DERSİMİZ TÜRKÇE İbrahim AKÇA

Sıfatlar (Ön Adlar)  Kırmızı kazak sana daha çok yakıştı.  Bu çocuk tıpkı babasına çekmiş.  Bugün kendime kütüphaneden üç kitap aldım. İsimlerden önce gelerek onları değişik yönlerden niteleyen ya da belirten sözcüklere “sıfat” denir.

Sıfatların Özellikleri Bir isimden önce gelirler. İsim çekim eklerini alamazlar. Yapım ekleri alabilirler. Tamlama (sıfat tamlaması) oluştururlar. Bir varlığın niteliğini ortaya koyarlar ya da o varlığı belirtirler.

Sıfatlar (Ön Adlar) A-) Niteleme Sıfatları B-) Belirtme Sıfatları 1-) İşaret Sıfatları 2-) Belgisiz Sıfatlar 3-) Soru Sıfatları 4-) Sayı Sıfatları a-) Asıl Sayı Sıfatları b-) Sıra Sayı Sıfatları c-) Üleştirme Sayı Sıfatları d-) Kesir Sayı Sıfatları

A- Niteleme Sıfatları Büyük Beyaz ………… kedi Nasıl kedi? ……….. kedi

Nasıl kedi? Nasıl havuz? Nasıl avcı? Sarı kedi Kalabalık havuz. Şaşkın avcı

 Kötü söz sahibine yakışır. Bir ismin durumunu, özelliğini, rengini, şeklini gösteren sıfat çeşididir. İsimlere yöneltilen "Nasıl" sorusuna verilen cevaplar niteleme sıfatlarını buldurur .  Kötü söz sahibine yakışır.  Bu balıklar tatlı sularda yaşıyor.  Kırmızı gül, yuvarlak masa, uzun ağaç … Dikkat ! “Nasıl” sorusu isme yöneltildiğinde alınan yanıt “SIFAT”, fiile yöneltildiğinde alınan yanıt ise “ZARF” olur.

 Sınavda kolay sorularda bile zorlandım. Sıfat İsim “Nasıl” sorusuna muhatap olan sözcüğün türü …….. olduğu için bu soruya alınan yanıt …….. olacaktır.  Bu sınavı çok kolay kazandım. Zarf Fiil “Nasıl” sorusuna muhatap olan sözcüğün türü …….. olduğu için bu soruya alınan yanıt …….. olacaktır.

B- Belirtme Sıfatları 1-) İşaret Sıfatları:  O köy bizim köyümüzdür.  Bu soruyu boş geçelim.  Beriki ağaca da kuşlar konmuş. Varlıkları işaret yolu ile anlatan sıfatlardır. İsimlere yöneltilen “Hangi?” sorusunun yanıtıdırlar.

… çocuk O …...top Bu Hangi çocuk? Hangi top? Dikkat ! İşaret sıfatları işaret zamirleri ile karıştırılmamalıdır. (bkz. İşaret zamirleri)

 O kazağı ben de çok beğendim. Sıfat  Onu ben de çok beğendim. Zamir  Bu araba çok konforluydu. Sıfat  Bu, çok konforluydu. Zamir

 Odada birkaç eşya vardı.  Kimi insanlar dost canlısıdır. 2-) Belgisiz Sıfatlar:  Odada birkaç eşya vardı.  Kimi insanlar dost canlısıdır. Bir adı, ona kesinlik kazandırmadan belirten sıfat çeşididir. Dikkat ! Belgisiz sıfatlarla belgisiz zamirler birbirlerine karıştırılmamalıdır. Sıfat olanlar bir isimle, zamir olanlar ise ismin yerine kullanılacaktır. (bkz. Belgisiz Zamirler)  Bazı öğrenciler bu konuları kısa sürede kavradı. Sıfat  Bazıları bu konuları kısa sürede kavradı. Zamir

 Bugün okula kaç öğrenci gelmedi?  Siz kaçıncı katta oturuyorsunuz? 3-) Soru Sıfatları:  Bugün okula kaç öğrenci gelmedi?  Siz kaçıncı katta oturuyorsunuz? Adların durumlarını, sayılarını, sırasını soru yolu ile etkileyen sıfat çeşididir. Dikkat ! Soru sıfatları ile soru zarfları karıştırılmamalıdır. Soru sıfatlarına alınan yanıt gene bir “sıfat”, soru zarflarına alınan yanıt ise “zarf” olacaktır.

 Kendine nasıl bir iş arıyorsun? Soru Soru Sıfatı Yanıt  Güzel bir iş arıyorum. Niteleme Sıfatı  Buralara kadar nasıl geldin? Soru Soru Zarfı Yanıt  Buralara kadar yürüyerek geldim. Durum Zarfı

a-) Asıl Sayı Sıfatları  Beşiğin içinde iki bebek vardı.  Bu okulda tam on iki sene öğretmenlik yaptı. Varlıkların sayılarını kesin olarak belirten sıfatlardır. İsimlere yöneltilen “Kaç?” sorusu ile bulunur.

 Bir gün beni mutlaka anlayacaksın. Dört …….. çocuk Kaç çocuk? Dikkat ! “Bir” sözcüğü “herhangi bir” anlamında kullanılmışsa belgisiz sıfat, “tek” sözcüğünün eş anlamlısı olacak şekilde kullanılmışsa da asıl sayı sıfatı olur.  Bir gün beni mutlaka anlayacaksın. Belgisiz sıfat  Bizde bir gün kalıp da gidecek. Asıl sayı sıfatı

b-) Sıra Sayı Sıfatları İkinci ………. kat çok daha pahalıymış. Kaçıncı kat?  Altıncı sınıfa geldik.  Bu salondaki beşinci masayı biz tuttuk. Adların sırasını belirten sıfatlardır. İsimlere yöneltilen “Kaçıncı?” sorusuna cevap teşkil ederler..

c-) Üleştirme Sayı Sıfatları sekizer …………. köpek var. Kaçar köpek var?  Herkese altışar gün izin vermişler.  Bize bu mirastan onar dönüm tarla düştü. Adların eşit bölümlere ayrıldığını belirten sıfatlardır. İsimlere yöneltilen “Kaçar” sorusunun yanıtıdır.

 Tahtaya ikişer öğrenci gelsin. Dikkat ! Üleştirme sayı sıfatlarının tekrarlı biçimi “zarf” olur.  Tahtaya ikişer öğrenci gelsin. Üleştirme Sıfatı  Öğrenciler tahtaya ikişer ikişer gelsin. Durum Zarfı

d-) Kesir Sayı Sıfatları  Kahvaltıda çeyrek ekmek yiyebildi.  Asgari ücrete yüzde on zam yapıldı.  Yarım elma, gönül alma. Adları kesirli olarak belirten sıfatlardır.