İŞLETME İLKELERİ Etik ve Sosyal Sorumluluk Merhaba sevgili arkadaşlar, Bu üniteyi tamamladıktan sonra; etik ve sosyal sorumlulukla ilgili konularda gerekli bilgi ve becerilere sahip olacağız. Yrd. Doç. Dr. Didem Paşaoğlu

Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme sosyal sorumluluğu işletmenin faaliyetlerinden etkilenen bireylere, topluluklara ve çevreye hesap verme gerekliliğidir.

İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLULUK NASIL BAŞLAR? Etik ve Sosyal Sorumluluk İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLULUK NASIL BAŞLAR? Toplumun işletmelerden sosyal sorumlulukla ilgili beklentileri 20.yüzyılın başlarında ABD’de başlamıştır. Bu yıllarda işletmeler, aşırı büyüme ve aşırı güçlenmeyi amaçlamakta ve anti sosyal ve anti rekabetçi uygulamalarla suçlanmaktaydı. İşletmeler sosyal protestolarla yüz yüze gelinince, az sayıdaki ileri görüşlü işletme yöneticisi işletmelere güçlerini ve etkilerini sadece kar sağlamak için değil, sosyal amaçlara yönelik de kullanmalarını tavsiye etmiştir.

Yardımseverlik Prensibi Etik ve Sosyal Sorumluluk Yardımseverlik Prensibi Toplumun ihtiyaç sahibi üyelerine bireysel katkılar yapmak, bu yüzyılın başlarında oldukça önemliydi, Çünkü o dönemde sosyal güvenlik sistemi, yaşlılar için sağlık hizmeti, işsizlik için işsizlik sigortası ve toplumun ihtiyaçlarına destek verecek güçlü grup faaliyetleri yoktu. Yardımseverlik prensibi, toplumdaki varlıklı bireylerin, fakir olanlara karşı yardımsever olması gerektiği ile ilgili eski bir görüştür.

Yardımseverlik Prensibi Etik ve Sosyal Sorumluluk Yardımseverlik Prensibi Zor durumdaki ailelere yardım eden, fiziksel tacizden çocukları ve kadınları koruyan, alkoliklere yardım eden, fiziksel özürlü ya da psikolojik hastalığı olanları tedavi eden ve düşkünlere yardım edebilen çok az sayıda organizasyon vardı.

Yardımseverlik Prensibi Etik ve Sosyal Sorumluluk Yardımseverlik Prensibi Büyük işletmeler bu yollarla, yardıma muhtaçlara ulaştığında, toplumun yaşam koşullarını iyileştirme sorumluluğunu da kabul etmişlerdir. Bu yolla ayrıca, işletme liderlerinin tek amaçlarının karlılık çıkarlarını gözetme olduğunu iddia eden eleştirilerin zayıflamasına yardımcı olmuştur.

Yardımseverlik Prensibi Etik ve Sosyal Sorumluluk Yardımseverlik Prensibi İşletme liderleri ve çalışanları çabalarını geniş bir şekilde fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine yardım etmeye odaklamaktadır. Evler, okullar, kütüphaneler, sağlık ve yasal hizmet sağlama ve gönüllülüğe dayanan ilişkiler kurmaktadır. Bugün işletmelerin büyük kısmı, kamuoyunun sorunlarına gönüllülük esasıyla katkı sağlayarak, sosyal sorumluluklarını yerine getirmektedir.

İşletme yöneticileri kamuoyunun güveninde bir yere sahiptir, Etik ve Sosyal Sorumluluk Vekillik Prensibi İşletme yöneticileri kamuoyunun güveninde bir yere sahiptir, çünkü hayati etkilere sahiptirler, sadece sermayedarlarına değil kamuoyu için toplum kaynaklarını iyi yönde kullanmakla sorumludurlar. Detaylı bir şekilde hepsine göz atalım.

Vekillik Prensibi Etik ve Sosyal Sorumluluk Bu yolla işletme liderleri ve yöneticileri toplum için bir vekil haline gelmektedir. Bu nedenle de, karar alırken sosyal sorumluluğa özel önem vermeleri beklenmektedir. Detaylı bir şekilde hepsine göz atalım.

