BİLİMSELLİK GÜNCELLİK FAYDALILIK Öğretimde Planlama ve Değerlendirme Dersi Danışman: Prof.Dr.Mustafa ERGÜN 23.03.2007 Hazırlayan: Özlem K.GENELİOĞLU

Bilim Nedir. Bir sistematik bilgiler kümesidir Bilim Nedir? Bir sistematik bilgiler kümesidir. Bu bilgiler mantıksal ve olgusal bakımdan birbiri ile ilişkili olup, bir bütün oluşturur.

Bilgi Nedir? Bilinçli ve akıllı bir varlık olan insan, sahip olduğu farklı bilgi türleriyle dünyada karşılaştığı nesneleri bilmek ister. Bu nesnelerle insan arasındaki etkileşim süreci sonunda ortaya çıkan ürüne bilgi denir. Bu anlamda, bilim, felsefe, gündelik bilgi, edebiyat, sanat, din, fal ve büyü birer bilgi türüdür.

Bilimsel bilgiyi büyü, fal, din, edebiyat ve sanat gibi diğer bilgi türlerinden ayıran en önemli ölçüt bilimin konusunun görgül (ampirik) ve nesnel gerçeklik olmasıdır. Görgülük bilginin konusunu oluşturan olay ya da nesnelerin gözlemlenebilir olması anlamına gelir.

Bilimsel bilgi ile günlük pratik bilgi arasında üç temel farklılık vardır. Bilimsel Yaklaşım Gözlem, sınıflama, kavramsallaştırma ve yorumlamada daha sistematik, formal ve kesindir. Bulgularını eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutar. Günlük pratik analiz kısa dönemli günlük hayatın pragmatik uygulamaları ile ilgiliyken, bilim pratik ihtiyaçların ötesinde elde ettiği bilgileri genelleştirmeye çalışarak, bilgi bütünü oluşturmayı amaçlar.

Bilimsel faaliyetin amacı incelenen konudaki olguları tanımlamak, olgular arasında nedensellik ilişkisi kurmak ve bunları genelleştirip, kuramlar içinde toplayarak kanunlara ulaşmaktır. Bilim soru sormaya, sorgulamaya dayanır. Bilimsel faaliyet kendine göre bir gelişmesi, ayrı bir dili ve kendine özgü kuralları olan bir alanda meydana gelmektedir. Bilim insana belli sınırlar içerisinde doğayı ve yaşamı denetleme imkanı sağlar

Pozitivist bilim anlayışının dayandığı temel varsayımlar : Bilimsel ilerleme birikimseldir; Bilimsel bilgi tek meşru bilgidir. Metafizik iddialar, değer yargıları ve kanaatler meşru bilgi değildir; Görgül verilerin derlenmesi ve değerlendirilmesinde, kuram oluşturulmasında normatif bakış açılarına, değer varışlarına, kanaatlere ve kişisel bakış açılarına yer yoktur; Meşru bilgiye ancak mantık ve matematiği kullanarak, doğa bilimlerinin yöntemleri ile ulaşılabilir. Kavramlar gerçeklerin sayısal olarak ölçülmesine olanak tanıyacak şekilde işlevsel hale getirilmelidir; Bilimin amacı neden-sonuç ilişkilerini açığa çıkarmak ve düzenlilikleri açıklayan kanunlar ortaya koymaktır.

Pozitivizm Ötesi Bilim Yaklaşımının Özellikleri Bilimsel aşamaların hiçbir aşaması değer yargılarından bağımsız değildir; Tek doğru yöntem söz konusu değildir; Bilimsel çalışma metafizik temellere dayanabilir. Yani bir bilimsel kuramın temel varsayımları ampirik olarak test edilebilir nitelikte olmayabilir; Bilimcilerin çalışmalarında kanaatlerini, inançlarını ve ikna yöntemlerini ve retoriği temel almaları matematik ve istatistiki yöntemleri temel almalarıyla eşdeğerdedir.

Bilimin Temel Özellikleri : Deney ve gözleme dayalıdır. Olaylar ve ilişkiler arasında neden-sonuç ilişkisine dayanır. Tümdengelim ve tümevarım. Yaklaşımlarının her ikisini de kullanır. Herkesçe izlenebilir, gözlenebilir, eleştiriye açıktır.

Kişisel yargılardan bağımsızdır. Mutlak doğruluk ve yanılmazlığı kabul etmez. Bilginin geçerlilik olasılığı en yüksek düzeydedir. Günümüzde kabul edilebilecek en güvenilir bilgi kaynağıdır. Evrenseldir. Bir oluşum içerisindedir sürekli gelişir.

Bilimsel Yöntemin Aşamaları Güçlüğün sezilmesi (bir ihtiyacın ortaya çıkması). Güçlüğün araştırılacak bir problem olarak tanımlanması. Çözümün tahmin edilmesi (olası neden-sonuç ilişkisinin kurulması, denencenin oluşturulması). Tahmin edilen çözümün doğrulanabilmesi için sınayıcıların belirlenmesi. Sınayıcıların kullanılarak çözümün denenmesi. Elde edilen sonuçların kaydedilmesi .

Bilgi taşıdığı özelliğe ve elde ediliş yöntemlerine göre farklı türlere ayrılır: 1. Gündelik Bilgi 2. Dinsel Bilgi 3. Teknik Bilgi 4. Sanat Bilgisi 5. Bilimsel Bilgi 6. Felsefi Bilgi.

Bilimsel Bilgi Şu Temel Özellikleri İçerir: İnsanın aklını kullanması, Belli bir alanı konu yapması, Yöntem (deney ve gözlem) kullanması, Sistemli ve düzenli olması, Tutarlı ve geçerli olması, Kanıtlanabilir ve denetlenebilir olması, Nesnel; yani tarafsız bilgi olması.

Bilimsel bilgi yöntemleri, konuları ve amaçlan bakımından üçe ayrılır: a. Formel Bilimler b. Doğa Bilimleri c. İnsan Bilimleri

Doğru bilginin kaynağıyla ilgili felsefî düşünceler: 1. Bilginin kaynağı deneydir. 2. Bilginin kaynağı akıldır. 3. Bilginin kaynağı hem akıl hem deneydir. 4. Bilginin kaynağı sezgidir.

Doğru Bilginin Ölçütleri Nedir? 1. Doğru bilginin ölçütü uygunluktur. 2. Doğru bilginin ölçütü tutarlılıktır. 3. Doğru bilginin ölçütü tümel uzlaşımdır. 4. Doğru bilginin ölçütü apaçıklıktır. 5. Doğru bilginin ölçütü verdiği yarardır.

Teşekkürler…