ÇOCUK YETİŞTİRME YÖNTEMLERİ ANNE - BABA EĞİTİMİ ÇOCUK YETİŞTİRME YÖNTEMLERİ PDR. Gizem Yıldız

ANNE BABA OLMAK Anne baba olarak görevimiz, çocuğun sadece maddi ihtiyaçlarını karşılamakla sınırlı değildir. Çocuğun güvenli, huzurlu bir ortamda yetişmesi Duygusal, sosyal, zihinsel, bedensel ve psikolojik sağlığının korunması Kişisel gelişiminin, ilgi ve yeteneklerinin desteklenmesi Kendine yetebilen bağımsız bir birey olarak hayata hazırlanması da ailenin temel görevlerindendir.

ANNE BABA EBEVEYNLİK GÖREV VE SORUMLULUĞU Çocuklara doğru örnek olmak, Çocukları korumak ve desteklemek, Kuralları ve sınırları öğretmek, İlgili, şefkatli, tutarlı bir anne babalık tutumu göstermek, Çocuğun isteklerini, duygu ve düşüncelerini dikkate alan bir ilişki geliştirmek

ANNE-BABA TUTUMLARI Baskıcı tutum Aşırı hoşgörülü tutum İlgisiz tutum Tutarsız tutum Demokratik tutum

BASKICI TUTUM Hangi davranışlar?

Baskıcı tutum yöntemleri Sürekli kontrol altında tutma Sürekli akıl verme Bağırma Tehdit etme Sevgiyi esirgeme Kişiliğini, gelişimini zedeleyici cezalar verme

BASKICI AİLE TUTUMU Çocuk her kurala uymak zorunda bırakılır. Evde katı ve sert bir disiplin uygulanır. Ana baba çocuğun her işine karışan bir tavır sergiler. Aile çocuğun her hareketini izler mutlaka onun hareketlerinde kusur bulur, olaya müdahale eder doğrusunu !! çocuğa öğretir. Çocuğun hata yapmasına fırsat verilmez. Kısa vadede bu yöntemle çocuğun bir disiplin altına alındığı görülse de uzun vadede bu yöntem sağlıksız ve zararlıdır.

Çocuk üzerinde etkisi Çocuğun kendine olan güveni kaybolur Sessiz, sakin, uslu, olabilir ama küskün, silik, çekingen ve kolay etki altında kalan bir yapıya bürünür. İsyankar, öfkeli, inatçı, huysuz bir yapıya da bürünebilir ki bu durumda bu tip aileler genelde sorunu çözmek için baskı artırma yoluna giderler. Bu asiliği daha da artırır. Çocuk hırçın ve kindar, arkadaşları ile uyumsuz ve kavgacı olabilir. Hata yapmasına müsaade edilmediği için ileri yaşlarda hayatın sıkıntıları karşısında dayanıksız olabilir. SONUÇ:Asi, saldırgan, öfkeli, sorumsuz, mutsuz (Korkar belli etmemek için sert, umursamaz görünmeye çalışır)

İLGİSİZ TUTUM Hangi davranışlar?

İlgisiz tutum Anne-baba çocukla yeterli ve doğru bir iletişim kurmaz. Çocuğu yetiştirirken neredeyse hiç yöntem kullanmaz. Çocuk öylesine büyür Çocukla ilgili bir sorun olmadığında çocuk yok gibidir

ÇOCUK İLGİ İSTER Aile çocuğun ihtiyacı olan ilgiyi göstermediğinde çocuk olumsuz davranışlarla ilgi çekmeye çalışır Olumsuz davranışlarıyla anne babasının ilgisini çekmeyi başaran çocuk azarda işitse, dayak da yese kendisiyle ilgilenilmesi için istenmeyen davranışları tekrarlar. Çünkü ilgi çocuğun temel ihtiyaçlarındandır. Çocuğun ihtiyacı olan ilgi zamanında ve doğru bir şekilde gösterildiğinde çocuğun olumsuz davranmasına gerek kalmaz.

İLGİSİZ AİLE TUTUMU Aile aşırı rahattır, çocuğu anlamak, dinlemek gibi bir kaygıları yoktur. Çocuğun sorumluklarından kaçar, çocukla ilgili görevleri angarya gibi gelir. Ana baba çocuğa örnek bir model olamaz. Çok çocuklu ailelerde rastlanma ihtimali daha fazladır.

Çocuk üzerinde etkisi Çocuk kendini değersiz, yetersiz, mutsuz hisseder Çocuk evde veya okulda anne babasının dikkatini çekmek için alışılmadık davranışlar sergiler. Ailesi çocuğa model olamadığı için çocuk kendine başka modeller seçer. Gençlik dönemlerinde çocuk vaktinin tümünü arkadaşları ile geçirir. Genç yaşta çocuk zararlı alışkanlıklar edinmeye eğilimi olur. SONUÇ:Güvensiz, bencil, uyumsuz, başkaları tarafından kandırılabilen bir çocuk

AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ TUTUM Hangi davranışlar?

