Bilişim Teknolojileri Yalçın Pehlivan

Bilgisayar Nedir?

Bilgisayar Girilen verileri alan, işleyen, depolayan, kullanıcıya sunan ve çok amaçlı olarak programlanabilen elektronik bir makinedir.

Bilgisayarın İşlevleri nelerdir?

Bilgisayarın İşlevleri Bilgi alma: Klavyeden yazarak, resim, ses ve videoyu aktararak. Bilgi işleme: Yazıyı değiştirme, hesap yapma, resim, ses ve videoyu kırpma, montaj yapma vb. Bilgi depolama: Sabit diske, flash bellek, hafıza kartı, cd, dvd Bilgiyi kullanıcıya sunma: Ekran, yazıcıdan çıktı, hoparlöreden dinleme vb. Bilgiyi iletme: İnternette paylaşma, e-posta, bluetooth, ağda paylaşma

Bilgisayarın Türleri Nelerdir?

Bilgisayarın Türleri Bilgisayarın Türleri Kişisel Bilgisayar Masaüstü Taşınabilir Ana Bilgisayar Süper Bilgisayarlar

1) Kişisel Bilgisayar Okullarda, işyerlerinde ve evlerimizde sürekli olarak gördüğümüz ve kullandığımız bilgisayarlardır.

a) Masaüstü Bilgisayar Bir yerde kalıcı olarak kullanılması için tasarlanan, en az ekran, kasa, klavye ve fareden oluşan kişisel bilgisayar türüdür.

b) Taşınabilir Bilgisayar Seyahat halindeyken ve değişik ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmış olan tek parça halinde üretilen ve doldurulabilir pilleri sayesinde elektrik olmayan ortamlarda kullanılabilen bilgisayarlardır.

b) Taşınabilir Bilgisayar Türleri Dizüstü Bilgisayar (notebook, laptop) Minibook (netbook) Tablet Bilgisayar Avuçiçi Bilgisayar

2) Ana Bilgisayarlar Büyük şirketlerde veya araştırma merkezlerinde yüzlerce kullanıcının aynı anda kullanabildiği ve çok yüksek miktarda veriyi depolayabilen bilgisayarlardır. Örnek: bankaların genel merkezlerinde bulunan bilgisayarlar.

3 Süper Bilgisayar Milyarlarca işlemi inanılmaz hızlarla gerçekleştirebilen, genelde bir oda büyüklüğünde olan, çok pahalı ve dünyada az sayıda bulunan bilgisayarlardır.

Bilgisayarın Birimleri Nelerdir?

Bilgisayarın Birimleri Bilgisayarlar ve dijital cihazların tümü iki ana bileşenden oluşur. Bir bilgisayarın görebildiğimiz, dokunabildiğimiz tüm parçalarına donanım denir. Donanımın çalışabilmesi ve değişik amaçlarla kullanılabilmesi için programcılar tarafından üretilen programların tümüne yazılım denir.

Bilgisayarın Birimleri Donanım Sistem B. Giriş B. Çıkış B. Depolama B. İletişim B. Yazılım Sistem Y. Uygulama Y. Programlama Dili

A) Donanım Bilgisayarda bulunan görebildiğimiz, dokunabildiğimiz tüm parçalara donanım denir. Donanımı beş bölümde inceleyebiliriz: 1)Sistem B., 2)Giriş B., 3)Çıkış B., 4)Depolama B., 5) İletişim B.

1) Sistem Birimi Bilgisayarda tüm işlemlerin ve kontrollerin yapıldığı ve diğer tüm birimlerin uyum içinde çalışmasını sağlayan birimdir. Üyeleri: Anakart, işlemci, RAM, ekran kartı, ses kartı vb.

a) Anakart Bilgisayarın tüm parçalarının direk ya da dolaylı olarak üzerine bağlandığı parçadır. Tüm parçaların kendi aralarında iletişim kurmasını ve uyumlu çalışmasını sağlar.

b) İşlemci (CPU) Tüm kontrol ve hesaplama işlemlerini yapan parçadır. Veri ve komutları işler.

c) RAM (Random Access Memory-Rastgele Erişimli Bellek) İşlemcinin kullanmakta olduğu komutların ve bilgilerin geçici olarak tutulduğu bellektir. Bilgisayar kapandığında RAM içerisindeki tüm bilgiler silinir.

d) Ekran Kartı İşlemcide üretilen görüntüleri ekran tarafından kullanılabilecek hale getiren parçadır.

e) Ses Kartı İşlemcide üretilen sesleri hoparlör tarafından kullanılabilir hale getirir. Mikrofondan gelen sesleri de işlemcinin anlayacağı hale getirir.

