Dr. Hülya ŞAHAN Aile Hekimliği AD AŞILAR Dr. Hülya ŞAHAN Aile Hekimliği AD

Genel İmmünizasyon İlkeleri

Aşıların Temel Komponentleri Aktif immünite oluşturan antijen Süspansiyon sıvıları Prezervatifler, stabilizörler, antibiyotikler Thiomerosal gibi civa bileşikleri Fenoller Albümin Glisin Neomisin

Adjuvanlar Alüminyum tuzları (alüminyum fosfat veya alüminyum hidroksit)

Aşıların beklemesi ve kullanımı Soğuk zincir kuralları Açılan her flakonun üzerine tarih ve saat yazılmalı Canlı viral aşılar (öz. OPV ve sarı humma) ısıya duyarlı DBT, DTaB, DT, Td, IPV, konjuge Hib, hepatit B ve İnfluenza aşıları donmaya duyarlı

BCG ve kızamık aşıları güneş ışığı ve UV’ye duyarlı BCG, kızamık ve polio aşıları dondurularak saklanabilir DBT, TT, DT, Td ve hepatit B kesinlikle donmamalı Buzdolabında termometre bulunmalı, ısı +2-8 C arasında tutulmalı

Buzdolabının buzluk kısmına buz aküleri Buzdolabının üst rafına kızamık ve polio Orta rafına PPD solüsyonu ve BCG aşısı Alt rafına DBT, TT, Td, Hepatit B ve sulandırıcıları Sebzelik kısmına su şişeleri

OPV taşıma ve depolama sırasında 0-4 C Diğer aşılar +2-8 C OPV sulandırıldıktan sonra tekrar dondurulabilir Aşılar; sağlık kuruluşunda buzdolabında 1 ay Aşı nakil kaplarında 1 gün

BCG aşısı sulandırıldıktan sonra 8 saat Kızamık aşısı 4 saat Polio aşısısı izlemcisi kullanılamaz konuma gelene kadar DBT, Td, TT, Hepatit B aşılarının birbirini izleyen 3 aşı seansı içinde tüketilmesi gerekmektedir...

Aşı yapılırken eller mutlaka yıkanmalı Tek kullanımlık enjektör kullanılmalı Farklı aşılar aynı enjektörde karıştırılmamalı (PRP-T konjuge Hib ve liyofilize DBT hariç) (PRP-T: poliribosilribitol fosfat tetanoz toksoid)

Aşı Uygulama Yerleri ve Şekli Adjuvanlı aşılar intramüsküler Uyluğun anterolateral yüzü ve deltoid bölge 22-25G’lik 2.2-2.5cm uzunluktaki enjektör Gluteal bölge rutin aşılamada kullanılmaz

Subkütan enjeksiyonlar infantların uyluğuna, erişkin ve büyük çocuklarda deltoid bölgeye 1.6-1.9 cm uzunluğunda, 23-25G’lik iğne İntradermal enjeksiyonlar ön kolun volar yüzüne (HDCV kuduz aşısı deltoid bölgeye) 0.95-1cm uzunlukta, 25-27G’lik enjektör

Oral aşı kusulur veya çıkartılırsa doz tekrarlanır Oral aşılarda anne sütü alımı aşıya engel değil

Aşı ve Toksoidlerin Önerilen Verilme Yolları Aşının tipi Veriliş yolu Adenovirüs Canlı virüs Oral Şarbon İnaktif bakteri subkütan Bacille calmette Guerin (BCG) Canlı bakteri intradermal Boğmaca İntramüsküler Difteri,boğmaca,tetanoz (DBT) Toksoid ve inaktif bakteri DBT-H. İnfluenza tip b (DBT-Hib) Toksoid inaktif bakteri ve proteine konjuge polisakkarit Difteri, aselüler boğmaca, tetanoz (DTaP) Toksoid ve inaktif bakteri komponentleri Hepatit B İnaktif viral antijen Konjuge Hib Proteine konjuge polisakkarit İnfluenza İnaktif virüs veya viral komponentler Japon ensefaliti İnaktif virüs Kabakulak Subkütan

Kızamık Canlı virüs Subkütan Kızamık,kabakulak,rubella(MMR) Kolera İnaktif bakteri S.c / intradermal Kuduz İnaktif virüs i.m / intradermal Meningokok A/C/Y/W-135 serotip-lerinin polisakkaritleri Pnömokok 23 pnömokok tipinin polisakkariti i.m veya subkütan İnaktif poliovirüs (IPV) İnaktif 3 virüs serotipi Oral poliovirüs (OPV) Canlı 3 virüs serotipi Oral Sarı humma Tetanoz İnaktif toksin (toksoid) İntramüsküler Difteri-tetanoz (dT veya DT) Toksoid Tifo (parenteral) Tifo (Ty21a oral) Canlı bakteri Varisella Veba

