Modül 2: Su Bütçesi, Baskılar ve Etkiler, Önemli Su Yönetimi Konuları, İzleme, Karakterizasyon Raporu Yeraltı Suyu Statüsü ve Eğilim Değerlendirmesi Kaan Tunçok Antalya, 2015

Arka plan Yeraltı Suyu Statüsü ve Eğilim Değerlendirmesi – GD 18 WG C Yeraltı suyu mevcut faaliyeti - Altgrup «Statü uygunluğu ve Eğilimler» Şart: Eşik Sınır Değerleri Yealtı Suyu Direktifi Madde 3 (« yeraltı suyu kimyasal statüsünün değerlendirmesi için kriter ») BRIDGE’in çıktılarına dayanır Yeraltı Suyu Direktifi Çevresel hedefleri / Koruma için reseptörler Madde 3 ve 4 (durum değerlendirmesi) Yüzey suyu Yeraltı Suyuna Bağlı Karasal Ekosistemler İnsan kullanımı Madde 5 (eğilimler) Yeraltı suyu « kendisi »  (Yüzey suyu, Yeraltı Suyuna Bağımlı Karasal Ekosistemler, İnsan kullanımları) Madde 6 (önleme ve kısıtlama)  Yeraltı suyunun tam korunması

Yasal dayanak: Yeraltı Suyu Direktifi (2006/118/EC) Ana hedefler ve gereklilikler Yeraltı Suyu Kalite Standartları (GW-QS) Eşik sınır değerleri (TV): 2015 hedeflerinin gerisinde kalma riski oluşturan parametreler için İlgili olması durumunda NO3 ve/veya pestisitler için Minimum listeyi dikkate almak için Madde 3 ve Madde 6 arasındaki bağlantı Madde 3 Madde 6 Büyük ölçekli (Yeraltı Suyu Kütlesi - GWB) Yerel ölçek (yeraltı suyu) Tüm Yeraltı Suyu Kütlesine uygulanır (‘Eşik sınır değerler’) Farklı ‘Uygunluk Noktaları’(POC) için uygulanır (‘limit değerler’) Kriter: Yüzey suyu, Yeraltı Suyuna Bağımlı Karasal Ekosistemler - GWDTE, insan kullanımları, tuzlu suya da başka su girişi Yüzey suyu, Yeraltı Suyuna Bağılmı Karasal Ekosistemler - GWDTE, insan kullanımları (gelecekti kullanımlar da dahil) future uses), tuzlu su ya da başka su girişi, madde mülkiyeti, imkanlar Source: A. Blum; WG C meeting Berlin 07

Arka Plan Eşik sınır değeri oluşturmak için gerekli ölçek 3 olası seviye (Madde 3.2) Ulusal, Nehir bölgesi, Yeraltı Suyu havzası - GWB Sonuç: GWB = yönetim planında raporlanması uygun olan en uygun eşik sınır değer  GWB’nin heterojenliği ara değerler için göz önünde bulundurulmalıdır ( « kriter değerleri ») ve gerekli araştırmaya tabi tutulmalıdır Program ve revizyon Önemli tarihler (Madde 3.5) Eşik sınır değerlerinin oluşturulması 22 Aralık 2008 Eşik sınır değerlerinin Nehir Havzası Yönetim Planı’nda yayınlanması 22 Aralık 2009 Revizyon (Madde 3.6) Nehir Havzası Yönetim Planı’nda raporlanması gereken bilgi Sınır aşan Yeraltı Suyu Havzaları - GWB Source: A. Blum; WG C meeting Berlin 07

Reseptörlerin tanımlanması Yüzey sularıyla ilgili olan yeraltı suları Nehirler, Göller Geçiş, Kıyı suları Yerlaltı Suyuna Bağımlı Karasal Ekosistemler ve sulak alanlara / bataklık / Yeraltı suyu ile beslenen bataklıklar İnsan kullanımları (içme suyu, sulama, endüstriyel kullanım, tarım, …)

Risk altındaki tüm sınıflama elemanları göz önünde bulundurularak tüm testler tamamlanmalıdır. Tüm ilgili testlerin sonuçları kantitatif ve kimyasal statünün genel sınıflandırması için bir araya getirilir. Yeraltı suyu kütlesi için en kötü sonuş raporlanır.