2) Giriş Birimi Bilgisayara bilgilerin girilmesini sağlayan birimdir. Üyeleri: klavye, fare, tarayıcı, touchpad, mikrofon, web kamerası

a) Klavye Üzerinde harfler, noktalama işaretleri, rakamlar ve bazı özel tuşlar yer alan; bilgisayara yazı, sayı ve komut girmeyi sağlayan cihazdır. Ülkemizde Q ve F olmak üzere iki çeşit klavye kullanılmaktadır.

Q ve F Klavye

b)Fare Üzerinde sağ ve sol tıklamayı sağlayan iki tuş ve sayfayı yukarı aşağı kaydırmayı sağlayan bir tekerlek bulunan, bilgisayarı yönetmeye yardımcı olan cihazdır.

c)Touchpad (dokunmalı tablet) Dizüstü bilgisayarlarda fare yerine kullanılan bölümdür.

d) Tarayıcı Kağıt vb. materyaller üzerinde yer alan resim ve yazıları bilgisayar ortamına dijital resim olarak aktaran cihazdır.

e) Web Kamerası Bilgisayara çektiği fotoğraf ve videoyu aktaran cihazdır. Görüntülü konuşma yapmak için gereklidir.

f) Mikrofon Bilgisayara ses aktarmayı sağlar

g) Oyun Kolu Bilgisayarda oyun amacıyla kullanılan, bilgisayara komut gönderen cihazdır.

3) Çıkış Birimi Bilgisayarda bulunan bilgilerin kullanıcılar tarafından görülmesini, duyulmasını sağlayan, bilgileri kullanıcıya sunan birimdir. Üyeleri: Ekran, yazıcı, hoparlör, kulaklık, projeksiyon vb.

a) Ekran Bilgisayarda bulunan bilgileri görüntüleyen cihazdır. İki çeşittir CRT (kalın), LCD (ince). CRT ekran LCD ekran

b) Yazıcı Bilgisayar ortamındaki yazı ve resimleri kağıda aktaran cihazdır. Çeşitleri: nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli ve lazer yazıcıdır. Nokta Vuruşlu Mürekkep Püskürtmeli (inkjet) Lazer Yazıcı

c) Hoparlör Bilgisayardaki sesleri kullanıcıya duyuran cihazdır.

d) Kulaklık Bilgisayardaki sesleri başkasına duyurmadan kullanıcının dinlemesini sağlayan cihazdır.

e) Projeksiyon Bilgisayardaki görüntüyü duvara veya perdeye yansıtan cihazdır.

Hem Giriş Hem Çıkış Yapabilen Cihazlar Mikrofonlu kulaklık Dokunmatik Ekran Tarayıcılı Yazıcılar

4) Depolama Birimi ve Kayıt Ortamları Depolanması istenen bilgilerin kalıcı olarak saklanabilmesini sağlayan birimdir. Üyeleri: Sabit disk (hard disk), disket, cd-dvd, USB Bellek, Harici disk, hafıza kartları

a) Sabit Disk (Hard Disk) Bilgisayardaki tüm program (yazılım) ve belgeleri içinde depolayan cihazdır. Tüm dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarda bulunur.

b) Disket Kapasitesi 1,44 MB olan eski bir kayıt ortamıdır.

c) CD, DVD, Blue-Ray Disk Film , müzik, oyun, program vb. içeriklerin taşınabilir olarak kalıcı şekilde kayıt edilebildiği ortamlardır. CD: 150MB-700 MB-950MB DVD: 4,7 GB-17GB Blue-Ray: 25GB-50 GB

d) Flash Bellek (USB Bellek) Taşınması çok kolay ve kullanımı yaygın olan bir kayıt ortamıdır. Kapasiteleri: 1GB -256 GB

e) Taşınabilir Sabit Disk (Harici sabit disk ) Büyük miktardaki bilgileri depolamak ve yedeklemek amacıyla kullanılır. Kapasiteleri 250 GB ile 2 TB arasında değişir.

f) Hafıza Kartları Cep telefonu, fotoğraf makinesi vb dijital cihazlarda bilgi kaydetmek için kullanılır. Kapasiteleri: 16MB-256GB