Vekillik Prensibi Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletmelerin faaliyetlerinden etkilenen tüm grupların beklentilerini, işletme yöneticileri etkin bir şekilde cevaplamak zorundadır. Bu bakış açısı, etkilenenler yönetimi teorisini doğurmuştur. Bu teoriye göre,

Vekillik Prensibi Etik ve Sosyal Sorumluluk Etkilenenler yaklaşımı, kadın ya da erkek, hisse sahibi ya da hisse sahibi olmayan, işletmenin bir çalışanı ya da çalışanı olmayan, işletmenin ürün ya da hizmetini satın alsın ya da almasın her birey, işletmenin bir etkileneni olmasıdır. Bu bakış açısı, etkilenenler yönetimi teorisini doğurmuştur. Bu teoriye göre,

İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Etik ve Sosyal Sorumluluk İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Bugün toplumun her kesimi işletmelerden sosyal sorumluluk örnekleri görmek istemektedir, ancak bu faaliyetlerin sınırları vardır.

İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Etik ve Sosyal Sorumluluk İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Temel sınırlar yasalara uygunluk, maliyet, etkinlik, faaliyet alanı ve karmaşıklıktır. Bu sınırlılıkların bir sonucu olarak işletmelerin sosyal sorumluluğa yönelik faaliyetlerinin çeşidi ve sayısı, kamuoyunun beklentilerinin altında olabilmektedir.

İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Etik ve Sosyal Sorumluluk İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Temel Sınırlar Yasalara Uygunluk Maliyet Etkinlik Faaliyet Alanı ve Karmaşıklık

İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Etik ve Sosyal Sorumluluk İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Yasalara Uygunluk: İşletmeler tarafından yapılan sosyal harcamalar yasalara uygun bulunabilir ve eğer işletmelerin çıkarlarıyla topluma yardımı eş zamanlı desteklerse, sermayedarların gelirlerinin kullanımı da yasal olarak kabul edilebilir.

İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Etik ve Sosyal Sorumluluk İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Maliyet : Bir sosyal faaliyet için yüklü bir bağış, başka işletme ya da organizasyonlarla paylaşılarak maliyeti düşürülebilir Bir çocuk bakım merkezine yatırım yapmak, çalışanların ücretlerindeki artış yerine kullanılabilir. Her sosyal faaliyet maliyetleri de beraberinde getirir.

İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Etik ve Sosyal Sorumluluk İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Etkinlik Tüm diğer işletme harcamalarında olduğu gibi sosyal sorumluluk faaliyetlerinin maliyetleri, işletmenin etkinliğini sınırlayabilir ve pazardaki rekabet kabiliyetini etkileyebilir. Örneğin bir işletme, faaliyet halindeki, etkin olmayan, eski fabrikasını, çalışanların işlerini kaybetmesi anlamına geleceği için kapatmaması yönünde yerel kamuoyundan baskı görürken, rakipler eski fabrikaları kapatarak ücretlerin daha düşük olduğu yabancı ülkelere faaliyetlerini taşınması.

İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Etik ve Sosyal Sorumluluk İŞLETME SOSYAL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI Faaliyet Alanı ve Karmaşıklık; Bazı sosyal sorunlar, öylesine derin, karmaşık ve büyüktür ki, tüm işletmelerin birlikte hareket etmesine gereksinme vardır. Örneğin asit yağmurları, ozon tabakasındaki tahribattaki artış ve yağmur ormanlarının yok edilmesi gibi çevresel sorunlardır. Günümüzün sağlık sorunları (AIDS, işe içkili gelme ve sigara kullanımı) karmaşık sosyal koşulları yansıtmaktadır. Sosyal sorumlu işletmeler bu ve diğer sağlık sorunlarını göz önüne alan program ve politikaları uyguladığı gibi, çözümler hükümetin, işletmelerin, çeşitli grupların ve bireylerin ortak hareket etme yoluyla bulunabilir.

Sosyal Sorumluluk Stratejisi Etik ve Sosyal Sorumluluk Sosyal Sorumluluk Stratejisi İşletme sosyal sorumluluğunda iki temel yaklaşım vardır: Birincisi, her işletme finansal, teknolojik ve pazar kriterlerine göre belirlenen işletme stratejisinin sosyal değerini geliştirmelidir. İkincisi, tüm işletme paydaşlarına yönelik belirli stratejiler geliştirmektir.

