Konya n. Erbakan Üniversitesi Ölçek Türleri Doç. Dr. Mustafa DOĞAN Konya n. Erbakan Üniversitesi A. K. Eğitim Fakültesi

Özet Ölçmenin anlamının açıklanması Ölçeklerin özellikleri Farklı ölçek türlerinin açıklanması Her bir ölçek türü ile elde edilen bilgilerin açıklanması

Gerçek hayattan bir kesit Educational Research, p. 131 In the 1990s, the National Center for Education Statistics published a report entitled Adult Literacy in America (Kaestle, Campbell, Finn, Johnson, & Mikulecky, 2001). This report stated that 47% of American adults scored in the two lowest levels of the 1992 National Adult Literacy Survey and that 21% scored at the lowest of the five literacy levels. It suggested that many Americans could not perform even the simplest tasks, such as understanding a simple news article or calculating the cost of movie tickets. In February 2002, the Chronicle of Higher Education (Baron, 2002) reported that a new analysis of the 1992 survey data showed that less than 5% of the adult population was functionally illiterate. Gerçek hayattan bir kesit

İyi Bir Öğretmen İyi Bir Araştırmacıdır! Eğitimde ölçme ve değerlendirme, bilimsel araştırmalardaki ölçme ve değerlendirmelerle aynı işlevi görür. Educational Research, p. 131. İyi Bir Öğretmen İyi Bir Araştırmacıdır!

Ölçmeyi Tanımlamak Ölçme, bazı şeylere belirli kurallar çerçevesinde semboller ve sayılar atanması demektir. Ölçme, İlköğretim Genel Müdürlüğü (ty) tarafından “... bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse oluş derecesinin belirlenerek sonuçlarının sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir” (s. 1) şeklinde tanımlanmıştır.

Ölçelim!

Neyi Ölçeceğiz? Uzunluğunu? Genişliğini? Yüzey alanını? Hacmini? Ne işe yaradığını? Ne kadar tehlikeli olabileceğini? ...

Ölçmede Temel Kavramlar Ölçülecek olan nesnenin/olgunun hangi özelliğinin ölçülmek istendiği önemlidir. Bu özelliğe ölçmede nitelik kavramı denir. Örneğin kalemin uzunluğu denildiğinde ölçmenin niteliği belirlenmiş olur. Nitelik belirlendikten sonra ölçme için hangi birimin kullanılacağı belirlenmelidir.

Birim Ölçmede birim “ölçme sonuçlarının ifadesinde kullanılan ölçme araçlarının sayısal değerlerle ifade edilebilen en küçük parçası”(s. 5) olarak ifade edilmiştir (Bedir Erişti, 2011). Bedir Erişti (2011) birimin özelliklerini eşitlik, genellik ve kullanışlılık olarak belirtmiştir.

Birim Ölçmede birim “ölçme sonuçlarının ifadesinde kullanılan ölçme araçlarının sayısal değerlerle ifade edilebilen en küçük parçası”(s. 5) olarak ifade edilmiştir (Bedir Erişti, 2011). Bedir Erişti (2011) birimin özelliklerini eşitlik, genellik ve kullanışlılık olarak belirtmiştir. Birimin eşitlik özelliği aynı birimin farklı değerler arasında değişmemesi özelliğidir.

Birim Ölçmede birim “ölçme sonuçlarının ifadesinde kullanılan ölçme araçlarının sayısal değerlerle ifade edilebilen en küçük parçası”(s. 5) olarak ifade edilmiştir (Bedir Erişti, 2011). Bedir Erişti (2011) birimin özelliklerini eşitlik, genellik ve kullanışlılık olarak belirtmiştir. Genellik özelliği bir birimin herkes için aynı şeyi ifade etmesi olarak tanımlanabilir.

Birim Ölçmede birim “ölçme sonuçlarının ifadesinde kullanılan ölçme araçlarının sayısal değerlerle ifade edilebilen en küçük parçası”(s. 5) olarak ifade edilmiştir (Bedir Erişti, 2011). Bedir Erişti (2011) birimin özelliklerini eşitlik, genellik ve kullanışlılık olarak belirtmiştir. Kullanışlılık yapılacak ölçüm için en uygun birimin tercih edilmesi ile alakalıdır.

