YAŞLILARDA LABORATUVAR TESTLERİNİN YORUMLANMASI Prof. Dr. Deniz SUNA ERDİNÇLER CTF Geriatri BD

Laboratuvar testlerinin sonuçları da etkilenir Yaşlanma Fizyolojik değ. Patolojik değ. Stres Farklı koşullar Laboratuvar testlerinin sonuçları da etkilenir Adaptasyon ↓

Yaşlanma Yaşlanmayla organ fonksiyonları azalır Sinir iletim hızı  %10 yavaşlar Böbrek fonksiyonu  % 40 azalır Fonksiyonlardaki düşüşler  “Normal laboratuvar değerleri” ile birlikte olabilir !...

Referans aralıklarının belirlenmesi Komorbidite Fizyolojik ve anatomik değişiklikler Bireysel farklılık (yaşlanma, beslenme, egzersiz) Polifarmasi GÜÇ!!! “ Kişiye, hastalıklara, ilaçlara ve eski sonuçlara göre değerlendirilmeli”

“Klinik belirsizliği” en aza indirmektir Tanı Anamnez Fizik muayene Testler : Laboratuvar, radyolojik, EKG vb. Tüm testlerin amacı “Klinik belirsizliği” en aza indirmektir

Laboratuvar ilkeleri 1: Mükemmel test ? (%100 duyarlı, özgün, kesin tahmin ettirici!) En duyarlı (sensitif): En az yanlış (-) sonuç (hastalık yok!) En özgün (spesifik): En az yanlış (+) sonuç (hastalığı doğrular /dışlar!)

Laboratuvar ilkeleri 2: Sonuç pek çok nedenden dolayı yanlış olabilir!... (N): Laboratuvara göre değişebilir  Yaş, cins, ırk, boyut, fizyolojik durum… (N): Sağlıklıların %95’i 20-40 yaş ort.± 2 SD (%5 sağlıklı : “yanlış anormal”) Tekrar; gerekirse başka bir laboratuvar!…

Laboratuvar ilkeleri 3: (N)  mi? Kişinin bazal değerine göre (↑), (↓) Aralıklarla takip (Örn.: MI/CK takibkas kitlesi) H. öncesi değerler, daha iyi referans olur! Aynı hastalık için ≥2 farklı test (+) tanıyı ↑ Anormallik düzeyi ne kadar fazla ise, klinik anlam da o kadar fazladır Takiplerdeki klinikle tutarsızlık  Tekrarla!...

Laboratuvar ilkeleri 4: Test; tanı, ayırıcı tanı, tedavi/prognozu değiştirecekse istenmeli Aşırı test ve tekrar gereksiz  Hata oranı ↑ Tarama testleri? - 1 test anormal  %1,5 - 8 testlik panelde%25 - 20 testlik panelde  %55 !!! Sekreterya hataları > Teknik hatalar... İlaç etkileri…

Laboratuvar Testlerini Etkileyen Faktörler

Yaşla birlikte görülen laboratuar değişiklikleri

ESH, Hemogram, idrar tahlili KC fonksiyon testleri Renal fonksiyon Elektrolitler Endokrin fonksiyon değişiklikleri Metabolik değişiklikler Tiroid testleri Solunum fonksiyonları

İlaç tedavileri Özellikle kırılgan yaşlılarda hafif volüm değişiklikleri ilaç tedavilerini potansiyalize eder ya da etkisiz kılabilir. Toksik dozlar, yan etkiler çok daha düşük dozlarda ortaya çıkabilir

Sonuç Anamnez Detaylı FM ve ÇYGD Akılcı laboratuvar testleri Detaylı yorum Bir bütün olarak değerlendirilmeli Bireysel faktörler Geçmiş sonuçlar dikkate alınmalıdır

TEŞEKKÜRLER