Sosyal Sorumluluk Stratejisi Etik ve Sosyal Sorumluluk Sosyal Sorumluluk Stratejisi Birinci yaklaşım, her işletme finansal, teknolojik ve pazar kriterlerine göre belirlenen işletme stratejisinin sosyal değerini geliştirmelidir. Her bir strateji için şu sorular sorulmalıdır: Oluşturulan strateji hangi sosyal amaçlara katkı sağlayacaktır? Strateji herhangi bir risk ya da zarar yaratır mı? Strateji işletmenin kamuoyundaki imajını ve iyi şöhretini etkiler mi? Bu soruların cevapları olası taleplere, oluşturulan stratejinin uygunluğunun tespitine yardımcı olabilir

Sosyal Sorumluluk Stratejisi Etik ve Sosyal Sorumluluk Sosyal Sorumluluk Stratejisi İkinci yaklaşım, tüm işletme paydaşlarına yönelik belirli stratejiler geliştirmektir. Böylesi stratejiler basit karlılık amaçlarından çok çeşitli paydaşların amaçlarını hedeflemelidir. Başarı için işletmeye fırsatlar ve kaynaklar sağlayacak tüm bileşenlerin taleplerine karşı cevap veren yapıda ve hassas olmalıdır.

DEĞİŞEN ÇEVRE VE İŞLETME ETİĞİ Etik ve Sosyal Sorumluluk DEĞİŞEN ÇEVRE VE İŞLETME ETİĞİ İşletme Etiği Kavramı İşletme etiği işletme faaliyetlerinde “doğru ve yanlış” ile “iyi ve kötü”yü sorar. İşletme ile ilgili sorunların etiğe uygun çözümünde, birden fazla “doğru” seçenek, bazen de yapılabilecek bir doğru olmayabilir.

İşletme Etiği Düzeyleri Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme Etiği Düzeyleri İşletme Etiği Düzeyleri Kişisel Organizasyonel Kurumsal Toplumsal Uluslararası Detaylı bir şekilde hepsine bir göz atalım.

İşletme Etiği Düzeyleri Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme Etiği Düzeyleri Kişisel Düzey Kişisel düzeydeki etiğe ilişkin sorunlar, harcamaları şişirme, hasta olunmadığı halde hastalık mazeretiyle izin alma, rüşvet kabul etme, yönetimin kararlarına göre değil, duygulara göre hareket etme, cinsiyet ayrımı yapma, belli kişilerin çıkarı için yasaları ihlal etme gibi konularla ilgilidir.

İşletme Etiği Düzeyleri Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme Etiği Düzeyleri Organizasyonel Düzey işletme ile ilgili bilgileri elde etmeye çalışma, gözetleme ya da yanlış giden şeyleri araştırma ya da işletme departmanlarının kararlarını elde etmek için yasal olmayan ya da etiğe uygun olmayan faaliyetleri gerçekleştirilmesi için bir çalışana talepte bulunulması gibi konular söz konusudur

İşletme Etiği Düzeyleri Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme Etiği Düzeyleri Kurumsal Düzey muhasebeci, avukat, doktor ya da yönetici gibi mesleki uzmanlığa sahip olan kişiler işletme yönetiminde, meslek kuruluşlarının üyelik kuralları ya da etik kurallarını rehber olarak alabilir.

İşletme Etiği Düzeyleri Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme Etiği Düzeyleri Toplumsal Düzey yasalar, normlar, gelenek ve görenekler davranışların yasal ve daha kabul edilebilir şekilde yönetimine odaklanır. İtalya’da kabul edilebilir olan işletme faaliyetleri, ABD’de yasa dışı ya da etik dışı olabilir.

İşletme Etiği Düzeyleri Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme Etiği Düzeyleri Uluslararası Düzey Kültürel, politik ve dini değerlerin bir karışımı olması ve alınan kararları etkilemesi nedeniyle çözümü daha zordur. Alışkanlıklara, yasalara ve geleneklere belli kararlarda göz önüne alınmasında hangilerinin kabul edilebilir, hangilerinin kabul edilemez olduğunu anlamada başvurulmalıdır.

İşletme Etiği İle İlgili Yanlışlar Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme Etiği İle İlgili Yanlışlar Bu yanlış, bireylerin etik değerlerinin kişisel ya da birinin kararının doğru iken, bir diğerinin inanışlarına göre yanlış olacağı dini inanışlarına dayandığını ortaya koymaktadır. Birinci Yanlış: Etik kişisel bir olaydır, kamusal ya da tartışmalara konu olacak bir mesele değildir. İkinci Yanlış: işletme ve etik iç içe değildir. serbest pazarlarda faaliyet göstermeleri nedeniyle, işletme faaliyetlerinin temelde etiğe uygun olmaması doğaldır.

