İŞ AHLAKI VE ETİKSEL DAVRANIŞ İLKELERİ PROF.DR. SALİH GÜNEY İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ

“AYRI AYRI BİRER AHLAKSIZ YARATIK OLAN İNSANLAR, TOPLU OLDUKLARI ZAMAN NAMUSLU KİŞİLER OLURLAR.” Montesquıeu

“AHLAK DUYGUMUZ, İHTİRASLARIMIZI KONTROL EDER.” Bernard Shaw

“AHLAK OLMAYAN YERDE KANUN BİR ŞEY YAPAMAZ.” Napoleon

ETİK OLARAK İSE BUNU AKLINDAN GEÇİRDİĞİ ANDA BİLE SUÇLUDUR.” “YASALAR KARŞISINDA İNSAN, BAŞKALARININ HAKKINA TECAVÜZ ETTİĞİ ZAMAN SUÇLUDUR. ETİK OLARAK İSE BUNU AKLINDAN GEÇİRDİĞİ ANDA BİLE SUÇLUDUR.” IMMANUEL KANT

ETİK = AHLAK MI ? AHLAK, BİREYİN DOĞRU YA DA YANLIŞ DAVRANIŞLAR ARASINDA BİR AYRIM YAPMASI YA DA YAPABİLME BECERİSİNE SAHİP OLMASI ETİK, AHLAK ÜZERİNDE İNCELEMELER YAPAN FELSEFİ BİR DİSİPLİNDİR. ETİK, AHLAKA KIYASLA DAHA EVRENSELDİR. AHLAK MİLLİ BİR OLGU, ETİK ULUSLARARASI BİR KAVRAMDIR.

ETİK FELSEFENİN, AHLAKİ DEĞERLERİ İNCELEYEN DALI. ETİK, İNSANA NE YAPMASI YA DA NE YAPMAMASINI ÖNEREN, DOĞRU VE YANLIŞI SAĞLAM TEMELLERE DAYANARAK STANDARTLAR GÖSTEREN, BİR DİZİ DEĞERLER BÜTÜNÜDÜR. SAĞLIK, EĞİTİM, ÇEVRE, YÖNETİM, MEDYA, ENDÜSTRİ, HİZMET, KAMU, SAĞLIK, GAZETECİLİK GİBİ ÇEŞİTLİ ALANLARDA İHTİYAÇ DUYULAN TEMEL STANDARTLARDIR.

İŞ ETİĞİ ALANLARI SİYASETTE ETİK: SİYASETÇİLERİN GERÇEKLEŞTİREMEYECEKLERİ VAATLERDE BULUNMAMALARI. KAMU YÖNETİMİNDE ETİK: VATANDAŞLARA EŞİT MUAMELE YAPILMASI VE HİZMETTE BULUNULMASI. YARGIDA ETİK: YARGI ORGANLARININ KARARLARINDA DEVLET-BİREY DENGESİNİN GÖZETİLMESİ VE SÜREÇLERİN DAHA HIZLI ÇALIŞMASI.

BİLİMDE ETİk: ARAŞTIRMA BULGULARININ SAPTIRILMAMASI. İŞ ETİĞİ ALANLARI EĞİTİMDE ETİK: ÖĞRETMENLERİN SINIFINDAKİ ÖĞRENCİLERİNE ÖZEL DERS VERMEMELERİ. BİLİMDE ETİk: ARAŞTIRMA BULGULARININ SAPTIRILMAMASI. MEDYADA ETİK: HABER İLE YORUM AYRIMININ YAPILMASI. SPORDA ETİK: DOPİNG VE ŞİKE YAPILMAMASI.

İŞ AHLAKI KAVRAMI İŞ AHLAKI, UYGULAMALI BİR AHLAK BİLGİSİDİR VE İŞ HAYATINDA KARŞILAŞILAN TÜM AHLAKİ SORUNLARI İNCELER. İŞ AHLAKI ÇALIŞMA AHLAKINDAN (WORK ETHİC) DAHA GENİŞ BİR KAVRAMDIR VE ÇALIŞMA AHLAKINI DA İÇERİR. SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI İLE ÇOK YAKINDAN İLİŞKİLİ OLAN İŞ AHLAKI, İŞ DÜNYASINDA HÜKÜM SÜREN DOĞRU VE YANLIŞ DAVRANIŞLAR OLARAK DA TANIMLANABİLİR.

