SAĞLIKLI BESLENMEDE SÜTÜN ÖNEMİ Uzm. Dyt. Yasemin TUNCER

BESLENME Bir insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan su, enerji ve besin öğelerinin (karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve minerallerin) gereken miktarlarda alınmasıdır. 4

BESLENME Besinler içerdikleri protein, yağ, karbonhidrat, vitamin ve minerallere göre belli gruplara ayrılırlar. Bunlar; Süt ve süt türevleri, Yumurta, et ve et ürünleri, Ekmek ve diğer tahıllar, Sebze ve meyveler,

SÜT Süt bebeklikten yaşlılığa vücudun gelişmesi, güçlenmesi ve sağlığın korunması için gerekli karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineralleri içeren çok önemli bir besindir. Bu yüzden kolayca sindirilebilir ve rahatça kullanılabilir.

Besin değeri yüksek olan SÜT bebeklikte, çocuklukta, gençlikte ve ileri yaşlarda yani her dönemde vazgeçilmezdir.

Süt ve Süt Ürünleri, ana besin grubudur.

Bebeklerin doğduktan sonra 6 ay süresince anne sütünden başka hiçbir besin grubuna ihtiyaç duymaması bunun en temel göstergesidir.

Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Süt; Güçlü kemik ve dişlerin oluşumunu sağlar, kemik yoğunluğunu arttırır, büyüme ve gelişmeye yardım eder. Yapısında bulunan yağ asitleriyle çocuğun beyin gelişimi için gereklidir.

Bir bardak sütte 6 yaşında bir çocuğun ihtiyacı olan; %52 kalsiyum %35 protein %9 A vitamini %12 folat %30 iyot %98 B12 vitamini %12 çinko %6 enerji %11 B1 vitamini %44 B2 vitamini %13 B6 vitamini %18 magnezyum %55 fosfor %30 potasyum %16 niasin

Gebelik ve Emziklilikte Süt; Bebeğin anne karnında büyümesi için gerekli vitamin ve minerallerin vücuda alınmasına, bebeğin kemik gelişimine yardımcı olur. Bunun yanında annenin de kemik ve diş sağlığının korunmasında çok önemlidir.

Yetişkin ve Yaşlılıkta Süt; Kemik sağlığının korunması yanında vücudun ihtiyaç duyduğu protein, kalsiyum, fosfor gibi besin öğesinin de önemli kaynağıdır. İleride görülecek kemik erimesi “ OSTEOPOROZ” riskini azaltır.

KALSİYUM Tüm bu yaş grupları için gerekli olan kalsiyum ihtiyacının karşılanmasında kullanılacak en iyi kaynak süttür. Kalsiyumun temel kaynağı= SÜT

Günlük Olarak Tüketilmesi Önerilen Süt Miktarları Yaş Grupları Miktar Çocuklar 3-4 su bardağı Yetişkinler 2 su bardağı Gebe/Emzikli Kadınlar Menopoz sonrası kadınlar Türkiye Özgü Beslenme Rehberi,2007

Günde 1200 mg Kalsiyum Almak İçin Alternatif Gıdalar: 17 KG ELMA veya 3 KG ÇAVDAR EKMEĞİ 13,5 KG SIĞIR ETİ 1 LİTRE SÜT

Süt Tüketimi ve Tüketilen Süt Miktarı Türkiye genelinde gıda tüketimine bakıldığında, tahıl ve tahıl ürünlerinin tüketimi ilk sırada yer almaktadır. Tahıl tüketimini takiben ikinci sırada sebze tüketimi gelmektedir. Ancak ülkemizde süt içme alışkanlığı yaygın değildir. Yapılan araştırmalar ülkemizde bu besin grubunun tüketim düzeyinin önerilen miktarların çok altında olduğunu göstermektedir.

Süt Tüketimi ve Tüketilen Süt Miktarı Ülkemizde tüketilen bütün içecekler arasında ne yazık ki sütün payı sadece % 9’dur. Süt, çay, su, gazlı içeceklerden sonra 4. sırada yer almaktadır.