Çocuk merkezlidir Ailede yetkili ve etkili olan çocuktur. Daha çok çocuğun istedikleri olur, aile çocukla baş edemez Aile çocuğa istediğini yaptırmakta güçlük çeker hatta çoğu zaman yaptıramaz Anne baba baş edemez, kural koymaya çalışır ama kurallar uygulanmaz

Aşırı hoşgörülü davranış yöntemleri Çocukların kullandığı yöntemler: sızlanma tutturma duygu sömürüsü şantaj Anne-baba çaresiz kalıp çocuğun isteklerine boyun eğer. Kabullenir

AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ AİLE YAKLAŞIMI Bu aile tipinde şefkat, koruma güdüsü, disiplinin önünde gelir. Çocuğa aşırı ilgi ve özen gösterilir. Genellikle anneler babalara göre daha koruyucu davranırlar, düşkünlük gösterirler Çocuğun kendi yapacağı ve yapması gereken işleri bile anne-baba yapar.

Çocuk üzerinde etkisi Çocuk aşırı duygusal, kırılgandır. İleri yaşlarda bile etrafına bağımlı olarak yaşar. Kendi ayakları üzerinde doğrulması uzun yıllar alır. Çocuk toplum içinde kendi başına iş yapma cesaretini gösteremez, kendine güvensiz olur Çocuk anne babasından ayrı kalamaz ileri yaşlarda bile sürekli anne babasını yanında olmak ister. Çocuk bencil ve şımarık büyür, bu yüzden arkadaş ilişkilerinde sorun Herkesin ona ailesi gibi davranmasını bekler, böyle olmayınca ya sevilmediğini yada ona karşı olduklarını düşünür, hep başkalarını suçlar SONUÇ:Sorumsuz, doyumsuz,mutsuz bir çocuk yetişir

TUTARSIZ TUTUM Hangi davranışlar?

TUTARSIZ AİLE YAKLAŞIMI Genellikle genç ebeveynlerde ve ilk çocuğun yetiştirilmesinde görülür. Çocuğun bir davranışına farklı zamanlarda farklı tepkiler gösterilir. Ataerkil aile ortamında da ebeveyn ile aile büyükleri arasında tutarsızlık görülür. Bazen de çocuğun yetiştirilmesi yalnızca anneye bırakılmıştır, baba ise evde şikayet edilecek kişidir.Anne ve babanın çocuğa yaklaşımı farklı olur.

Çocuk üzerinde etkisi Çocukta ana baba sevgisi azalır. Buna bağlı olarak çocuk asi, hırçın inatçı olabileceği gibi içine kapalı ve pısırık da olabilir. Karar veremez, verdiği karardan emin olamaz-içi rahat etmez; bu nedenle çoğu zaman düşünmeden davranır İyi-kötü, doğru-yanlışı ayırt etmeyi öğrenemez, nasıl davranacağını bilemez. Çocukta dikkat toplayamama ve uzun süre bir işe odaklanamama problemleri ortaya çıkar. Çocukta yalan söyleme, kaypaklık gibi hastalıklar başlayabilir. Kişilik bozuklukları oluşabilir. SONUÇ:Karasız, dengesiz, inatçı bir çocuk

DEMOKRATİK TUTUM Hangi davranışlar?

Demokratik Aile Tutumları Anne-baba-çocuk birbirleri üzerinde güç kullanmazlar Sevgi karşılıksız verilir Açık, dürüst bir iletişim vardır, aşağılama, yargılama yoktur Aile çocukla zaman geçirir, paylaşımda bulunur Ailede herkes saygı ve kabul görür, özelliklerinden dolayı eleştirilmez Birbirlerinin istek ve ihtiyaçlarına ilgilidirler Ailede herkesin duygu ve düşüncesi önemsenir. Sorunlar konuşarak çözülür, çocuk sorunları nasıl çözeceğini öğrenir Ailede kurallar ve sorumluluklar vardır Çocuk yetiştirmede kalıcı ve etkin sonuçlar elde edilmesini sağlar

DEMOKRATİK AİLEDE Ailedeki herkesin söz hakkı vardır Çocuğun bir birey olduğu kabul edilir Ailede dürüst, açık bir iletişim vardır Bireyler birbirlerine güvenir Anne-baba çocuğu korur, çocuk kendini güvende hisseder Çocuğa güven ve destek vererek onun kendine olan güvenini artırır

