KİMYASAL TEPKİMELER

Kömürün yanması,suyun elektrolizi gibi yeni madde ve maddelerin oluştuğu olaylara kimyasal tepkime denir. Kimyasal Tepkimelerde moleküllerdeki bazı bağlar koparak yeniden düzenlendiğinden tamamen farklı özellikte yeni maddeler oluşur. Kimyasal olayların sembol veya formüllerle gösterilmesine tepkime denklemi denir. Tepkimenin sol tarafına tepkimeye giren maddelerin(tepkiyen)kimyasal formülleri;sağ tarafına ise tepkime sonunda oluşan maddelerin(ürün) kimyasal formülleri yazılır.Tepkimeye giren maddeler ve çıkan ürünlerin sayısı birden fazla ise aralarına (+)işareti konulur.Tepkimeye giren maddelerle ürünler arasına ok işareti konulur.Ok işareti aynı zamanda tepkimenin hangi yönde ilerlediğini gösterir.

CO2 C+O2 Yukarıdaki tepkimede görüldüğü gibi tepkiyenleri ve ürünleri oluşturan atomlar aynıdır. Kimyasal tepkimelerde atomların sayısı korunur.

C:1 O:1 C:2 O:2 Girenler Çıkanlar Kimyasal tepkimelerde toplam kütle korunur. C=12 g O=32 g olursa C+O2=44 g CO2=44 g

Tepkimelerde tepkiyenlerin kütleleri toplamı,ürünlerin kütleleri toplamına eşittir. Buna kütlenin korunumu yasası denir.Bu yasayı ilk defa Fransız kimyacı Lavosier,madde yoktan var,vardan yok edilemez demiştir.

Tepkimelerin Denkleştirilmesi Bir kimyasal tepkimede atomların sayısı ve cinsi korunur.Kimyasal denklemlerde bu konumunu gösterebilmek için bileşiklerin önüne katsayılar yazmamız gerekir.Bileşiklerin önüne yazılan katsayılara,mol sayısı denir.Mol sayısı 1 olduğunda bileşiğin önüne hiçbir şey yazılamaz. Denkleştirme işlemine denklemdeki en karmaşık yapılı bileşiğin katsayısı 1 alınarak başlanır. Katsayısı 1 olan bu bileşik içindeki atomlardan başlayarak aynı cinsten giren ve çıkan atomlar sayılır.Bileşiklerin önüne uygun katsayılar yazılarak aynı cins atomların sayıları denkleştirilir.

Denklemde H2O varsa en son H ve O atomlarının sayısı denkleştirilerek H2O’nun katsayısı yazılır. Denklemde H2,N2,ve O2 gibi tek atomdan oluşmuş moleküller varsa bu moleküllerin katsayısı en son yazılır.H2,N2,O2 gibi tek atomlu moleküllerin katsayıları kesirli olabilirken NH3 ve H2O gibi moleküllerin katsayıları tam sayı olmak zorundadır. Bileşik önüne yazılan kat sayı bileşik içindeki tüm atomların katsayısıdır.

Kimyasal Tepkimelerin Sınıflandırılması 1-) Birleşme(sentez) Tepkimeleri: İki yada daha fazla element veya molekülün birleşerek, daha başka molekül ve molekülleri oluşturdukları tepkimelere, birleşme tepkimeleri denir. 2-) Ayrışma(analiz) Tepkimeleri: Bu tepkimelerde bir bileşik ısı ve elektrik enerjisi yardımıyla parçalanarak , kendinden daha basit yapılı bileşiklere ve elementlere ayrılır. 3-) Yer Değiştirme Tepkimeleri: Bir elementin bir bileşik ile tepkimeye girerek, bu bileşikteki elementlerden birinin yerini aldığı tepkimelere yer değiştirme tepkimesi denir.

4-) Yanma Tepkimeleri: Bir maddenin oksijenle birleşmesine ait tepkimelere yanma tepkimeleri denir. 5-) Nötrleşme Tepkimeleri: Bir asit ve bir bazın etkileşerek tuz ve su oluşturduğu tepkimelerdir.

Kimyasal Tepkimelerde Isı Alışverişi Kimyasal tepkimeler oluşurken ya enerji alınır ya enerji verilir. Bu enerji genellikle ısı enerjisidir. Kimyasal tepkimeler gerçekleşirken tepkimenin gerçekleştiği ortamın sıcaklığında bir değişme olur. Başka bir ifade ile tepkime sırasında ısı alışverişi olur.

Egzotermik tepkimeler: Her maddede gizli bir enerji vardır Egzotermik tepkimeler: Her maddede gizli bir enerji vardır. Bir tepkimeye giren maddelerin gizli enerjisi,ürünlerin gizli enerjisinden büyük ise enerji,ısı enerjisi açığa çıkar. Böyle tepkimeler ısı veren (egzotermik) tepkimeler olarak adlandırılır. Kimyasal tepkimelerin çoğu egzotermiktir. Genellikle maddelerin oksijenle birleşerek meydana getirdikleri yanma tepkimeleri ile asit ve bazların tuzları oluşturdukları nötrleşme tepkimeleri gerçekleştiğinde dışarıya ısı verilir. Isı veren tepkimeler başladıktan sonra genellikle kendiliğinden devam eder.

Endotermik Tepkimeler: Tepkimeye giren maddelerin gizli enerjisi, ürünlerin gizli enerjisinden küçükse tepkimenin gerçekleşmesi için dışarıdan enerji alınır.Böyle tepkimeler ısı alan (endotermik) tepkimeler olarak adlandırılır.Pozitif iyonların oluşması suyun ayrıştırılması kireç taşından kireç elde edilmesi, laboratuvarda oksijen elde edilmesi gibi tepkimeler ısı alarak oluşur.

SON…