MADDE VE ISI

Güneş’ten gelen ışınlar havayı, suyu, toprağı ve çevremizdeki her şeyi, nasıl ısıtıyor olabilir? Dünyanın ısınması ve soğuması sırasında ısı nasıl aktar›l›r? Isının aktarımında maddeyi oluşturan taneciklerin rolü nedir? Soğuk kış günlerinde ısıya ihtiyaç duyarken, sıcak yaz günlerinde ise serinlemenin yolların› ararız. Bunun için ne gibi önlemler alırız?

Bütün bu soruların cevaplarını merak ediyorsanız, madde ve ısı slaytımıza HOŞ GELDİNİZ…

Maddenin tanecikleri ve ısı ISI : Sıcaklık farkından dolayı maddeler arasında akan enerjiye denir. ATOM : Maddenin en küçük yapı taşıdır. MOLEKÜL : En az iki atomdan oluşturduğu madde örneği. HAREKET : Maddenin yer değiştirmesidir. Bu Nedir? Koklayamazsın, Göremezsin, Dokunamazsın, Oysa onun alınıp verilmesi, Maddeyi oluşturan taneciklerin bazen hareketini yavaşlatır, bazen hızlandırır. Yavaşlarsa hareketi taneciklerin kahvem soğur, su donar. Hızlanırsa hareketi taneciklerin dondurmam erir, su kaynar.

Resimlerde gördüğümüz dondurma, buz ve kahve bulunduğumuz ortamda olsaydı bir süre sonra sıcak kahvenin soğuduğunu, dondurma ve buzun ise eridi¤ini görürdük. Erime ve soğuma esnasında bu maddeleri oluşturan taneciklerin hareketleri ısı alış verişinden etkilenir.. Resimdeki tavada suyun üç hâli olan buz, su ve su buharı aynı anda görülmektedir. Bildiğimiz gibi buz, su ve su buhar› aynı taneciklerden oluşmaktadır. Peki, tavada hangi hâlde bulunan maddenin tanecikleri daha hareketlidir? ? ?

Maddeler ısı aldığında maddeleri oluşturan tanecikler daha hızlı, ›s› verdiğinde ise tanecikler daha yavaş hareket eder. Fakat maddeleri oluşturan taneciklerin büyüklüğünde belirgin bir değişiklik olmaz. Tanecikler arasındaki mesafe ise belirgin olarak değişir. Etkinliğimizde, içinde pamuk olan suyu ve elektrik sobası üzerindeki havayı ısıttık. Isınma sırasında suyun içindeki pamuğun ve elektrik sobasının üzerindeki havanın hareketlendiğini gözlemledik. Gözlemlediğimiz bu hareketlenme suyu ve havayı oluşturan taneciklerin hareketlerinin hızlanmasından kaynaklanmıştır. Hava ve suyu oluşturan tanecikleri tek tek göremediğimiz için bu gözlemlediğimiz şey, aslında tanecik yığınlarının hareketidir. Taneciklerin bu hareketliliği sayesinde beherglastaki su ve odadaki havanın tamamına ısı aktarılması olur…

Sıcaklık farkından dolayı maddenin tanecikleri arasında enerji aktarımı gerçekleşir, aktarılan bu enerjiye ısı denir. Hızlı hareket eden tanecikler yavaş hareket eden taneciklerle çarpışır. Taneciklerin çarpışmaları sırasında ısı alış verişi gerçekleşir. Çarpışmadan sonrahızlı hareket eden tanecikler yavaşlarken, yavaş hareket eden tanecikler hızlanır. Şekilde de görüldüğü gibi maddeyi oluflturan tanecikler arasındaki ısı aktarı mı taneciklerin hızları birbirine eşit oluncaya kadar devam eder. Taneciklerin hızı eşitlendiğinde maddenin sıcaklığı da her yerinde eşitlenmiş olur. ÇARPIŞAN TANECİKLER Yakınca elektrik ocağını, Bakınca el feneriyle, Havan›n hareketi arttı birdenbire, Böylece ısındı madde, Molekül yığınlarının hareketi de Geldi görünür hâle. Olmadı mı aynısı suda? Is›n›n nasıl aktarıldı¤ı Böylece çıktı ortaya.

Aşağıdaki cümlelerin hangilerinin doğru (D), hangilerinin yanlış (Y) olduğunu belirtelim ve yanlış olduğunu düşündüğümüz cümlelerin doğrularını defterimize yazalım. Y D a. Maddeleri oluşturan taneciklerin bazıları hareketlidir. b. Buzdolabında bulunan margarinin tanecikleri hareketsizdir. c. Eşit sıcaklıkta bulunan iki madde birbiriyle temas etti¤inde ısı alış verişi olmaz. ç. Tanecikler arasında ısı aktarımı çarpışma ile gerçekleşir. d. Sıcak olan maddeden soğuk olan maddeye aktarılan enerjiye ısı denir.

Directed by E. Z.