Mehmet AKPINAR Be ş ikdüzü Kız Teknik ve Meslek Lisesi Müdürü
Halk arasında sobadan ölüm olarak bilinen olay aslında bir karbonmonoksit zehirlenmesidir. Karbonmonoksit zehirlenmesi, kömür ve odun sobaları, ş ofben, kombi, borusuz soba, ocak, fırın, mangal... gibi ısınma sistemlerinde sıvı veya katı yakıtların tam olarak yanmaması neticesi ortaya çıkar.
Karbonmonoksit solunması özellikle uyku sırasında öldürücüdür, çünkü bu gaz renksiz ve kokusuzdur. Akci ğ erlerden kolayca emilir. Uyuyan bir insanın bu gazı soludu ğ unun farkına varması imkânsızdır. Karbonmonoksit gazı kapalı alanlarda dakika içinde öldürücü düzeye ula ş abilmektedir, özellikle kansızlı ğ ı olanlar, kronik bron ş itli, kalp ve damar sistemi hastalı ğ ı olanlar, yeni do ğ anlar, hamileler üzerinde daha da etkili olabilmektedir.
Sobalar TSE standartlarına uygun olmalıdır. Baca ve borularda zift ve katran olu ş umunu engellemek için soba, bacaya en uygun mesafeye kurulmalı ve az sayıda dirsek (en fazla 2 adet) kullanılmalıdır. Yatay borulara bacaya do ğ ru yüzde 10 e ğ im verilmelidir Tavanınız soba bacasından 40 cm ve bacanız çatıdan en az bir metre kadar yukarıda olmalıdır
Baca üzerine baca ş apkası taktırılmalı, bacanın bu ş ekilde tıkanması engellenmelidir, Mümkünse oksijen eksilme sensörü kullanılmalıdır Dirsek ve boru ekleme yerleri ve baca giri ş a ğ zı hava sızdırmaz olmalıdır.
Baca çatıdan itibaren en az 1 metre yükseklikte olmalıdır Kömürlü ve odunlu sobaların bacaları yılda 2 kere, gazya ğ ı ve LPG'li sobalarınki ise yılda 1 kere temizlenmelidir. Bacalar en yakın yüksek binadan veya engelden 6 metre uzakta olmalıdır. Bacalarda mutlaka baca ba ş lı ğ ı bulunmalıdır.
Sobalarda kömür ve tutu ş turma i ş lemi için uygun malzeme kullanılmalıdır. Kömür tam tutu ş madan soba uyutulmamalıdır. Soba yakılırken tamamı doldurulmamalı, yandıktan bir süre sonra yakılacak maddeler eklenmelidir Sobadaki ate ş in üzerine kömür ilave edilmemesi, dolu kova ile de ğ i ş tirilmesi gerekir
Sobanın maksimum ¾’ü doldurulmalı, daha fazlası doldurulmamalıdır Sobanın çabuk yanması için benzine ba ş vurulmamalıdır, Kömür ve odun sobaları üstten yakılmalıdır. Soba katalitik ise, katalizörün temiz oldu ğ u ve by-pass valfinin serbestçe çalı ş ıp çalı ş madı ğ ı kontrol edilmelidir.
Yanan sobalar, yatmadan önce tamamen söndürülmeli ve içindeki yanmı ş, yarı yanmı ş kömür, odun gibi yakacak malzemeler dı ş arıya çıkartılmalıdır. Lodos, fırtına gibi hava sirkülâsyonunun olumsuz oldu ğ u ko ş ullarda sobalar yakılmamalıdır. Sobanın hava giri ş leri tamamen kapatılmamalıdır.
Kocaeli, Sakarya, Bursa, İ stanbul, Samsun, Trabzon, İ zmir gibi deniz kenarı kentlerde bir lodosun esmesiyle duman zehirlenmeleri daha sık ya ş anmaktadır. Gece esecek bir lodos, ters rüzgar baca temiz olsa bile bütün dumanın evin içine da ğ ılmasına ve zehirlenmelere sebep olmaktadır. Karbonmonoksitin panzehiri oksijendir. Cam ya da kapı biraz muhakkak açık bırakılmalı. Oksijen giri ş i sa ğ lanırsa bu gaz size zarar veremez.
Karbonmonoksit zehirlenmesinin tipik bulgusu, dudakların kiraz kırmızısı bir renk almasıdır. Sobanın bulundu ğ u ortamda bulunan insanların gözleri kızarmaya ba ş larsa, Uyanık bir insanda ba ş a ğ rısı, ba ş dönmesi, halsizlik, bulantı, kusma, konsantrasyon güçlü ğ ü, nefes darlı ğ ı, çarpıntı, karın a ğ rısı, kas krampları, epilepsi(sara) nöbetleri, ş uur bozukluklarından komaya kadar giden belirtiler vardır.
Karbon monoksit gazından etkilenmi ş ş ahıs temiz havaya çıkarılır. Hastaya e ğ er mümkünse oksijen gazı verilir. Gerekli sa ğ lık hizmeti için hastane veya sa ğ lık birimine ula ş ılır. (112 Acil) E ğ er gazdan etkilenmi ş ki ş i nefes alamıyorsa, yardım gelene kadar suni teneffüs uygulayın.
Karbon monoksit gazının bulundu ğ u mekanı havalandırın. Pencere ve kapıları açarak gazdan etkilenmi ş mekana temiz hava girmesini sa ğ layın. Karbon monoksit gazının neden meydana geldi ğ ini ara ş tırıp bulup, bunun bir daha tekrarlanmaması için gerekli önlemleri alın.
Sa ğ lıklı ve Mutlu Günlerde Görü ş mek Üzere