Kapasite Ölçü Birimleri 1 Bayt 01000001=A 1bit 1bit 1bit 1bit 1bit 1bit 1bit 1bit 8bit =1Bayt 1024 Bayt =1 KB 1024 KB =1 MB 1024 MB =1 GB 1024 GB =1 TB 1 Bayt =8 bit 1 KB =1024Bayt 1 MB =1024 KB 1 GB =1024 MB 1 TB =1024 GB

5) İletişim Birimi Bir bilgisayarın başka bilgisayarlar veya cihazlarla iletişim kurmasını sağlayan birimdir. Bu birim sayesinde internete bağlanmak veya başka ağlar kurmak mümkün olabilir. Örnek: Ağ kartı, kablosuz ağ kartı, modem, switch

B) YAZILIM (program) Bilgisayar ve tüm dijital araçları kullanmak için programcılar tarafından yazılmış olan komutlar bütünüdür. Örnek: Windows XP, Vista, 7,8; Chrome, Firefox, Microsoft Word, Not Defteri

Yazılım Çeşitleri Yazılım Sistem Yazılımı Uygulama Yazılımı Programlama Dili

1) Sistem Yazılımı Donanımın çalışabilmesi ve kullanılabilir duruma gelmesi için gerekli olan temel yazılımlardır. Örnek: İşletim Sistemleri, Donanım Sürücüleri, En önemli örneği işletim sistemleridir.

İşletim Sistemleri İşletim sistemi bilgisayarı kullanıma hazır hale getiren, donanımların düzgün ve uyumlu çalışmasını sağlayan, uygulama yazılımlarını çalıştıran yazılımdır. Örnek: Windows XP, 7,8, Linux, Pardus, MacOSX, Android

İşletim Sistemi Arayüzleri 1) Grafiksel Kullanıcı Arayüzü (GUI) Modern, hızlı, kolay, fare kullanımını destekleyen arayüzdür 2) Komut Satırlı Arayüzü: Her işlem için klavyeden komut yazılmasını gerektiren arayüzdür

2) Uygulama Yazılımı Belli amaçları gerçekleştirmek için hazırlanmış olan, çalışmak için bir işletim sistemine ihtiyaç duyan yazılımlardır. Örnek: Powerpoint, Word, Paint, Not Defteri, Hesap Makinesi, Media Player, Chrome ve oyunlar

Bazı Uygulama Yazılımları Kelime İşlemci: Metin yazmayı ve düzenlemeyi sağlayan yazılımlardır. Örnek: Word, Wordpad Elektronik Hesap Tablosu: Hesap tablolarının bulunduğu ve matematiksel işlemlerin yapıldığı yazılımdır. Örnek: Excel Sunum: Yazı, resim, grafik, ses ve animasyonlar kullanarak sunular hazırlamada kullanır. Örnek: Powerpoint Veri Tabanı Yönetim Sistemi: Büyük miktardaki verileri güvenli ve düzenli olarak saklamak için veritabanı dosyaları oluşturmak ve yönetmek için kullanılır. Örnek: Access

3. Programlama Dili Sistem yazılımları ve uygulama yazılımları programcılar ve yazılım şirketleri tarafından programlama dilleri kullanılarak hazırlanır. Örnek: C, C++, C#, Java, Visual Basic vb.

Yazılım Lisansları Yazılımların kullanım hakkıyla ilgili lisans sözleşmeleri bulunur. Lisanslarına göre yazılım türleri şunlardır: Ücretli Yazılım: Kullanmak için belli bir ücret ödenen orijinal yazılımlardır. Örnek: Office 2010 Ücretsiz Yazılım(freeware): dağıtımı ve kullanımı ücretsiz olan yazılım. Örnek: Internet Explorer Demo: Belli özellikleri kısıtlanmış yazılımlardır. Örnek: PES 2014 Demo Paylaşımlı Yazılım (Shareware): Belli bir süre kullanım izni olan yazılımdır. Örnek: Clone DVD 15 gün süre. Açık Kaynak Kodlu Yazılım (Open Source): Kaynak kodu herkese açık olan ve isteyen programcılar tarafından üstünde değişiklik yapılabilen yazılımlardır.

Korsan Yazılım Yazılım korsanlığı, lisans belgesi taşımayan, yasadışı yöntemlerle çoğaltılmış yazılımların ticaretini, dağıtımını yapmak ve bu yazılımları kullanmak anlamına gelir.

