ANLATIM BOZUKLUKLARI Duygu ve düşüncelerin dil aracılığıyla anlatılmasına ANLATIM denir. Dil ve düşünce arasında iyi bir bağın kurulamaması, anlatım gücünü zayıflatır. Bu da anlatım bozukluklarına sebep olur. Türkçe’ yi kullanırken bir çok hata yapılmaktadır. Bu hatalardan biri de Anlatım Bozukluklarıdır.Türkçemizi biraz daha düzgün kullanabilmek gayesi ile böyle bir işe başvurdum. Öğretmen, öğrenci arkadaşlara bu konuyu anlatırken elden geldiği kadar anlatım bozukluğu yapmamaya çalışmalıdır.

1-GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI Bir cümlede bulunan gereksiz sözcükler, o cümlenin gücünü azaltır.Buna karşılık içinde gereksiz sözcük bulunmayan cümleler, daha etkili ve inandırıcıdır örnek:”Üç saatlik yolu yaya yürüyerek gittik”. Cümlesinde “yaya” sözcüğü gereksizdir.Çünkü “yürümek” eylemi zaten yaya yapılmaktadır.

2-ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN BİR ARADA KULLANILMASI Zıt anlamlı sözcüklerin ya da anlamca çelişen kavramların bir arada kullanılmasından doğan anlatım bozukluğudur. Örnek : Derse girmediğimi hiç kuşkusuz babam öğrenmiş olabilir. Kuşkusuz kesinlik anlamı veren bir sözcük,olabilirse olasılık anlamı veren bir sözcüktür. Anlam çelişkisi ortaya çıkmıştır.

3-BİRBİRLERİYLE KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLER Türkçe’de kimi sözcükler aynı kökten türediği ya da birbirini çağrıştırdığı için aynı anlama geliyor sanılır. Buna dikkat etmemek anlam yanlışlıklarına ve anlatım bozukluklarına yol açar. Örnek: Davranışların düzelmesine öğretmenin sözleri etkin oldu.(etken)

4-SIRALAMA YANLIŞLARI Sözcüklerin, cümle içinde, anlama uygun olabilecek bir yerde bulunmaları gerekir. Yanlış yerde bulunmaları anlam bozukluğuna yol açar. Örnek: Bir haftadır çok başım ağrıyor.(...başım çok ağrıyor)

5-MANTIK YANLIŞLIKLARI Anlatım bozuklarının bir nedeni de sözde bilgi ve mantık yanlışlıklarının bulunmasıdır. Örnek: Sinemada gazoz ve çekirdek yedik.(gazoz içtik, çekirdek yedik)

6-DEYİMLERİN VE ATASÖZLERİNİN YANLIŞ KULLANILMASI Bildiğimiz gibi deyimler ve atasözleri kalıplaşmış sözlerdir.Sözcüklerden herhangi biri değiştirilemez,çıkarılamaz,başka bir yerde kullanılamaz. Aksi durumlar anlatım bozukluğuna yol açar. Örnek: Yüzünden dökülen bin parçaydı.(yüzünden düşen yüz parçaydı)

7-TAMLAMA VE EK YANLIŞLIKLARI Ad ve sıfat tamlamalarında, tamlayan yada tamlanan sözcüklerin yersiz kullanılması; ya da yerinde kullanılmaması, bu tür yanlışlıklara yol açar. Örnek: Bunlar, büyük ressamın birer güzel tablolarıdır. “birer güzel”her biri güzel demektir.Tamlayan”bir” olduğuna göre tamlanan çoğul olamaz.”Birer güzel tablosudur.” olmalıdır.

8-ADLARIN EKSİK KULLANILMASI Adılların eksik kullanılması cümlelerde bir anlam belirsizliği oluşturur. Örnek:”Telefonla arayarak görmeyi çok istediğini söyledi.” (Kimi görmeyi?”Onu-beni-seni” belli değil.

9-EYLEMSİLERİN YANLIŞ KULLANILMASI Anlatımda eylemsilerin eksik ya da yanlış kullanılması da anlatım bozukluğuna yol açan bir durumdur. Örnek:Böyle konular yetişkin ve kültür düzeyi düşük olmayan kişiler tarafından tartışılmalı.Cümlesinde eylemsi eksikliği nedeniyle yetişkin olmayan ve kültür düzeyi düşük olmayan gibi ters bir anlam çıkmaktadır.Doğrusu : “Böyle konular yetişkin olan ve kültür düzeyi düşük olmayan kişiler tarafından tartışılmalıdır.”

10-ÖĞE YANLIŞLIKLARI A)Özne Yanlışlıkları Cümlelerde özne olmayan bir sözcüğün özne gibi kullanılmasıdır. Örnek: “Karlar eridi ve taştı.” cümlesinde özne ortak gibi kullanılmıştır.Karlar eridi,karlar taştı.Oysa ikinci eylemin öznesi eksiktir.Doğrusu: “Karlar eridi ve nehirler taştı.” olmalıdır.

B) Tümleç Yanlışlıkları Anlatımda tümleç eksikliği ya da tümleç yanlışlığı da anlatım bozukluğuna yol açar. Örnek:”Kedimi seviyor ve iyi bakıyorum .” cümlesinde dolaylı tümleç eksikliği nedeniyle bir anlatım bozukluğu vardır.Doğrusu “Kedimi seviyor ve ona iyi bakıyorum.”olmalıdır.

C)Yüklem Yanlışları Yüklem yanlışları çatı, kişi ya da zaman bakımından ortaya çıkan uyumsuzluklarıdır. Örnek: “Dershanede çay ve simit yedik.” cümlesinde “yedik “eylemi “simit” sözcüğüne uyar ama “ç”ay yedik”diyemeyiz.O halde doğrusu “Dershanede çay içtik ,simit yedik .” olmalıdır.