Arka plan seviyesi Tüm yeraltı suyu kütleleri(sığ ve derin yeraltı suları) için arka plan seviyelerini Yeraltı Suyu Direktifi (Madde 2.5)’e göre oluştur, “arka plan seviyesi” bir yerlaltı suyu kütlesinin hiç ya da çok az antropojenik değişime uğramış bir yerlatı suyu kütlesindeki madde konsantrasyonu ya da indikatör değerlerini ifade eder. Arka plan seviyesi bazı parametreler ve bazı yerlatı suyu kütleleri için çok yüksek olabildiği için durum ve eğilim değerlendirmelerinden önce bu arka plan seviyelerinin belirlenmesi büyük önem taşır.

Eşik Sınır Değerlerin Oluşturulma Yöntemi İlk adımlar Durum değerlendirmesi için ilgili kriterler neler? Yeraltı suyu ve bağlantılı sucul ve yeraltı suyuna bağımlı karasal ekosistemlerin etkileşiminin boyutu Mevcut ve potansiyel yasal kullanımlarla oluşan tezat durumlar Su kütlesinin kimyasal statüsünün belilenmesi için gerekli parametreler nelerdir? Bir yeraltı suyu kütlesini SÇD kapsamındaki çevresel hedefleri karşılayamayacak şekilde risk altına sokan tüm kirleticiler Doğal arka plan seviyeleri de dahil olmak üzere tüm ilgili parametreler için hidrojeolojik karakteristiklerin değerlendirilmesi Source: A. Blum; WG C meeting Berlin 07

Hidrojeolojik özellikler, kirlilik transferi ve kimyasal süreçler

Eşik Sınır Değerlerin Oluşturulma Yöntemi EQS = Çevresel Kalite Standartları AF= Hafifletici Etken DF=Seyrelme Etkeni AF ve DF Üye Ülkeler tarafından tanımlanır. Veriler yeterli değilse, AF=DF=1 İlgili kriterin seçilmesi İki kriter belirlenmelidir Çevresel kriter Kullanım kriteri Önemli yüzeylerin tüm Yerlatı Suyu Kütlelerinin yüzeyleriyle kıyaslandığı yasal kullanımların seçilmesi Proje amacı Tuzlı su girişi Yüzey suları GWDTE İçme Suyu Sanayi Ürünler Diğerleri Her bir ilgili reseptör için Kriter Değer (CV) oluşturulması CV1= BL CV2= EQS*AF2/DF CV3 CV4= DWS CV5 CV6 CVİ… Eşik sınır değerleri ulusal stratejiler ve risk analizi ile uyumlu olarak belirle Kriter Değer (CVi) ile Arka plan seviyesi (BL) karşılaştırılması Eğer CVi ≤ BL o zaman TVi = BL Eğer CVi > BL o zaman BL < TVi ≤ CVi TV1 TV2 TV3 TV4 TV5 TV6 En katı eşik sınır değerin belirlenmesi

Yeraltı Suyu Kütlelerinin kimyasal statü değerlendirmesi

Raporlama Sunulacak bilgi Raporlama seviyesi Genel Bilgi   Sunulacak bilgi Raporlama seviyesi Genel Bilgi Risk altında olan Yeraltı Suyu Kütlesi Ulusal Bağlantılı riskle ilgili ve bu risk için indikatif parametrelerin listelenmesi Her bir parametre için konsantraston aralığı Risk altındaki tüm yeraltı suyu kütleleri ile ilgili bilgi Büyüklük Yeraltı suyu kütleleri ya da yeraltı suyu kütlesi grupları Yüzey suyu ve yerlatı suyuna bağımlı karasal ekosistemlerle ilişkileri Riskten sorumlu her bir paramtre için eşik sınır değerleri NBL (doğal olarak oluşan parametreler için) Çevresel kalite hedefleri ve diğer standartlar Kirleticilerin, toksikoloji, eko-toksikoloji, kalıcılık, biyolojik birikme, dağılımı * Kullanım kriterleri, içme suyu standartları, sulama stadartları gibi kullanım tabanlı standartlarla ilişkilidir. Eğer izleme noktasının değerlerinin eşik sınır değerleriyle uyum göstermediği nokta çekim noktası değilse, eşik sınır değerlerini oluştururken seyreltme ve azaltma dikkate alınmalıdır.

