MESLEK SEÇİMİ

Meslek Nedir? Bir kimsenin hayatını kazanmak için yaptığı, kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan bilgi ve becerilere dayalı etkinlikler bütünüdür.

Çağdaş bir toplumda; bir bireyin mesleğini seçmesi, yaşamındaki önemli aşamalardan birisidir. Meslek seçimi kararı, insanın yaşamı boyunca vereceği en önemli kararlardan biri olup, meslek seçiminin bilinçli yapılması hem birey hem de ülke geleceği açısından büyük önem taşımaktadır.

Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler Yetenek Beceri İlgi Meslek Değerleri Risk Alma Sosyo-Ekonomik Düzey Aile İlişkileri Cinsiyet

Yetenek Genel Akademik Yetenek Sözel Yetenek Sayısal Yetenek Uzay İlişkilerini Görebilme Yeteneği Şekil İlişkilerini Görebilme Yeteneği Büro İşleri Yeteneği Göz-El Koordinasyonu Parmak Becerisi El Becerisi

BECERİ Beceride beynin kullanımından çok el, kol, ayak veya bacak gibi bedenin kullanılmasının, bir başka ifadeyle motor beceriler daha ön plandadır.

İlgi Bireylerin kararlarında ilgilerini dikkate alabilmeleri için hem ilgilerinin hangi yönde olduğu hem de çeşitli mesleklerin her birinin ne tür ilgi gerektirdiği konusunda bilgi sahibi olmaları gereklidir.(Kuzgun, 2006)

Meslek Değerleri Ekonomik Kazanç Toplumsal Saygınlık Sosyal Güvence Bağımsız Rekabet Güç- Otorite- Liderlik

Risk Alma Risk alabilen kişilerin kazancı çok ve kaybetme olasılığı yüksek mesleklere, tehlikeye atılmaktan çekinen kişilerin ise az fakat düzenli gelir elde edeceği mesleklere yöneleceği beklenir.

Psikolojik İhtiyaçlar İnsan davranışlarının yönünü ve yeğinliğini belirleyen psikolojik gereksinmelerin meslek etkinlikleri ile de ilgili olması ve bireylerin meslek seçimi kararlarında psikolojik gereksinimlerin de rol oynaması beklenir.

Sosyo-Ekonomik Düzey Bir kimsenin ailesinin sosyo ekonomik durumu onun göreceği eğitimin düzeyini, o da sonunda seçeceği mesleği belirler.

Aile İlişkileri Aile ilişkileri; anne ve babalar çocuklarının bazı yeteneklerini geliştirirken bazı yeteneklerini bastırmada, bazı mesleklere karşı olumlu yada olumsuz tavır almalarında ve çocuğun kendini algılamasında etkili olmaktadır.

Cinsiyet Kız ve erkek çocuklarında cinsiyeti belirleyen bedensel farklılıkların dışında, meslek seçimini belirleyen genel ve özel yeteneklerin ileri yaşlarda ortaya çıktığı bilinmektedir. (Kuzgun,2006)

Meslek Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler A. Kendini Tanıma Yetenekleri bilme İlgi alanlarını bilme Değerleri veya kişilik özelliklerini bilme

B. Meslekleri Tanıma Başarı ve başarısızlığını, İşinden hoşlanıp hoşlanmadığını, Yaşamının diğer alanlarındaki mutluluğunu Bu nedenler ile ilgili doğru seçimler yapabilmek için ilgi duyulan meslekler hakkında ayrıntılı incelemelere ihtiyaç vardır.

C. Akademik Bakımdan Güçlü Olunan Alanın Bilinmesi Genel okul başarısı, En çok başarılı olunan ders/dersler, Hatasız ve süratli yanıtlanan testler. Bu etmenlerin birleşimiyle daha tutarlı tercihler yapılabilir.

D. Gelecekle İlgili Planları Netliğe Kavuşturmak Tercih edilecek alana yönelik olarak gelecekte nelerin yapılacağı ortaya konulmalıdır.