Tüketilen Süt Miktarı Ülkemizde süt tüketim miktarı ortalamaların çok altındadır !!!

GERÇEKLER ! Türkiye’de süt tüketimi oldukça düşüktür. Tüketilen sütün %50’si sokakta satılan açık süttür. Açık sütün tüketilmesi, mikrobiyolojik açıdan ve sütün besin değeri açısından UYGUN DEĞİLDİR.

NE YAPALIM? Pastörizasyon Kaynatma UHT Uzun Ömürlü Süt

KAYNATMA Sütü 90-95 °C’de 10-15 dakika kaynatmak, mikropların tamamı öldürmeyebilir. Kaynatmakla sütün içindeki besin öğelerinde, özellikle vitaminlerde %60 - %100’e varan oranlarda azalma meydana gelir. Süt, kaynatılınca özelliği olmayan beyaz bir sıvı haline gelir.

Geleneksel Kaynatmanın Etkisi

Pastörizasyon - Günlük Süt C altında uygulanan işlemler 100 Sütün 72-80°C ’de 14-16 sn süreyle ısıya tabii tutulmasıdır. Bu işlemde canlı bakteriler tamamen yok olmaz ancak tüm hastalık yapıcı mikroorganizmalar yok olur. (%90). Pastörize sütün dayanma süresi en fazla 3 gündür.

UHT uzun ömürlü sütün dayanma süresi 4 aydır. 100°C üstünde uygulanan işlemler Sütü, içindeki zararlı maddelerden arındırmak için 2-6 saniye süreyle 135-150°C ısıya tabii tutma ve ardından hızla 20°C’ ye soğutma işlemidir. UHT uzun ömürlü sütün dayanma süresi 4 aydır.

UHT– UZUN ÖMÜRLÜ SÜT Uzun Ömürlü Süt’te hiç bir katkı maddesi yoktur. Uzun Ömürlü Süt, süt doğal besin değerlerini ve tazeliğini aylarca korur. UHT karton ambalaj sütün tadını ve kokusunu bozmaz.

Osteoporozu Nasıl Önlersiniz? 35 yaşın altındaysanız güçlü kemikler oluşturmanız, 35 yaşın üstündeyseniz kemik kaybınızı minimumda tutmanız önemlidir. Alınması gereken önlemler: Düzenli egzersiz Sağlıklı Beslenme Yeterli miktarda KALSİYUM!!! OSTEOPOROZU ÖNLEMEK İÇİN ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN DÜZENLİ SÜT İÇİN!!!

Vücut Ağırlığındaki Azalma(%) Süt Ca ve Obezite Vücut Ağırlığı 6.6 kg 24 hafta -500kkal/gün 8.8 kg Vücut Ağırlığındaki Azalma(%) 11 kg Düşük Yüksek Yüksek Ca Ca Süt tüketimi Kaynak: J Dairy Sci.2006;89:1207-1221

ÖNERİLER Çiğ süt ve pastörize edilmemiş sütlerden yapılan peynir ve benzeri besinler insanlarda Brusella hastalığına neden olur. Bu nedenle sokakta satılan kaynağı bilinmeyen sütleri tüketmeyin! Yoğurdun suyunun süzülmesi veya bekletme esnasında oluşan suyunun atılması vitamin kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle yoğurdun yeşilimsi suyu atılmamalı, değerlendirilmelidir. Sütlü tatlı pişirildikten sonra ocaktan alınırken şekeri eklenmelidir. Pişirme esnasında eklenen şeker ile sütün proteini birleşince protein kaybı olmaktadır.

ÖNERİLER Tarhananın kurutma işlemi, hava akımı olan ve gölge bir yerde, üstü bezle kapalı olarak yapılarak, güneş altında kurutulmamalıdır. Satın alınan plastik süt ve yoğurt kapları gibi hazır yiyecek ambalajları daha sonra yiyecek saklama amacı ile kullanılmamalıdır. İshal tedavisinde yoğurt yenmesi ve tuzlu ayran içilmesi yaşam kurtarır.

SAKARYA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