İSTİSMARA UĞRAMIŞ VE İHMAL EDİLMİŞ ÇOCUKLAR

Çocuk İstismarı ve İhmali Nedir? Çocuk İstismarı ve İhmalinin Olası Risk Faktörleri? Çocuk İstismarının Sonuçları Nelerdir? İstismar Türleri - Cinsel İstismar - Fiziksel İstismar - Duygusal İstismar - Ekonomik İstismar Çocuk İstismarı Konusunda Çocuklara Neler Öğretebiliriz?

Çocuk İstismarı Nedir? (Irmak, 2008, Özcan, 2010) Çocuktan sorumlu olan kişilerin kendilerine duyulan güveni ya da fiziksel güçlerini kullanarak çocuğun gelişimine, sağlığına ya da yaşamına zarar veren ya da vermekle sonuçlanabilecek davranışlarda bulunması

Çocuk İhmali Nedir? (Özcan, 2010) Anne baba, kendilerine bakmakla yükümlü kimseler veya diğer yetişkinlerin çocuğun beslenme, giyinme, barınma, eğitim, sağlık ve sevgi gibi temel gereksinimlerini ihmal etmeleri sonucu çocuğun bedensel, duygusal, zihinsel ve toplumsal gelişimlerinin engellenmesidir.

Çocuk İstismarı ve İhmalinin Olası Risk Faktörleri Anne Babaya Bağlı Olası Risk Faktörleri Çevreye Bağlı Olası Risk Faktörleri Çocuğa Bağlı Olası Risk Faktörleri ( Erol, 2007)

Anne Babaya Bağlı Olası Risk Faktörleri (Erol, 2007) Anne babanın genç yaşta evlenmesi Evlilik içi sorunlar Genç yaşta anne baba olma Aile içindeki diğer şiddetler Çocuğa evlilik öncesi hamile kalma Anne babanın çocukluğunda istismara uğraması Alkol ya da uyuşturucu kullanması, Anne babanın çocuğun gelişimsel döneminin üstünde beklentiye sahip olması

Anne babanın boşanma ya da ölümü sonucunda tek başına anne babalık Eşler arası rol değişimi Anne babanın psikolojik problemleri Olumsuz anne baba tutumlarına sahip olma Anne babanın sosyal çevresinin olmaması Anne babanın özgüven eksikliği, insanlara karşı güvensiz olmaları, zor durumda yardım istemesini öğrenmemiş olması Annelerin mental yönden donuk ya da nörotik özelliklere sahip olabilmesi

Çevreye Bağlı Olası Risk Faktörleri (Erol, 2007) Toplumsal değerlerin ve kültürün, çocuk yetiştirme yöntemleri üzerindeki etkisi Sosyoekonomik özelliklerdeki ani değişim ve krizler Sosyal eşitsizlikler Organize şiddet (savaşlar, kavgalar, yüksek suç oranları) Medya şiddeti

Çocuğa Bağlı Olası Risk Faktörleri (Erol, 2007) Cinsiyet Prematürite İstenmeyen çocuk Engellilik İlk çocuk olma Yaş

Çocuk İstismarının Sonuçları Birinci boyutu kısa sürede gerçekleşen zararlar olup, istismar gerçekleştikten kısa bir süre sonra görülenlerdir. Bunlar; yaralanma, ölüm, hamilelik vb.’dir. Bir diğer boyutu ise uzun süreli zararlardır. Bunlar da bireyin karakterindeki olumsuzluklar, kaygılar, özgüven eksikliği, depresyon, suça yönelme vb. olumsuzluklardır. (Erol, 2007)

Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu'nun verilerine göre, Türkiye'deki ailelerin; % 40'ının çocuklarına hafif oranda şiddet uyguladığı, Çocukların % 72'sinin de duygusal istismara maruz kaldığı ifade edilmiştir. Türkiye’ de istismara uğrayan çocukların % 75’inin aile yakınları, % 12’sinin yakın tanıdıkları ve % 13’ünün ise tanınmayan kişiler tarafından istismar edildiğini kaydedilmiştir.