BTY Dersi İle İlgili Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi zorunlu bir derstir. Aldığınız notlar karneye geçecektir. Bir dönemde 2 yazılı sınav yapılacaktır. Bir adet performans görevi yapılacaktır. Ayrıca verilen ödevleri yapmanız ve defterinizin tam olmasına bağlı şekilde bir ders içi performans notu verilecektir. Karne notu tüm bunların ortalaması olacaktır.

Bilgisayar Virüsleri Programcılar tarafından yazılan zararlı küçük bilgisayar kodlarıdır(programlarıdır). Çeşitli amaçlarla yazılmış olabilir. Bunlar bilgisayarlarda farklı etkilere sebep olabilir.

Bilgisayar Virüslerinin Etkileri Virüsler aşağıdaki etkileri yapabilir: Bilgilerin (resim, yazı vb. dosyalar) kaybolmasına Bilgisayarın yavaş çalışmasına Kullanıcının bilgisi olmadan bilgisayardaki bilgi veya dosyaların çalınmasına Donanım birimlerinin kullanılamamasına Bazı programların çalışmamasına Ekranda ilginç mesajlar görünmesine Dosya ve klasörlerin simgelerinin değişmesine Bilgisayarın açılmamasına sebep olabilir.

Virüsler Nasıl Bulaşır? Virüsler bilgisayara internetten indirilen bir dosyaya gizlenerek bulaşabilir. E-postaya eklenmiş dosyalara virüsler iliştirilmiş olabilir. Sohbet programlarından gönderilen dosyalara virüs eklenmiş olabilir. Taşınabilir belleklerle (flash bellek, cd vb.) dosya alışverişi yapmaları sonucunda bulaşabilir. Virüsler, kendilerini bilgisayardaki başka bir dosyaya kopyalamak yöntemiyle yayılırlar. Bilgisayarda hangi dosya açılırsa o dosyaya/klasöre kendilerini eklerler. Virüs bulaşan bilgisayar bir ağa bağlı ise virüs ağdaki bütün bilgisayarlara kendini kopyalayabilir.

Virüs Çeşitleri Boot Virüsleri: Aktif hale gelirse bilgisayarın işletim sistemini çökertir. Tahrip Gücü Yüksek Virüsler: Aktif hale geldiğinde bilgisayarın elektronik donanımlarını (özellikle anakart ve işlemcisini) normalin çok üstünde kapasite ile çalıştırıp bozulmasına sebep olur. Zaman/Tarih Ayarlı Virüsler: Zarar vermek için belirli bir tarihi bekler ve o gün çalışarak bilgisayardaki dosyaları bozarlar. Nuke: Güvenlik duvarını ve anti-virüsü devre dışı bırakarak bilgisayara erişim ortamını hazırlar. Buradan bilgisayara erişen kişiler zarar verebilir. Truva atı(Trojan), faydalı gibi görünüp kullanıcının kendi kurduğu ama bilgisayara zarar veren virüslerdir. Makro Virüsleri: Office dosyalarına (Word, Excel, Powerpoint, Access vb.) bulaşarak belgelere zarar verir.

Virüs Çeşitleri Boot Virüsleri: işletim sistemini çökertir. Tahrip Gücü Yüksek Virüsler: bilgisayarın elektronik donanımlarını fazla çalıştırp yakmaya çalışır Zaman/Tarih Ayarlı Virüsler: Zarar vermek için belirli bir tarihi bekler Nuke: Güvenlik duvarını ve anti-virüsü devre dışı bırakıp zarara açık hale getirir Truva atı(Trojan), faydalı gibi görünüp bilgisayara zarar veren virüslerdir. Makro Virüsleri: Office dosyalarına (Word, Excel, Powerpoint, vb.) bulaşırlar

Ödev Anti Virüs nedir (kısaca yaz)? 5 tane Anti-Virüs Programının adını defterinize yazınız. Varsa sizin bilgisayarınızda yüklü olan hangisidir?

Anti-Virüs Programı Nedir? Antivirüs, bilgisayarınızı zararlı programlardan(virüslerden) korumak için hazırlanan güvenlik yazılımlarına denir. Antivirüs programları virüsleri bulmak, karantina altına almak/silmek için çeşitli yöntemleri izlerler. Örnek:

Virüs Bulaştığı Nasıl Anlaşılır ve Nasıl Temizlenir? Şu durumlarda virüs bulaşmış olabilir: Bilgisayar aşırı yavaşladığında, Sürekli kilitlendiğinde, Bazı bilgilerin kaybolması durumunda, Donanımların doğru çalışmaması Bu durumlarda anti-virüs programı kullanarak tarama yaptırmalıyız. Anti-virüs , virüs tespit ederse bunu çeşitli yollarla etkisiz hale getirebilir.