Eşzamanlı aşılama “Kaçırılmış fırsat” Genellikle birlikte uygulanan aşılar birbirlerinin immün cevaplarını etkilemez Genellikle inaktif aşılar farklı bölgeden eşzamanlı yapılabilir İki i.m. enjeksiyondan biri DBT ise aynı ekstremiteye yapılmamalı Trivalan OPV ile kolera ve sarı humma aşıları arasında olumsuz interferans

Genellikle kombine aşılarda 2-5 saflaştırılmış antijen ve aB kullanılır Kombinasyonlarda; Komponentler konsantre (düşük volüm, yüksek antijen) Adjuvanlar gibi diğer komponentler de uyumlu olmalı Difteri, tetanoz toksoid, aselüler boğmaca, inaktive polio ve Hib içeren 3’lü, 4’lü ve 5’li kombine aşılar

Kombine aşıların avantajları Enjeksiyon sayısının azalması Sağlık kuruluşu ziyaret sayısının azalması Aşı programının basitleşmesi Aşıya uyumun artması Aşılama oranının artması Hastalık kontrolunun artması Aşılama maliyetinin azalması

Aşılamada dikkat edilecek konular Kolera, tifo, veba gibi lokal ve sistemik reaksiyonlara yol açan aşıların eşzamanlı yapılmaması Kolera ve sarı humma birlikte ve kısa aralarla yapılırsa cevap azalır (en az 3 hf ara) OPV ile oral attenue tifo aşılarında etkinlikte azalma?

Meflokin canlı attenüe tifo aşısına immün cevabı azaltır Klorokin ve diğer antimalaryal ilaçlar HDCV s.c yapılırsa antikor cevabını bozar Canlı virüs aşıları 30 gün ara ile MMR ve OPV birlikte veya herhangi bir zaman aralığında

Canlı virüs aşıları tüberkülin testini bozabilir Yüksek dozda Ig canlı virüs aşılarına cevabı bozar Varisella aşısı, Ig veya kan ürünleri tedavisinden en az 5 ay sonra Varisella aşısı, RSV-Ig profilaksisi nden 9 ay sonra Aşıdan sonra 3 hf içinde Ig verilmemeli

Ig’ler inaktif aşı ve toksoidlerle daha az etkileşir Farklı firmalar tarafından üretilen aynı tip aşıların etkinlik farkı ? HDCV ve RVA (rabies virüs absorb) adsorbe aşılar (değişimli kullanılabilirler) RVA intradermal yapılmamalı

Prematüre bebeklerde aşılama Prematüre bebekler matür bebeklerle aynı kronolojik yaş ve protokolde Aşı dozu azaltılmaz OPV taburcu olduktan sonra Hepatit B aşısı bebek 2000gr olduğunda Anne sütü aşı cevabını etkilemez

Gebelikte aşılama Kombine tetanoz ve difteri gebelikte önerilen tek ürün Risk grubundaki gebelere hepatit B Yüksek riskli bölgelere seyahatte sarı humma aşısı Rubella, kızamık ve kabakulak aşıları gebelikte kontrendike

İmmünsüpresyonda aşılama İmmünsüprese hastalara canlı virüs ve bakteri aşıları kontrendike Ev içinde immünsüprese kişi varsa OPV yapılmamalı İmmünsüpresif tedavi sırasında ve 2 hf öncesinde aşılananlara en erken 3 ay sonra aşı tekrarı

Kemoterapisi 3 ay önce biten remisyonda lösemiliye canlı virüs aşısı yapılabilir 2 haftadan uzun yüksek doz steroid tedavisinden 3 ay sonrasına dek canlı aşı yapılmamalı Hemofili hastalarına 23G’lik iğne ile ve 1-2dk kompresyonla aşı

Aşı kontrendikasyonları Aşı ve içeriğine karşı anaflaksi ve benzeri tablo Ateşli/ateşsiz ağır ve orta şiddette enfeksiyon varlığı DBT sonrası 7 gün içinde ortaya çıkan ensefalopatide boğmaca aşısı yapılmamalı