İSTİSMAR TÜRLERİ Cinsel İstismar Fiziksel İstismar Duygusal İstismar Ekonomik İstismar Akran İstismarı Psikososyal İstismar

Cinsel İstismar (Yılmaz, 2009, Ballı, 2010, Erol, 2007) Rıza yaşının altında(0-18) bir çocuğun cinsel açıdan yetişkin bir kişinin cinsel doyumuna yol açacak bir davranış içinde yer alması ya da bu duruma göz yumulması

Cinsel İstismar Türleri (Ballı, 2010) Temas İçermeyen Cinsel İstismar Çocukla cinsel içerikli konuşma Çocuğa pornografik materyallerin gösterilmesi Çocuk pornografisi Çocuğun cinsel gelişimi, tercihleri ve organları ile alay etme

Çocuğun cinsel doğasının sözlü ve duygusal istismar edilmesi İstismarcı tarafından çocuğa genital bölgelerinin gösterilmesi Çocuğun önünde mastürbasyon yapılması Çocuğun soyunukken veya istismarcıyı cinsel olarak tatmin eden aktiviteler sırasında gözlenmesi (röntgencilik) Çocuğun başkalarının cinsel istismarına tanık edilmesi

Temas İçeren Cinsel İstismar ( Ballı, 2010, Akgiray, 2007) Çocuğa cinsel amaçlı her türlü dokunma, öpme veya dokunmaya zorlama Çocukla vajinal ya da anal birleşme Çocuğu fuhuş malzemesi yapma Cinsel haz sağlamak için çocuğa cinsel şiddet uygulanması

Cinsel İstismar Belirtileri (Yılmaz, 2009) 0-4 Yaş Dönemi Tuvalet eğitimi bozulmaları(altını ıslatma) Cinsel içerikli sözcük sayısındaki artış Oyunda cinsel içerik artışı Uyku bozuklukları

4-6 Yaş Dönemi Korku Cinsel içerikli sözcük ve davranışta artmalar Cinsel ilişki hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olma

7-12 Yaş Dönemi Okul başarısında düşüş Korku Depresif belirtiler Yaşa ve cinsiyete uygun olmayan davranışlarda artmalar Cinsel konularla aşırı ilgilenme Cinsel saldırganlık tutumu

Cinsel İstismarın Kısa Dönemdeki Etkileri (Yılmaz, 2009) Uyku problemi, anksiyete bozuklukları, depresyon Cinsel kimlik bunalımı veya DEHB ile karıştırılabilecek duygusal ve fiziksel belirtiler Gece altını ıslatma ve bakım veren kişiye yapışma davranışı

Cinsel İstismarın Uzun Dönemdeki Etkileri Dissosiyatif belirtiler, kendine zarar verme davranışı ve intihar eğilimi Karşı olma-karşı gelme bozukluğu, düşük benlik saygısı, riskli cinsel eylemlere yönelim Travma sonrası stres bozukluğu semptomları (Yılmaz, 2009)

Cinsel İstismarla İlgili Bilinen Doğru ve Yanlışlar

Fiziksel İstismar ve İhmal

Fiziksel istismar; 18 yasından küçük çocuğun, anne-babası ya da bakımından sorumlu kişi tarafından sağlığına zarar verecek biçimde fiziksel hasara uğraması, yaralanması ya da yaralanma riski taşıması Fiziksel ihmal ise, çocuğun başkaları tarafından yaşamı için gerekli olan beslenme, tıbbi bakım, giyim ve korunma gibi temel ihtiyaçlardan yoksun bırakılması ve bunların sağlanmaması (Ballı, 2010, Akgiray, 2007, Fırat, 2007, Gökler, 2006, Özcan,2010)

Fiziksel İstismar Türleri İstismarı yapan kişilere göre; Ebeveyn tarafından istismar

Kurumda istismar

Fiziksel istismar uygulama şekline göre ise iki başlık altında incelenmektedir. Aletsiz saldırılar Aletli Saldırılar (Özcan, 2010)

