Feyza KOÇ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ÇOCUK ve BESLENME Feyza KOÇ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları

İlk sözler…. Yaşamın her döneminde beslenme çok önemli Çocukluk çağı daha önemli Neden???? Hızlı büyüme (motor-mental) Beslenme alışkanlıkları bu dönemde kazanılıyor!!!

Çocukluk çağında beslenme Süt Çocukluğu döneminde (1 ay-1 yaş) beslenme Okul öncesi (1-6 yaş-oyun çocukluğu) dönemde beslenme Okul çocukluğu (6-12 yaş) döneminde beslenme Adölesan dönemde beslenme 3

Okul öncesi dönemde beslenme (1-6 yaş-oyun çocukluğu)

Oyun çocukluğunda beslenmenin temel özellikleri Beslenme problemleri sık olarak yaşanır (malnutrisyon, obesite) Çocuğun büyüme hızı ilk bir yaşa göre yavaşlar, yeme ihtiyacı azalır (yemek seçme, tabağını bitirmeme, annelerin az kilo alıyor düşüncesi) Gelecekteki beslenme alışkanlıklarının belirlendiği dönem Beslenme alışkanlıklarının belirlenmesinde ailenin davranışları ve aile mutfağı çok önemli

1-3 YAŞ BESLENMESİ Karışık beslenme Aile sofrasına geçiş BAĞIMSIZLAŞIR Büyüme hızı yavaşlar Fizyolojik iştahsızlık dönemi Bu dönemdeki beslenme alışkanlıkları yaşam boyu devam eder..

4-6 Yaşta BESLENME 1-3 yaşta kazanılan alışkanlıklar önemli Kreş, anaokulu yemek düzeni oluşmasında oldukça faydalıdır… Ara öğün beslenmenin arttığı dönem Şeker, tuz, yağdan zengin, besin değeri düşük yiyeceklerin tüketimi artar.... ABUR CUBURLARA DİKKAT... Yazılı ve görsel basının etkilerine DİKKAT... Diş çürükleri ve OBEZİTE için riskli dönem

Dikkat edilmesi gerekenler.. Yemek istenmeyen çocuk asla zorlanmamalı Besin asla ödül-ceza olmamalı (abur-cubur gıdalara dikkat!!!). Anneler kendi istedikleri gıdayı kendi istedikleri kadar yedirmeye zorlamamalı Çocuğun seçimleri önemlidir… Ebeveynler beslenme alışkanlıklarına dikkat etmelidir.

Dikkat edilmesi gerekenler.. Demir eksikliği anemisi çok görülür (Demir içeriği yüksek gıdalar) Aşırı süt tüketimi (Kansızlık, iştahsızlık vb) Gece sütü, uykuda beslenme yanlış!!! (reflü, diş çürükleri) Çerezler önerilmez (Aspirasyon riski!!!)

Eğitim şart !!!! Düşük eğitim/gelir düzeyi Genç yaş Tek ebeveyn Aileler, bakıcılar ve öğretmenler çocuklara beslenme konusunda örnek Düşük eğitim/gelir düzeyi Genç yaş Tek ebeveyn Anneler beslenme konusunda eğitilmeli Hendricks K, et al. J Am Diet Assoc 2006;106:S135-48.

Okul çocuklarında beslenme 6-12 yaş

Artık ev dışında (ev-bilgisayar-TV dikkat) Günün yarısı veya tamamı dışarda OKUL 2. ADRESLERİ Yeni bir mekan, yeni arkadaşlar OKUL KANTİNİ – HURDA GIDALAR Arkadaşlar ve basın en önemli bilgi kaynağı

Dikkat edilmesi gerekenler… KAHVALTI alışkanlığı yerleştirilmeli Kahvaltısız günün ilk dersleri boşa gider Hızlı etkili rafine şekerden kaçınılmalı (şekerli tahıllar, meşrubatlar, beyaz undan mamüller) Hızlı sindirilir Birkaç saat sonra açlık, yorgunluk hissi ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ

Dikkat edilmesi gerekenler… OKUL YEMEKLERİNE DİKKAT !!! Yağ oranı DÜŞÜK Tuz oranı DÜŞÜK Liften ZENGİN OLMALI... ARA ÖĞÜNLERDE ŞEKERLİ YİYECEK ve İÇECEKLER TÜKETİLMEMELİ

Adölesan döneminde beslenme

Biyolojik yapıda hızlı değişim dönemi Yaşamın 2. büyüme atak süreci Boy hızlı uzar Kas ve iskelet kitlesi artar Organ ve salgı bezleri büyür Ağırlık artışı

Öğün arası yemek yeme (abur-cubur gıda) Ayak üstü gıda (Fast-food alışkanlığı) Öğünlerden sapma (genelde kahvaltı atlanıyor) Bağımsızlık (dışarıda-evde arkadaşlarıyla vakit geçirme) Yağ, şeker, sodyum alımı fazla 13 yaştaki tartı çok önemli (obesite….)

Beslenme bozuklukları sonuçları

20

ADÖLESAN DÖNEMDE YEME SORUNLARI OBEZİTE ANOREKSİA NERVOSA İdealize edilmiş vücut ölçüleri İnce görünme uğruna AÇ KALMA BULİMİA NERVOZA Aynı nedenlerle Aşırı ve hızlı yeme (bir öğünde 30.000 kalori gibi) ardından kusma

Vitamin ve mineral eksiklikleri Demir (kansızlık) İyot (Guatr) Çinko (iştahsızlık, ishal) Folik asit (Kansızlık) A ve D vitamini (Körlük, kemik sorunları vb)

Dünyada Tahmini Demir Eksikliği Anemisi Prevalansı (DSÖ) 24

Türkiye’de guatr sıklığı (%) Erdoğan J. Endocrinol Invest,2002 25

Dünyada 5 yaş altı çocuklarda A vitamini eksikliği (%), DSÖ Bölge Subklinik Klinik Afrika 46 1.0 Amerika 22 0.1 Güney-Doğu Asya 70 0.7 Avrupa - Doğu Akdeniz 32 0.3 Batı Pasifik 30 26

Kronik hastalıklar Bağışıklık sistemi bozuklukları Kronik enfeksiyonlar Büyümede duraklama Cinsel gelişimde yetersizlik Kalp hastalığı Hipertansiyon Hiperkolesterolemi Tip 2 diyabet Felç Safra kesesi hastalığı Uyku bozukluğu; solunum problemleri Kanser (endometriyal, meme, prostat, kolon) Osteoporoz

Okul ve adölesan dönemde beslenme durumları Ankara’da 6-17 yaş, 1510 çocuk değerlendirilmiş… Tüm çocukların %4.8’i obezite..

Diyarbakır ve çevresi 23 okul, 9-17 yaş, 3040 çocuk değerlendirilmiş %21.7 düşük ağırlık %2.1 fazla kilolu %0.9 obez (kız=erkek) %9.9 boy kısalığı (kız>erkek)

Son sözler… Sağlıklı ve dengeli beslenme anne sütü ile başlar… İlk 6 ay sadece anne sütü Beslenme için zorlama olmamalı Abur-cubur gıdalardan uzak durun Fiziksel aktivite, spor yapın