BÖLÜM 5 BEBELİKTE BİLİŞSEL GELİŞİM

Kavram Oluşturma ve Sınıflandırma B) Öğrenme, Hatırlama Ve Kavramlaşma Koşullama Dikkat Bellek Taklit Kavram Oluşturma ve Sınıflandırma

a) Koşullama Edimsel koşullama teknikleri özellikle bebeklerin algı ve algısal motor eylemlerine ilişkin bilginin akılda tutulmasını gösteren araştırmalarda faydalı olmuştur.

b) Dikkat Dikkat, zihinsel güçlerin belirli bir bilgi üzerinde odaklanması anlamındadır ve pek çok görevde bilişsel işlemeyi geliştirmektedir. Dikkat: Zihinsel kaynakların belirli bilgi üzerine odaklanmasıdır.

Ortak Dikkat: Bireylerin aynı nesneye odaklanması sürecidir ve bir başkasının davranışını izleme yeteneği, bir bireyin başka birinin dikkatini çekmesi ve karşılıklı etkileşim olmasıdır.

c) Bellek Bellek zamanla bilginin tutulmasını içermektedir. Kodlama adı verilen sürecin bir parçası olarak dikkat, bellekte önemli bir rol oynamaktadır. Bebekler ne hatırlayabilmektedirler ve ne zaman?

ŞEKİL 5.7 BELLEĞİN ORTAYA ÇIKTIĞI ZAMANIN UZUNLUĞUNA İLİŞKİN YAŞA-BAĞLI DEĞİŞİMLER

Bellek: Bilişsel gelişimin merkezi özelliğidir Bellek: Bilişsel gelişimin merkezi özelliğidir. Bireyin bilgiyi zaman içinde koruduğu tüm durumlara aittir. Örtük Bellek: Bilinçli hatırlamanın olmadığı bellektir; becerilerin ve otomatik olarak sergilenen rutin süreçlerin hatırlanmasını içerir. Açık Bellek: Bireylerin bilinçli olarak bildikleri ve ifade ettikleri gerçekleri ve yaşantıları içeren bellek.

d) Taklit Bebekler başka birinin duygusal ifadelerini taklit edebilmekte midir? Bir yetişkin gülümserse, bebek de bir gülümsemeyle onu izlemekte midir? Bir yetişkin alt dudağını sarkıtırsa, alnını kırıştırırsa ve kaşlarını çatarsa, bebek de üzgün bir yüz ifadesi sergiler mi?

Ertelenmiş Taklit: Saatler ya da günlerce gecikmeyle ortaya çıkan taklit.

e) Kavram Oluşturma Ve Sınıflandırma Kavram oluşturmanın ne zaman başladığını tam olarak bilmesek de, Mandler bebeklerin 7-9 aylık oluncaya kadar kavramsal sınıflandırmalar oluşturamadıklarını öne sürmüştür. Bebeklerin ilk algıları geniştir. Yaşamın ilk iki yılında bu geniş kavramlar, gittikçe farklılaşmaktadır.

C) Bireysel Farklılıklar ve Değerlendirme Şimdiye kadar, bebeklerin bilişsel gelişiminin çoğunlukla nasıl ilerlediğini ele aldık. Çok sayıda bebeğin ayırıcı özelliklerinin neler olduğunu ya da ortalama bebeği vurguladık ancak çoğu bebek için elde edilen sonuçlar, bütün bebeklere uymamaktadır.

a) Bebek Gelişimi Ölçümleri Bebek bilişsel gelişiminde bireysel farklılıklar öncelikle gelişimsel ölçek ya da bebek zekâ testleriyle incelenmiştir. Örneğin, 3. bölümde yeni doğanları değerlendirmek için kullanılan, Brazelton Yenidoğan Davranış Değerlendirme Ölçeği (NBAS) ve Yenidoğan Yoğun Bakım Ağı Nörodavranışsal Ölçeğini (NNNS) ele almıştık.

Gelişimsel Katsayı (GK): Gesell bebek ölçeğinde motor, dil, uyumsal ve kişisel-sosyal alanlardaki alt puanları birleştiren toplam puan.

Bayley Bebek Gelişim Ölçekleri: Nancy Bayley tarafından geliştirilen ve bebek gelişimi ölçümlerinde geniş çapta kullanılan ölçekler. Şu andaki versiyonun üç bileşeni vardır: Zihinsel ölçek, motor ölçek ve bebek davranış profili.

Bayley-III Bebek Gelişim Ölçeklerindeki maddeler

b) Zekâyı Yordama Bebekleri test etme hareketi, zekâ bölümünü (ZB) test etme geleneğinden doğmuştur. Ancak, büyük çocukların ZB testleri sözel beceriye daha fazla önem vermektedir. Bebek testleri algısal-motor gelişime ilişkin daha çok madde içermekte ve sosyal etkileşimin ölçülerini de içine almaktadır.