Ölçme Bir kişinin boyu Bir kişininin cinsiyeti Eğitimle alakalı 168 cm erkek veya kadın Eğitimle alakalı Ders başarısı Matematik, Tarih, Coğrafya, Fizik, Kimya ... Sosyal sorumluluk/ilişkiler ...

Ölçeklerin Özellikleri Ölçek çeşitleri, özelliklerin varlıklarına/yokluklarına göre çeşitlenir. Özdeşlik (Aynılık) – Her bir değerin yalnız bir anlamı vardır. Büyüklük – Her bir değer, diğerlerine göreceli olarak sıralanabilir. Eşit aralıklılık – Her iki değer arasındaki birim başka iki değer arasındaki ile aynıdır. Mutlak sıfır – Yokluğu temsil eden ve ondan az olmayan bir sıfırın var oluşu.

Ölçek Türleri Ölçülen olgulara atanan sayı ve sembollerin bize verdiği bilgiye göre 4 kategori vardır: Sınıflama (Nominal) Sıralama (Ordinal) Eşit aralıklı (Interval) Oranlı (Ratio) Ölçeklerin hassassiyeti yanlarında belirtilen rakam arttıkça artar.

Sınıflama (Nominal) Sıralama (Ordinal) Eşit Aralıklı (Interval) Oranlı (Ratio)

Sınıflama (Nominal) Ölçek Özellikleri Özdeşlik Büyüklük Eşit aralıklılık Mutlak sıfır Atanan değerler sadece sözel değerlerdir, sayısal değillerdir. Toplanmaz, çıkarılmazlar. İstatistiksel analizler için sınırlıdır. Örnek: cinsiyet

Sıralama (Ordinal) Sıralama (derecelendirme) bildirirler. Ölçek Özellikleri Özdeşlik Büyüklük Eşit aralıklılık Mutlak sıfır Sıralama (derecelendirme) bildirirler. Örnek: bir yarıştaki sıralama, boy sırası

Sıralama (Ordinal) Sıralama (derecelendirme) bildirirler. Ölçek Özellikleri Özdeşlik Büyüklük Eşit aralıklılık Mutlak sıfır Sıralama (derecelendirme) bildirirler. Örnek: bir yarıştaki sıralama, boy sırası

Sıralama (Ordinal) Ölçek Özellikleri Özdeşlik Büyüklük Eşit aralıklılık Mutlak sıfır Üniversiteye yerleştirmede sıralama ölçeği kullanılır.

Eşit Aralıklı (Interval) Ölçek Özellikleri Özdeşlik Büyüklük Eşit aralıklılık Mutlak sıfır Aritmetik işlemler yapılabilir. Örnek: Sıcaklık 45°-35°= 10° 12°-2°= 10°

Oranlı (Ratio) Eşit aralıklı ölçeklere benzerler. Ölçek Özellikleri Özdeşlik Büyüklük Eşit aralıklılık Mutlak sıfır Eşit aralıklı ölçeklere benzerler. En düşük değer sıfırdır. Örnek: Ağırlık

Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler  If you are 20 years old, you not only know that you are older than someone who is 15 years old (magnitude) but you also know that you are five years older (equal intervals).  

İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler, Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler 1 Sınıflama Özdeşlik İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler,  If you are 20 years old, you not only know that you are older than someone who is 15 years old (magnitude) but you also know that you are five years older (equal intervals).  

İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler, Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler 1 Sınıflama Özdeşlik İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler, 2 Sıralama Büyüklük Başarı sıraları, boy sıraları, okul dereceleri  If you are 20 years old, you not only know that you are older than someone who is 15 years old (magnitude) but you also know that you are five years older (equal intervals).  

İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler, Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler 1 Sınıflama Özdeşlik İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler, 2 Sıralama Büyüklük Başarı sıraları, boy sıraları, okul dereceleri 3 Eşit Aralıklı Eşit aralıklar Sıcaklık  If you are 20 years old, you not only know that you are older than someone who is 15 years old (magnitude) but you also know that you are five years older (equal intervals).  

İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler, Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler 1 Sınıflama Özdeşlik İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler, 2 Sıralama Büyüklük Başarı sıraları, boy sıraları, okul dereceleri 3 Eşit Aralıklı Eşit aralıklar Sıcaklık 4 Oranlı Mutlak sıfır Yaş, boy, ağırlık  If you are 20 years old, you not only know that you are older than someone who is 15 years old (magnitude) but you also know that you are five years older (equal intervals).