E. Dış Etkenlerden Arınmak Aile ile uzlaşmak Yakın çevrenin etkisinden kurtulmak Toplumsal yargıların üstünde düşünebilmek

Meslek Seçerken Aşağıdaki Sorulara Cevap Aranmalıdır Mesleğin Niteliği? Çalışma Ortamı? Mesleğe Hazırlanma? Mesleğe Girmek İçin Aranan Özellikler? Mesleğe Giriş-Emekli Olma Koşulları? Meslekte İlerleme? Mesleğin Olumlu ve Olumsuz Yönleri? İş Bulma İmkanı? Mesleğin Getireceği Kazanç?

Öneriler Ortaöğretim birinci sınıftan itibaren öğrencilerin mesleki gelişimlerinin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi amacıyla bu doğrultuda sınıf-içi rehberlik etkinliklerinin geliştirilmesi ve bu etkinliklerin belirli bir plan doğrultusunda uygulanması gerekmektedir. Mesleki olgunluk anlayışının kazandırılmasında kişinin sosyal çevresi de önem teşkil etmektedir. Bu nedenle bu yöndeki etkinliklerin sadece ilgili öğrencilerle sınırlı tutulmaması ve bu yöndeki etkinliklerin öğrencilerin sosyal çevresine de uygulanması önerilebilir.

Öneriler Sağlıklı bir mesleki gelişimin gerçekleştirilebilmesi amacıyla okul-içi bu tip etkinliklerin yanında bu doğrultudaki ilgili kurumlardan kendi faaliyetleri çerçevesinde destek alınması yine yarar sağlayacaktır. Okul psikolojik danışmanları, mesleki rehberliğe daha fazla ağırlık vermeleri gerekmekte ve öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerinin farkında olarak mesleki rehberlik ya da danışma yapmaları mesleki olgunluğun arttırılmasında fayda sağlayacaktır.

Araştırmalar Türkan SARIKAYA’nın Ege Üniversitesi birinci sınıf 1000 öğrenci üzerine yaptığı araştırmada Öğrencilerin %41.6’sının meslekle ilgili olumlu görüşleri nedeniyle, %34.4’ü çeşitli nedenlerle çaresizlik yaşadığı ve açıkta kalmamak için, %39.6’sı meslekle ilgili avantajları olduğunu düşündüğü için, %33.5’i ise başkalarının önerileri ile bu mesleği seçtiği bulunmuştur.

Yrd. Doç. Dr. Aysel Esen ÇOBAN’ın Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeylerinin Yordayıcı Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi çalışması Çalışmaya 246 Lise son sınıf öğrencisi katılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, Lise son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerini geliştirmeye ihtiyacı olduğu ortaya çıkmıştır

Gülten GENÇ, Alim KAYA, Metin GENÇ’in İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkiyen Faktörler Fakültede 2002-2003 eğitim yılında 448 öğrenci eğitim görmektedir. Şubat 2003’de uygulanan anketi 364 öğrenci cevaplamış olup, araştırmaya katılma oranı % 81.2’dir. Öğrencilerin 248’i (%68.1) erkek, 116’sı (31.9) kızdır. Öğrencilerin % 77.3’ünün ilk tercihi tıp fakültesi iken, %55.8’i ilk sınavda tıp fakültesini kazanmışlardır. Tıbbı tercih nedenleri ile ilgili olarak öğrencilerin çeşitli etmenlere 5’li Likert skalasına göre (5-4-3-2-1) puan vermeleri istenmiştir. Buna göre hastalara yardım isteği (ortalama 4.27 puan), okulda başarılı öğrenci olma (3.89), tıbba ilgi duyma (3.84), hekimliğin saygın meslek olduğunu düşünme (3.82) ve tıbba yeteneği olduğunu düşünme (3.73) ilk beş sırada yer alan etmenlerdir.