GENEL OLARAK İŞ DÜNYASINDAKİ DOĞRU VE YANLIŞ DAVRANIŞLAR. İŞ ETİĞİ KAVRAMI GENEL OLARAK İŞ DÜNYASINDAKİ DOĞRU VE YANLIŞ DAVRANIŞLAR. İŞ HAYATINDA PAYDAŞLAR TARAFINDAN BELİRLENEN DAVRANIŞLARI DEĞERLENDİRMEYE YARDIMCI OLAN STANDARTLARDIR.

İŞ ETİĞİ İLE İŞ AHLAKI ARASINDAKİ İLİŞKİ BOYUTLAR İŞ ETİĞİ İŞ AHLAKI Çıkış noktası Düşünme ve felsefe Din ve dinsel inançlar İçerik Evrensel normlar Gelenek ve görenekler Referans Hukuk felsefesi Ahlak felsefesi Nitelik Genel, herkes için geçerli Toplumdan topluma değişken Kapsamı Kurallar bütününü kapsar Davranış ilkelerini kapsar

İŞ AHLÂKININ İŞ YAŞAMINDA KAPSADIĞI ALANLAR KURUMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER, KURUM YÖNETİCİLERİ İLE ÇALIŞANLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER, KURUM ÇALIŞANLARININ KENDİ ARALARINDAKİ İLİŞKİLER, KURUM İLE VATANDAŞLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER, KURUM İLE ÇEVRESEL FAKTÖRLER ARASINDAKİ İLİŞKİLER . KURUM İLE DİĞER KURULUŞLAR (KREDİ KURUMLARI, SENDİKALAR, SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ VB.) ARASINDAKİ İLİŞKİLER.

TEMEL ETİK DEĞERLER ADALET: HAKÇA DAVRANMA. DOĞRULUK- DÜRÜSTLÜK: İÇİ DIŞI BİR OLMA, HİLESİZ OLMA. TARAFSIZLIK: NESNEL DAVRANMA. LİYAKATI ESAS ALMA. SORUMLULUK: BENCİLLİK VE KİŞİSEL ÇIKARLARDAN UZAK OLMA, SORUMLU DAVRANMA.

ADİL VE DÜRÜSTÇE BİR REKABET, ÇALIŞMA YAŞAMINDA AHLAKİ DAVRANIŞLAR ADİL VE DÜRÜSTÇE BİR REKABET, DOĞRU İLETİŞİM, BAŞKALARINA ZARAR VERMEMEK.

YANLIŞ BİLGİLENDİRME VEYA YANLIŞ BİLGİNİN YAYINLANMASI, KURUM YA DA İŞLETMELERDE İŞ AHLAKI İLE İLGİLİ SORUNLAR CİNSEL TACİZ, AYRIMCILIK, YANLIŞ BİLGİLENDİRME VEYA YANLIŞ BİLGİNİN YAYINLANMASI, KAMU HAKLARI ALEYHİNDE PROPAGANDA,

FONLARIN YANLIŞ KULLANIMI, KURUM YA DA İŞLETMELERDE İŞ AHLAKI İLE İLGİLİ SORUNLAR FONLARIN YANLIŞ KULLANIMI, GÜVENLİ OLMAYAN, TÜKETİLMESİ ZARARLI MAMÜL ÜRETİMİ, DOĞAL KAYNAKLARIN TAHRİP EDİLMESİ, ÇEVRE KİRLİLİĞİ.

GAYRİ AHLAKİ YÖNETİCİ DAVRANIŞLARI RÜŞVET ALMAK, RÜŞVET VERMEK, GÖZDAĞI VERMEK YA DA KORKUTMAK, SAHTEKÂRLIK, YALAN SÖYLEMEK, ADAM KAYIRMA YA DA TARAF TUTMA , FİZİKSEL ÇEVRENİN TEHLİKEYE ATILMASI.