Yeraltı Suyu Kütlesinin geneli için kimyasal statü değerlendirmesi * Ağırlıklandırma yaklaşımı yeraltı suyu kütlesi kapsamında olduğu kadar izleme ağlarının tasarımında da kavramsal modelin (örn. baskı, hassasiyet, etki durumu) dikkate alınmasında yardımcı olur. ** Yeraltı Suyu Direktifi Madde 4(5) kapsamında ilerleme

Yeraltı suyu kütlelerine doğrudan bağımlı karasal ekosistemlerde önemli bir hasarın olup olmadığını test etmek üzere önerilen prosedür.

İyi Kantitatif Statü’nün tanımı Uzun dönemli yıllık ortlama su çekimi oranları mevcut yeraltı suyu kaynaklarının üzerine çıkmaz Su seviyesinin antropojenik nedenlerle değişimi bağlantılı yüzüey suyu kütlelerinin, yüzey suyu kimyası ve/veya ekolojisinde Madde 4 kapsamında belirtilen hedeflere ulaşılamamasına neden olacak önemli bir azalma görülmemesi yeraltı suyuna bağımlı karasal ekosistemlerde önemli bir hasarın oluşmaması tuzlu su ya da başka su girişi olmaması

GENESIS 2009’da, AB GENESIS başlıklı 5 yıllık bir proje başlattı (VII Çerçeve Programı). Norveç Tarım ve Çevre Araştırmaları Enstitüsü (Bioforsk) tarafından yürütülmektedir, 25 ortak ve 17 ülke barındırır. Yeraltı suyu kaynaklarının daha iyi yönetilmesi için, kalkınma yöntemleri, kavramları ve araçlarına, mevcut ve yeni bilimsel verileri entegre eder. Yeraltı Suyu Direktifi’nin revize edilmesi için önerilerde bulunur. Arazi kullanımı ve iklim değişikliğinin etkileri yeraltı suyu sistemlerinin kavramsal modellerine Yerlatı Suyuna Bağımlı Ekosistemlerin de altı çizilerek entegre edilir.

Destekleyici araştırmalar BRIDGE Projesi (“Yeraltı Suyu Eşik Değerlerinin Belirlenmesi için Arka Plan Criterleri”), ortak bir metodoloji geliştirmek için tasarlandı UNESCO Uluslararası Hidrolojik Programı (IHP) ile işbirliğiyle SÇD’nin CIS kapsamında Yeraltı Suyu Çalışma Grubu Uluslararası Hidrojeologlar Birliği (IAH), Eurogeosurveys, Avrupa Su Birliği (EWA), Uluslararası Yeraltı Suyu Kaynakları Değerlendirme Merkezi (IGRAC)

BRIDGE Projesi

Okuma materyalleri -Teknik Raporlar Yeralrı Suyu CIS Çalışma Grubu aşağıdaki Teknik Raporları (TR) hazırlamıştır: Yeraltı Suyu Eğilimleri (TR No 1) Yeraltı Suyu Karakterizasyonu (TR No 2) Yeraltı Suyu İzleme (TR No 3) Yeraltı Suyu Risk Analizi (TR No 4) Akdeniz’de Yeraltı Suyu Yönetimi (TR No 5) Yeraltı Suyuna Bağımlı Karasal Ekosistemler (TR No 6) Yeraltı Suyu Direktifi Ek I-II’nin Gözden Geçirme Önerileri (TR No 7)