İLAÇLARIN TOKSİK ETKİLERİ 5 alt başlık altında toplanabilir Yalın toksik etkiler Özel toksik etkiler İlaç alerjisi Dayanıksızlık reaksiyonları İdiosenkrazi

I-YALIN TOKSİK ETKİLER Üç başlık altında toplanmaktadır; A)farmakodinamik toksik etkiler B)Biyokimyasal toksik etkiler C)yapısal toksik etkiler

a)Farmakodinamik toksik etkiler En sık görülen tiptir. Yüksek doz ile ortaya çıkar. Kortizon grubu ilaçların fazla kullanılması ile HCL asit salgısı artmaktadır

b)Biyokimyasal toksik etkiler; Çoğu ilaç hücre düzeyinde biyokimyasal değişimlere neden olabilmektedir. Klinikte biyokimyasal testlerde ortaya çıkar. Örn;SGOT SGPT değerlerinin artması gibi.

c)Yapısal toksik etkiler; İlaçların doku veya hücre düzeyinde yaptığı morfolojik bozukluklardır.İlacın kendisi ya da metabolitleri etkilidir. 3 şekilde etkili olabilir; 1-ilacın kendisi hücreye bağlanabilir. 2-metabolitleri hücreye bağlanabilir 3-toksik ara ürünler hücreye bağlanabilir. En fazla karaciğer ve böbreklerde görülür.

II-ÖZEL TOKSİK ETKİLER; Üç şekilde görülür; a)Mutajenik etkiler; b)Karsinojenik etkiler c)Teratojenik etkiler

a)Mutajenik etkiler; İlaçların hücre DNA molekülünde yaptığı değişikliklerdir.Bu değişikliğe mutasyon,etkiyi yapan maddeye mutajen, oluşan yapıya da mutant denir.Örn;çift baz değişimi gibi

b)Karsinojenik etkiler; Kanser hücrelerin yeterince farklılaşmaya uğramadan kontrolsüz ve hızla büyümeleridir. Üç şekilde gelişir, a)DNA mutasyonu b)İmmun sistem T lenfosit yetersizliği c)Onkogenler Asbest, aflotoksin B kanserojen maddelerdir.

c)Teratojenik etkiler Bazı ilaçlar plasentadan fetüse geçerek fetüste deformasyona neden olurlar. Etken maddeye teratojen madde adı verilir. Teratojenik etki 3 şekilde gelişir; 1-madde hücre çekirdeğini etkilemeden hücre sayısını azaltır. 2-anneye bağlı olarak teratojen etki oluşabilir.Annenin kalp damar sistemindeki yetersizlik çocuğun Oksijen alınımını bozabilir. 3-madde hücre çekirdeğini direkt olarak etkiler 1960 lı yıllardaki talidomid faciası İlk 3 ay en önemli periyottur.

III-İlaç alerjisi İlaca karşı alerji gelişimi antijen antikor bileşimi ve antijen T lenfosit etkileşmesi ile gelişir. Antijen polisakkarit ya da protein yapısındadır.ilaçlar çoğu kez kendi metabolitleri ile proteinlere bağlanır. Bu maddelere hapten adı verilir.

Alerji reaksiyonunun farkları 1- Alerji reaksiyonu kişinin ilaçla ilk teması ile oluşmaz 2- Alerjik reaksiyon doza bağımlı değildir. 3-Toplumda görülme oranı azdır. 4-Diğer reaksiyonlarda ilaç ya da metaboliti etkendir.alerji de ise antijen antikor kompleksi etkendir. 5-Alerjik zemin ;kimi bireyler genetik olarak alerjiye yatkındır.

İlaç alerjisinin oluşumu ve tipleri; Esas olarak alerji iki aşamada gelişir; a)Kişinin duyarlı kılınması b)Duyarlı kılınmış kişinin alerjenle teması Antijen oluşumundan sonra 2 tip immunite gelişir; a)Humoral immunite; IgA,IgD,IgM,IgE,IgG b)Hücresel immunite;T lenfositlerce sağlanır. 4 tip alerji reaksiyonu vardır.Tip I En fazla görülür.

IV-DAYANIKSIZLIK REAKSİYONLARI Kişide var olan bir hastalık nedeni ile kişinin ilaca karşı daha duyarlı hale gelmesidir.Bronşiyal astımda histamin salgısını arttıran ilaç kullanımı gibi

V-İDİOSENKRAZİ İlacın etkisi sayılan etkilerden hiçbirine girmiyorsa bu sınıfa dahildir. Genetik etken olarak gösterilir.

İlaçların toksik etkileri Yalın tok.etk özel tok.etk ilaç alerjisi Dayanıksızlık reak idiosenkrazi