BİREYSEL BOYUT: KARAKTER, GÜVENİLİRLİK…… AHLAKİ DAVRANAN YÖNETİCİYİ ETKİLEYEN İKİ TEMEL FAKTÖR BİREYSEL BOYUT: KARAKTER, GÜVENİLİRLİK…… KURUMSAL BOYUT: KURUM KÜLTÜRÜ, İŞLETME İÇİ İKLİM…

AHLAKİ YÖNETİM TARZININ FAYDALARI AHLAKİ KURALLARA UYGUN OLARAK YÖNETİLEN BİR İŞLETME, HER ŞEYDEN ÖNCE, AHLAK-DIŞI UYGULAMALARLA YÖNETİLEN BİR İŞLETMENİN SAHİP OLDUĞU KÖTÜ ÜNÜN ZARARLARINDAN KORUNMUŞ OLACAKTIR. İKİNCİ OLARAK, AHLAKİ ANLAMDA TEMELİ SAĞLAM BİR BİÇİMDE OLUŞTURULMUŞ İŞLETMELERİN FARKLI TALEPLERE YANIT VERMESİ ÇOK DAHA KOLAY OLACAKTIR.

AHLAKİ YÖNETİM TARZININ FAYDALARI AHLAKİ YÖNETİMİN SÖZ KONUSU OLDUĞU İŞLETMELER, İKİ ÖNEMLİ GRUBUN YANİ, MÜŞTERİLERİN VE İŞ GÖRENLERİN SAYGISINI KAZANACAKTIR. AHLAKİ DAVRANIŞLARI KEŞFEDEN ŞİRKETLER KAZANÇLARINI ARTIRMA ŞANSINI YAKALAYABİLECEKTİR.

ÇALIŞMA YAŞAMINDA AHLAKİ BİR İKLİM YARATAMADA YÖNETİCİLERİN YAPMASI GEREKENLER 1. BİR ORGANİZASYONDA YÖNETİCİNİN YÜKSEK DÜZEYDE AHLAKİ UYGULAMALAR SERGİLEMESİ VE ASTLARINDAN DA AHLAKİ STANDARTLARA UYGUN DAVRANMALARINI BEKLEMELERİ. 2. BÜTÜN ORGANİZASYONDA UYGULANACAK YAZILI AHLAKİ DAVRANIŞ PRENSİPLERİ SETİNİN OLUŞTURULMASI VE BU PRENSİPLERİN BÜTÜN ORGANİZASYONDA ETKİLİ BİR ŞEKİLDE DUYURULMASIDIR.

ÇALIŞMA YAŞAMINDA AHLAKİ BİR İKLİM YARATAMADA YÖNETİCİLERİN YAPMASI GEREKENLER 3. HER DÜZEYDEKİ PERSONELİN, AHLAKİ UYGULAMALARIN BELİRLENMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ KONUSUNDAKİ FAALİYETLERE KATILIMININ SAĞLANMASI ÖNEMLİ VE GEREKLİDİR. 4. GERÇEKLEŞTİRİLEN UYGULAMALARIN SONUÇLARI SÜREKLİ OLARAK ÖLÇÜLMELİ, YÖNETİCİLER VE İŞ GÖRENLER ARASINDA TARTIŞILMALIDIR.

ÇALIŞMA YAŞAMINDA AHLAKİ BİR İKLİM YARATAMADA YÖNETİCİLERİN YAPMASI GEREKENLER 5. ORGANİZASYONUN AHLAKİ UYGULAMALAR GERÇEKLEŞTİRMESİNDEN SORUMLU OLACAK RESMİ BİR OFİS YA DA DEPARTMAN OLUŞTURMAK. 6. İŞGÖREN BULMA VE İŞE ALMADA ORGANİZASYONUN DEĞERLERİNE VE AHLAK KURALLARINA ÖNEM VERMEK, HİZMET- İÇİ EĞİTİMDE ŞİRKET ETİĞİNİ VURGULAMAK, İŞ GÖRENLERİ BİLGİLENDİRİP MOTİVE EDECEK İLETİŞİM PROGRAMLARI OLUŞTURMAK.

ETİKSEL DAVRANIŞ İLKELERİ (KAMU GÖREVLİLERİ İÇİN)

ESAS ALIRLAR. 1. GÖREVİN YERİNE GETİRİLMESİNDE KAMU HİZMETLERİ BİLİNCİ KAMU GÖREVLİLERİ, KAMU HİZMETLERİNİN YERİNE GETİRİLMESİNDE; SÜREKLİ GELİŞİMİ, KATILIMCILIĞI, SAYDAMLIĞI, TARAFSIZLIĞI, DÜRÜSTLÜĞÜ, KAMU YARARINI GÖZETMEYİ, HESAP VERMEYİ, ÖNGÖRÜLEBİLİRLİĞİ, HİZMETTE YERİNDELİĞİ, VE BEYANA GÜVENİ ESAS ALIRLAR.