Virüslerden Korunmak İçin Anti-virüs programı yüklenmeli ve sürekli güncellemeli Korsan yazılım kullanmamalı. İndirilen dosyalar anti-virüs ile taranmalı Güvenli olmayan sitelere girilmemeli Skype vb. sohbet programındaki kişilerden gelen her dosya kabul edilmemeli Tanımadığınız kişilerden gelen e-postalar ve ekleri açılmamalı

BİLGİSAYAR AĞLARI VE İNTERNET İki veya daha fazla bilgisayarın birbirine bağlanmasıyla oluşan yapıya bilgisayar ağı denir. Bu sayede yazılım, donanım ve bilgi paylaşımı en ekonomik ve verimli şekilde yapılmış olur. Bilgisayar Ağları Yerel Alan Ağı (LAN) Geniş Alan Ağı (WAN) Kablosuz Yerel Alan Ağı (WLAN)

1)Yerel Alan Ağı (LAN-Local Area Network) Belli bir alan içinde kurulan bilgisayar ağıdır. Bir okul içinde veya iş yerinde kurulan bilgisayar ağı buna örnektir.

2) Kablosuz Yerel Alan Ağı (WLAN-Wireless Local Area Network) Yerel alan ağ bağlantısının kablosuz teknoloji kullanılarak oluşturulmasıdır.

3) Geniş Alan Ağı (WAN-Wide Area Network) Şehirler arası ya da ülkeler arası bilgi iletişimi sağlayan ağlardır. Örnek: Bankaların tüm il ve ilçelerdeki şubeleri geniş alan ağına bağlanmaktadır.

Bilgisayar Ağlarının Yararları Veri Paylaşımı Dosyalar Ortak kullanılabilir. Dosyada (word dosyası vb.) yapılan değişiklikler anında herkesçe görülebilir. Donanım Paylaşımı Aynı ağa bağlı kullanıcıların ortak yazıcıdan çıktı alması gibi Yazılım Paylaşımı Sunucu üzerinde kurulu bir yazılımı diğer kullanıcılar ağ bağlantıları sayesinde kullanabilir. İletişim Ağ üzerinde bağlı olan kullanıcıların kendi aralarında iletişim kurmalarına olanak sağlar

İnternet Dünya üzerinde mevcut olan bilişim araçlarının (bilgisayar, cep telefonu, tablet vb.) birbirine bağlanmasıyla oluşan en büyük bilgi ağıdır. 1970li yıllarda ilk kullanım amacı askeri birlikler arası gizli bilgi iletişimidir. Günümüzde çok yaygınlaşan İnternet üzerinden bilgi paylaşımı, yazılı, sesli ve görüntülü iletişim, eğitim, bankacılık, eğlence, alışveriş ve günlük bir çok işlemler yapılabilmektedir.

İnternet Tarayıcı İnternette gezinebilmek için kullanılan programlara tarayıcı (browser) denir. Örnek: Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome, Yandex Browser, Opera, Safari

Elektronik Posta (e-posta) Nedir? Kullanıcıların elektronik ortamda birbirlerine gönderdikleri postadır. üye olmak gereklidir. Ücretsiz e-posta hizmeti veren bazı siteler: Gmail, hotmail, yandex mail, mynet mail.

E-Posta Adresi E-posta gönderip alabilmek için bir e-posta adresi olmalıdır. E-posta adresi iki kısımdan oluşur. ayseoz@gmail.com Kullanıcı Adı Erişim Alan Adı

E-posta Adresi Kuralları Bir e-posta adresinden iki tane olamaz! Almak istediğiniz e-posta adresinin daha önce kimse tarafından alınmamış olması gerekir. Kullanıcı adınızda büyük harfler bulunamaz - . _ hariç noktalama işaretleri kullanılamaz ş,ç,ü,ö,ğ,ı gibi İngilizcede bulunmayan harfler kullanılamaz Kullanıcı adı sayı ile başlayamaz. (içinde bulunabilir) Adreste hiçbir boşluk bulunamaz. Bir tane @ işareti bulunmak zorundadır (2 olamaz)

Örnek ayşeozkan@gmail.com ş var yanlış hakkioz@joker.com Doğru 1inci@hotmail.com Yanlış sayıyla başlayamaz ahmetkara?@mynet.com ? bulunamaz