DEMOKRATİK AİLE YAKLAŞIMI Mükemmele en yakın aile tipidir. Uzaktan kontrol vardır, çocuk başıboş bırakılmaz. Hoşgörü, yapılan her şeyi hoş görmek değil, davranışın nedenini anlamaktır. Belirli kısıtlamalar, sınırlar mutlaka vardır. Yanlışları sebebi ile çocuklara yaptırım uygulanır ama durum anlayabileceği şekilde izah edilir. Kişiliğe yönelik cezalar verilmez, yanlışını fark ettirecek yöntemler uygulanır. En zor ve sabır isteyen yöntemdir. Hoşgörülü ailenin düşebileceği en yaygın hata çocuğa aşırı serbestlik verilmesidir. Anne-babanın tutumu: Karşılıksız sevgi Kurallı yaşam Kararlı tutum!

Çocuk üzerinde etkisi Özgüven sahibi Dışadönük, girişimci Bağımsız, kendi başına ayakta durabilen Ne istediğinin ve ne yapması gerektiğinin farkında olan Verdiği kararın ve yaptığı davranışın sorumluluğunu alan Kendini rahat ve kolayca ifade edebilen Başkalarının haklarına saygılı Yaşadığı sorunlara doğru, etkili çözümler bulabilen Çevresiyle uyumlu Kendini tanıyan, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda kendini geliştirebilen birey olarak yetişir Bu tarz ailede yetişen çocukta asilik ve kavgacılık görülmez.

Anne Baba Olarak NELERİ YAPALIM? NELERİ YAPMAYALIM?

TUTARLI OLUN Anne-babanın çocuğun bir davranışı karşısında farklı farklı tepkiler göstermesidir. Tutarsız ortamda büyüyen çocuk; Nasıl davranması gerektiğini bilemez Doğruyu- yanlışı, iyiyi-kötüyü ayırt edemez. Karasız, güvensiz olur Bazen ‘hayır’ınızı ‘evet’e dönüştürebilirsiniz. Ancak en büyük problem, tutarsızlığın istisna değil bir kural haline gelmesidir.

OLUMLU MODEL OLUN Çocuğunuzun davranmasını istediğiniz şekilde davranın, çünkü o sizi örnek alacaktır "Sen benim dediğimi yap, yaptığımı yapma" anlayışı, çelişkili bir tutumdur. Çocuklar üzerinde sözlerinizden çok davranışlarınız etkilidir. Sözleriniz ve davranışlarınız birbiriyle uyumlu olmalı.Söylediğiniz şekilde davranmalısınız. Siz kendi davranışınızı değiştirmeye istekli olmadıkça çocuğunuzdan davranışını değiştirmesini bekleyemezsiniz.

ÇOCUĞUNUZ SİZİ İZLER Çocuklar önce gözleyerek sonra da taklit ederek öğrenirler. Siz bir sorunla karşılaştığınız da yada birisiyle bir anlaşmazlığa düştüğünüz de çocuğunuz sizi dikkatle izler. İleride karşılaşacağı sorunlar karşısında nasıl davranacağını sizden öğrenir.

NASIL ÖRNEK OLUYORSUNUZ? Siz olaya şiddet yoluyla saldırganlıkla, öfkeyle yaklaşıyorsanız o da karşılaştığı sorunları bu yolla çözmeye çalışacaktır. Tam tersine sorunlara mantıklı çözüm yolları arayıp uzlaşmacı bir tavır sergilediğinizde o da bu yolu sergileyecektir. Başkalarıyla ilişkilerinizde alaycı ve eleştirici iseniz çocuğunuza, gerek sizinle gerekse başkalarıyla olan ilişkilerinde saygısızca konuşmayı ve yakınmayı bir davranış biçimi olarak öğretiyorsunuz demektir.

DAYAK Dayak çocuğun iç disiplin kazanmasına yardımcı olmaz. Çocuk: - Canım yandı ama bir şey öğrendim demez. - Haksızlık bu! Beni anlamıyor! Ondan nefret ediyorum diye düşünerek öfke geliştirecek, öç almak isteyecektir Dayak suçun cezası, bir borcun ödenmesi olarak görülür.Bedelini ödediğini düşünen çocuk hatasını anlamaz Dayak ebeveyn kendini güçlü, çocuğun ise önemsiz-değersiz hissetmesine neden olur. Dayak zamanla etkisini yitirir, giderek dozu artar. Dayak sağlıklı bir ebeveyn – çocuk ilişkisinin önünü keser, ilişki güç savaşına dönüşür Dayak etkili bir disiplin yöntemi değildir, olumlu bir değişim sağlamaz. Dayak insani bir yöntem değildir. Dayak yiyen çocuk ‘dayak atmayı’ öğrenir.