2. HALKA HİZMET BİLİNCİ HEDEFLEMEK ZORUNDADIRLAR. KAMU GÖREVLİLERİ, KAMU HİZMETLERİNİN YERİNE GETİRİLMESİNDE; HALKIN GÜNLÜK YAŞAMINI KOLAYLAŞTIRMAYI, İHTİYAÇLARINI EN ETKİN, HIZLI VE VERİMLİ BİÇİMDE KARŞILAMAYI, HİZMET KALİTESİNİ YÜKSELTMEYİ, HALKIN MEMNUNİYETİNİ YÜKSELTMEYİ, HİZMETTEN YARARLANANLARIN İHTİYACINA VE HİZMETLERİN SONUCUNA ODAKLI OLMAYI HEDEFLEMEK ZORUNDADIRLAR.

KAMU YÖNETİCİLERİ VE DİĞER PERSONELİ; 3. HİZMET STANDARTLARINA UYMA KAMU YÖNETİCİLERİ VE DİĞER PERSONELİ; KAMU HİZMETLERİNİ, BELİRLENEN STANDARTLARA VE SÜREÇLERE UYGUN ŞEKİLDE YÜRÜTÜRLER, HİZMETTEN YARARLANANLARA İŞ VE İŞLEMLERLE İLGİLİ GEREKÇELİ AÇIKLAYICI BİLGİLERİ VEREREK ONLARI HİZMET SÜRECİ BOYUNCA AYDINLATIRLAR.

4. AMAÇ VE MİSYONA BAĞLILIK KAMU GÖREVLİLERİ; ÇALIŞTIKLARI KURUM VE KURULUŞUN AMAÇLARINA VE MİSYONUNA UYGUN DAVRANMAK ZORUNDADIRLAR. ÜLKENİN ÇIKARLAARI, TOPLUMUN REFAHI VE KURUMLARININ HİZMET İDEALLERİ DOĞRULTUSUNDA HAREKET EDERLER.

5. DÜRÜSTLÜK VE TARAFSIZLIK KAMU GÖREVLİLERİ; BÜTÜN EYLEM VE İŞLEMLERİNDE YASALLIK, ADALET, EŞİTLİK VE DÜRÜSTLÜK İLKELERİ DOĞRULTUSUNDA HAREKET ETMEK ZORUNDADIRLAR. GÖREVLERİNİ YERİNE GETİRİRKEN VE HİZMETLERDEN YARARLANDIRMADA DİL, DİN, FELSEFİ İNANÇ, SİSYASİ DÜŞÜNCE, IRK, CİNSİYET VE BENZERİ NEDENLERLE AYRIM YAPMAZLAR. İNSAN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNE AYKIRI VEYA KISITLAYICI MUAMELEDE VE FIRSAT EŞİTLİĞİNİ ENGELLEYİCİ DAVRANIŞ VE UYGULAMALARDA BULUNAMAZLAR.

5. DÜRÜSTLÜK VE TARAFSIZLIK KAMU GÖREVLİLERİ; TAKDİR YETKİLERİNİ, KAMU YARARI VE HİZMET GEREKLERİ DOĞRULTUSUNDA HER TÜRLÜ KEYFİLİKTEN UZAK, TARAFSIZLIK VE EŞİTLİK İLKELERİNE UYGUN OLARAK KULLANIRLAR. GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERE ÖNCELİKLİ, AYRICALIKLI, TARAFLI VE EŞİTLİK İLKESİNE AYKIRI MUAMELE VE UYGULAMA YAPAMAZLAR. HERHANGİ BİR SİYASİ PARTİ KİŞİ VEYA GRUBUN YARARINI VE ZARARINI HEDEF ALAN BİR DAVRANIŞTA BULUNAMAZLAR.