Ağır immünsüpresyonda canlı aşı yapılmamalı Aktif tüberküloz Klinik AIDS vakalarına BCG 5 yaş üzerindekilere boğmaca aşısı yapılmaz

Kısmi kontrendikasyonlar Önceki DBT dozu ile 48 saat içinde 40.5 C üzerinde ateş 3 saatten fazla süren devamlı ve sakinleştirilemeyen ağlama periyodu 3 gün içinde konvulsiyon gözlenmesi

Yumurta ve proteinlerine allerjisi olanlara; influenza sarı humma kabakulak kızamık aşısı yapılmamalı

Kontrendike olmayan durumlar İshal (OPV dahil) Ateşli veya ateşsiz hafif üst solunum yolu enfeksiyonu (ateş <38.5 C) Önceki aşılamada hafif ve orta dereceli lokal reaksiyon Antibiyotik tedavisi

Akut bir hastalığın iyileşme dönemi Kötü beslenme Malnütrisyon Düşük tartılı bebekler

“Belirlenen standartlar dışında yapılan tüm aşılar yeniden yapılmalı”

Aşılamada yan etkiler

Aşı ile ilgili yan etkiler Aşı reaksiyonu da denir Çoğu hafif ve geçici Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık ve şişlik gibi lokal yan etkiler Ateş, döküntü, lenfadenopati gibi sistemik yan etkiler

Aşı uygulama hatalarına bağlı yan etkiler Enjeksiyon yerinde bakteriyel apse oluşumu DBT aşısının cilt altına yapılması sonucu steril apse

Aşılara özel yan etkiler BCG Süpüratif BCG lenfadeniti (%0.1-4) Yaygın enfeksiyon Osteitis (0.1-0.6/milyon doz) Kızamık 39.4 C ve üzeri ateş (%5-15) Geçici morbiliform döküntü (%5) Anafilaksi (nadir)

Rubella Kabakulak Kombine MMR Akut artrit (erişkinde) Kadınlarda %13-15 Erkeklerde %4 Kadında kronik artrit %5 Polinöropati Kabakulak Nadiren sensorinöral işitme kaybı ? Kombine MMR Trombositopeni (1/30bin-40bin doz) Akut ve kronik artrit Anafilaksi

DBT Eritem, endürasyon ve hassasiyet gibi lokal yan etkiler Enjeksiyon yerinde nodül Steril apse (6-10/milyon doz) Ateş (%50’sinde >38 C) İnatçı, durdurulamayan ağlama (%0.1-6) Hipotonik hiporesponsif atak (3.5-291/100bin doz) Kısa süreli konvulsiyon (3-7/10bin doz) Ensefalopati (1/330bin doz)

Tetanoz Oral polio virüs Hepatit B Lokal yan etkiler Nadiren ürtiker, anafilaksi Nadiren nörolojik komplikasyonlar (periferik nöropati) Oral polio virüs Paralitik poliomyelit (1/2.4milyon doz) Allerjik reaksiyon Hepatit B Enjeksiyon yerinde hassasiyet (%3-29) >37.7 C Ateş (%1-6) Anafilaksi (1/600bin doz)

Hepatit A Erişkinlerde; Çocuklarda; Enjeksiyon yerinde ağrı (%51) Isı artışı (%17) Başağrısı (16) Çocuklarda; Enjeksiyon yerinde ağrı (%19) Endurasyon (%4) Beslenme problemleri (%8) Başağrısı (%8)

Konjuge Hib İnfluenza Lokal reaksiyonlar (%5-30) DBT-Hib kombine aşıda yan etkiler DBT’ye benzer Konjuge olmayan polisakkarit Hib aşısından 1-2 hf sonra Hib hastalığı (1.62/100bin doz) İnfluenza Lokal reaksiyonlar Ateş, halsizlik vs <%1

Pnömokok aşısı Su çiçeği Hafif lokal yan etkiler (intradermal yapılırsa şiddetli) Ateş, myalji gibi orta derecede sistemik etkiler Su çiçeği Makülopapüler veya papülovesiküler döküntü (çocuklarda %7, adölesan ve erişkinlerde %8) Enjeksiyon yerinde ağrı ve kızarıklık (%20-35)

Çocukluk çağı aşıları Aşılar Aylar Hepatit B BCG DBT Polio MMR Hib Td doğumda I 2.ayın sonu II 3.Ayın sonu 4.ayın sonu III 9.ayın sonu 12.Ay 16-24 ay R İlkokul 1 + İlkokul 8 I-II-III

TEŞEKKÜRLER