İşletme Etiği İle İlgili Yanlışlar Etik ve Sosyal Sorumluluk İşletme Etiği İle İlgili Yanlışlar Bu yanlış görüşe göre faaliyetlerin ve inanışların tek bir doğru ya da yanlış yolu yoktur. Üçüncü Yanlış:işletmelerde etik göreceli bir kavramdır. Doğru ve yanlış, bakan göze göre değişir. Buradaki neden, iyi işletme imajını sürdüren, müşterilerle ve çalışanlarla ilgili eşitliği ve doğru faaliyetler gerçekleştiren, yasal yollardan kar elde eden işletmeler ve üst yönetimlerin aynı zamanda etik olduğu gerçeğine dayanır. Dördüncü Yanlış:; başarılı işletme, etik işletme anlamına gelir.

Etik Sonuçlar Neden İşletmelerde Kullanılır? Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Sonuçlar Neden İşletmelerde Kullanılır? 1. Çoğu zaman yasalar, sorunları tüm yönleriyle çözmede çözümünde yetersiz kalmaktadır. Pek çok yasalara uygun kararlar ve faaliyetler, etiğe uygun değildir ve pek çok kesimde olumsuz sonuçlara, fiziki ve ekonomik zararlara neden olabilmektedir. Etik sonuçların işletmelerde gerekli olmasının temel üç nedeni vardır:

Etik Sonuçlar Neden İşletmelerde Kullanılır? Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Sonuçlar Neden İşletmelerde Kullanılır? 2. Serbest pazarlarda ve piyasa mekanizmalarıyla ilgili düzenlemeler, işletme sahipleri ve yöneticileri, etik nedenlere dayanan karmaşık krizlere nasıl cevap verecekleriyle ilgili etkin bir şekilde bilgilendirememektedir

Etik Sonuçlar Neden İşletmelerde Kullanılır? Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Sonuçlar Neden İşletmelerde Kullanılır? 3. Etik sonuçlar gereklidir, çünkü karmaşık ahlakla ilgili sorunlar “sezgi” yoluyla öğrenilen ya da öğrenilmiş anlayışları ve insanların, grupların ve topluluklarda geçerli kurallarla, doğrulukla ve hakkaniyetle ilgili konuları içerir. İşletme, politika ve prosedürleri, işletme faaliyetlerinin sosyal, çevresel, toplumsal bedelini kapsar ve sınırlandırır.

Etik Gelişimin Aşamaları Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Gelişimin Aşamaları 1. Düzey: Ön Geleneksel Düzey (Birey Yönelimli) Aşama 1. Cezadan Kaçınma: Yasaların dışına çıkmamak yoluyla cezadan kaçınma. Birey, diğerlerinin ihtiyaçları hakkında çok az farkındalığa sahiptir.

Etik Gelişimin Aşamaları Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Gelişimin Aşamaları 1. Düzey: Ön Geleneksel Düzey (Birey Yönelimli) Aşama2. Ödül Arama: Kendisi için ödül alma çabaları gösterme. Birey diğerlerinin ihtiyaçlarının farkındadır ancak doğru ve yanlış kavramlarıyla ilgili farkındalığa sahip değildir

Etik Gelişimin Aşamaları Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Gelişimin Aşamaları 2. Düzey: Geleneksel Düzey (Başkaları Yönelimli) Aşama 3. İyi Birey: İyi birey olmak için “doğru” hareket eder ve ailesi ve arkadaşları tarafından kabul edilir, herhangi bir etik ideali gerçekleştirdiği için değil.

Etik Gelişimin Aşamaları Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Gelişimin Aşamaları 2. Düzey: Geleneksel Düzey (Başkaları Yönelimli) Aşama 4. Yasa ve Emir: Yasalara, emirlere ve sosyal kurumların normlarına uymak için “doğru” hareket eder.

Etik Gelişimin Aşamaları Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Gelişimin Aşamaları 3. Düzey: Geleneksel Sonrası, Özerk ya da Prensip Düzeyi (Evrensel, İnsanlık Yönelimli) Aşama5. Sosyal Sözleşme: Gelişim ve anlama ile fikir birliğine ulaşmak için “doğru” hareket” eder. Birey, diğer bireylerin göreceliliğini ve farklı görüşlerini hoş görmenin bilincindedir.

Etik Gelişimin Aşamaları Etik ve Sosyal Sorumluluk Etik Gelişimin Aşamaları 3. Düzey: Geleneksel Sonrası, Özerk ya da Prensip Düzeyi (Evrensel, İnsanlık Yönelimli) Aşama6. Evrensel Etik Prensipler: Doğruluk ve dürüstlüğün evrensel ilkelerine göre “doğru” hareket eder. Birey hareketlerinde rehber olarak etik kuralları ve vicdanı kullanır.

SINAVLARINIZDA BAŞARILAR DİLERİM 