CEZA Bedel? Ceza verilmeden önce çocukla yaptığı davranış ve sonuçları üzerine konuşulmalı, nedeni söylenmeli Ceza fiziksel, kişiliğe yönelik v.b. olmamalı Ceza davranışla orantılı olmalı Ceza davranışla doğrudan ilgili olmalı. “Bisikletini parkta bıraktığı için TV izlememe cezası alan çocuk kendisine haksızlık yapıldığını düşünür. Ama onu parkta bıraktığı için, bir hafta bisiklete binememesi hatasını daha iyi anlatır.”

ÖDÜL Hangi davranışların ödüllendirileceğinin bir kriteri olmalı. Kazanç? Hangi davranışların ödüllendirileceğinin bir kriteri olmalı. Zaten olması gereken olumlu bir davranış fark edilip çocuk desteklenmeli, ancak ödül abartılarak çıkar ilişkisine dönüşmemeli Davranışla ödül birbiriyle orantılı olmalı Maddi ödüller yerine sosyal, sözel ödüller tercih edilmeli Çocuğun ihtiyaçları ödül adı altında karşılanmamalı.

ÖVGÜ Çocuğunuzun yapamadıklarının değil, yapabildiklerinin üzerinde durun Çabalarını ve başarılarını takdir edin Çocuğunuza sizin hoşunuza giden şeyin ne olduğunu söyleyin Övgü ana babaların da kendilerini iyi hissetmelerini, devamlı eleştirmek ve tehdit etmek de kötü hissetmelerine neden olur

İSTENMEYEN DAVRANIŞI GÖRMEZDEN GELİN . Genellikle ana babalar çocukların yalnızca olumsuz davranışlarını, onların tutturucu hallerini görürler. . Sorun çıkarmadığı iyi davrandığı zamanları fark etmezler. Halbuki istediğiniz davranışı övmeniz ve istemediğiniz davranışı görmezden gelmeniz gerekir.

SEVGİ İçinden sevmek" diye bir sevgi türü yoktur. Dokunmadan, paylaşmadan, dinlemeden sevgi olmaz Sevgi bilinmez, hissedilir Çocuğunuz sevginizi gözünüzden teninizden sözünüzden hissetmeli

SEVGİ ESİRGEME Çocukla konuşmamak, küsmek, ona aldırmaz bir şekilde davranmak, onu artık sevmediğini söylemek , “Yaramazlık yaparsan bir daha seni sevmem” gibi sözler çocuğu can evinden vurur. Sevgi esirgemenin çocuğun gelişimi üzerinde olumsuz etkileri vardır

Sevgi çocuğun temel ihtiyaçlarındandır.

KAYITSIZ ŞARTSIZ SEVGİ Çocuğunuza birçok şeyi şartlı olarak verebilirsiniz. Ancak sevginiz “şartlı” değil, “kayıtsız şartsız” olmalıdır.

ÇOCUK NEYİ ÖĞRENİR? EĞER BİR ÇOCUK DÜŞMANCA DAVRANIŞLAR İÇİNDE YAŞARSA KAVGA ETMEYİ ÖĞRENİR. EĞER BİR ÇOCUK ALAY EDİLEREK YAŞARSA SIKILGANLIĞI ÖĞRENİR. EĞER BİR ÇOCUK HOŞGÖRÜYLE YAŞARSA SABIRLI OLMAYI ÖĞRENİR. EĞER BİR ÇOCUK DEĞER VERİLEREK YAŞARSA SAYGI DUYMAYI ÖĞRENİR. EĞER BİR ÇOCUK DOĞRULARLA YAŞAMIŞSA DÜRÜSTLÜĞÜ ÖĞRENİR EĞER BİR ÇOCUK SEVGİYLE YAŞAMIŞSA DÜNYAYI SEVMEYİ ÖĞRENİR

KENDİNİZİ GÖRMEK Sizler anne-baba olarak kendinizi 2 şekilde görebilirsiniz: Birincisi aynaya bakarsınız kendinizi görürsünüz İkincisi çocuklarınıza bakarsınız yine kendinizi görürsünüz. Çocuklar ailenin aynasıdır!

UNUTMAYIN; Çocuklarınız sizin eserinizdir ve Çocuk yetiştirmenin hata payı yoktur

YAPILACAK ŞEY YETERLİ SEVGİ YETERLİ DİSİPLİN YETERLİ HOŞGÖRÜ SONUÇ: İYİ İNSAN, İYİ VATANDAŞ, MUTLU İNSANLARDAN OLUŞAN TOPLUM…

KATILIMINIZDAN DOLAYI TEŞEKKÜR EDERİZ