Fiziksel İstismarın Etkileri İç ve dış organlarda hasarlar ve nedeni belli olmayan ölümler Çocuklarda bilişsel yetilerde bozukluk Akademik başarısızlık Saldırgan ve suça yönelik davranışlar İntihar düşünceleri ve girişimleri yüksek Kaygı, içine kapanma

Sosyal işlevsizlik, yakın ilişki kurma güçlüğü Madde kötüye kullanımı, psikopatik kişilik bozuklukları, tehlikeli cinsel deneyimler, DEHB ve kaygı bozuklukları Çevresine ve çevresindeki insanlara zarar verme(başkasını istismar etme) Sosyal işlevsizlik, yakın ilişki kurma güçlüğü (Erol, 2007, Fırat, 2007, Güner, Güner ve Şahan, 2010, Bahar, Savaş ve Bahar, 2009)

Duygusal İstismar ve İhmal (Özcan, 2010, Erol, 2007, Gökler, 2006, Akgiray, 2007, Bahar, Savaş ve Bahar, 2009)

Duygusal istismar; çevredeki yetişkinler tarafından gerçekleştirilen çocuğun kişiliğini zedeleyici, duygusal gelişimini engelleyici, fiziksel olmayan ancak çok ağır olan cezalar, sözel ifadeler ya da tehditleri içerir. Duygusal ihmal ise; çocuğa bakmakla yükümlü kişinin duygusal gereksinimleri ya da yaşam koşulları için gerekli ilgi ve sevgiyi göstermemesidir.

Duygusal İstismar Türleri Reddetme, kabul etmeme Aşağılama Yalnız bırakma, yalıtma, ayırma Korkutma, yıldırma, tehdit etme Suça yöneltme Duygusal bakımdan ihtiyaçlarını karşılamama Aşırı koruma Ayırım ve karşılaştırma yapma Kendi çıkarına kullanma ve yaşının üstünde sorumlulukları bekleme. (Bahar, Savaş ve Bahar, 2009, Özcan, 2010)

Duygusal İstismarın Nedenleri Gün içi yaşanan stres ve sıkıntılar Tükenmişlik duygusu Alkol ve madde kullanımı Depresyon Ailede bakıma muhtaç birinin olması

Duygusal İstismar ve İhmalin Etkileri Pasif kişilik özellikleri, kendine güvensizlik ve antisosyal davranışlar Yalancılık, hırsızlık, düşük benlik kavramı, aşırı bağımlılık, başarısızlık, depresyon, saldırganlık Aileden uzaklaşma, gergin ve kaygılı olma Okul öncesi çocuklarda ihmalin en temel belirtisi; konuşma geriliği Öğrenme güçlüğü ve dikkat dağınıklığı İleriki yaşlarda madde ve alkol bağımlılığı (Akgiray, 2007, Gökler, 2006, Irmak, 2008, Ballı, 2010, Özcan, 2010)

Ekonomik İstismar (Erol, 2007, Fırat,2007, Özcan, 2010, Yolcu, 2009)

Çocuğun gelişimini engelleyici, haklarını ihlal edici işlerde ya da düşük ücretli iş gücü olarak çalışması veya çalıştırılması yani “çocuğun emeğinin sömürülmesi”dir.

Ekonomik İstismarın Etkileri Fiziksel gelişimin olumsuz etkilenmesi Belirli işlerde çalışanlar diğer istismar türlerinde de maruz kalmakta Eğitime uzun süreli ara vermekte yada hiç devam edememektedirler Ayrıca sokaklar, çalışan çocukların karşılaşacakları tehlikelerle doludur.

Çocuk İstismarı Konusunda Çocuklara Neler Öğretebiliriz? Güvenliklerini sağlamanın öğretilmesi Bedenlerini korumanın öğretilmesi Hayır demenin öğretilmesi Yardım istemenin öğretilmesi Onlara inanıldığının gösterilmesi Sır saklamamasının öğretilmesi Dokunulmayı reddetmenin öğretilmesi Yabancılarla konuşmamasının öğretilmesi