6. SAYGINLIK VE GÜVEN KAMU GÖREVLİLERİ; KAMU YÖNETİMİNE GÜVENİ SAĞLAYACAK ŞEKLİDE DAVRANIRLAR VE GÖREVİN GEREKTİRDİĞİ İTİBAR VE GÜVENE LAYIK OLDUKLARINI DAVRANIŞLARIYLA GÖSTERMEK DURUMUNDADIRLAR. HALKIN KAMU HİZMETİNE GÜVEN DUYGUSUNU ZEDELEYEN, ŞÜPHE YARATAN VE ADALET İLKESİNE ZARAR VEREN DAVRANIŞLARDA BULUNMAKTAN KAÇINIRLAR. İŞİ SAVSAKLAYAMAZLAR VE ÇİFTE STANDART UYGULAYAMAZ VE TARAF TUTAMAZLAR.

7. NEZAKET VE SAYGI KAMU GÖREVLİLERİ; ÜSTLERİ, MESLEKTAŞLARI, ASTLARI, DİĞER PERSONELLE HİZMETTEN YARARLANANLARA KARŞI NAZİK VE SAYGILI DAVRANMAK DURUMUNDADIRLAR. KONU KENDİ ALANLARININ DIŞINDA İSE İLGİLİ BİRİMLERE YÖNLENDİRMELER YAPARLAR.

8. YETKİLİ MAKAMLARA BİLDİRİM KAMU GÖREVLİLERİ; ETİK DAVRANIŞLARLA BAĞDAŞMAYAN YA DA YASA DIŞI TEKLİFLERDE BULUNANLARI (VEYA BU DURUMDAN HABERDAR OLANLARIN) YETKİLİ MAKAMLARA BİLDİRMEK DURUMUNDADIRLAR.

9. ÇIKAR ÇATIŞMASINDAN KAÇINMA KAMU GÖREVLİLERİ; KENDİLERİNİ, AİLE BİREYLERİNİ YA DA YAKINLARINI İLGİLENDİREN HER TÜRLÜ ÇIKAR ÇATIŞMASINDAN KAÇINMALARI GEREKİR. BUNDAN HABERDAR OLANLARIN HEMEN YETKİLİ MAKAMLARA HABER VERMELERİ GEREKMEKTEDİR.

10. GÖREV VE YETKİLERİNİ MENFAAT SAĞLAMAK AMACIYLA KULLANILMAMASI KAMU GÖREVLİLERİ; GÖREV, UNVAN VE YETKİLERİNİ KULLANARAK KENDİLERİ, YAKINLARI VEYA ÜÇÜNCÜ KİŞİLER LEHİNE MENFAAT SAĞLAYAMAZ YA DA ARACILIK YAPAMAZLAR. UNVAN YA DA MAKAMLARINI KULLANARAK DEVLETİN İMKANLARINI HAK ETMEDİKLERİ HALDE YAKINLARINA SUNMAMALARI GEREKİR. ÖRNEĞİN, KİTAP SATIŞI, BASIMI, MALZEME ALIMI YA DA SATIMI VS.

11. HEDİYE ALMA VE MENFAAT SAĞLAMA YASAĞI KAMU GÖREVLİLERİ; TARAFSIZLIĞINI, PERFORMANSINI, KARARINI YA DA GÖREVİNİ YAPMASINI ETKİLEME İHTİMALİ BULUNAN EKONOMİK DEĞERİ OLAN YA DA OLMAYAN DOĞRUDAN YA DA DOLAYLI OLARAK HİÇ BİR HEDİYE ALMAZLAR. KAMU KAYNAKLARINI KULLANARAK BAŞKALARINA DA HEDİYE VEREMEZLER. NEZAKET VE GÖRGÜ KURALLARI ÇERÇEVESİNDE ALINAN ARMAĞANLAR DEVLETİN DEMİRBAŞI OLARAK KAYIT ALTINA ALINIRLAR.

11. HEDİYE ALMA VE MENFAAT SAĞLAMA YASAĞI KİTAP, DERGİ, MAKALE, KASET, TAKVİM, CD VE BENZER ÖZELLİKTEKİ (KONFERANSDA VERİLEN HEDİYE NİTELİĞİNDEKİ HATIRA EŞYALAR) MALZEMELER HEDİYE KAPSAMI DIŞINDADIR. BURS, SEYAHAT, ÜCRETSİZ KONAKLAMA VE HEDİYE ÇEKLERİ HEDİYE ALMA YASAĞI KAPSAMINDADIR. TAŞINIR VE TAŞINMAZ MALLAR, GİYSİLER, TAKI MALZEMELERİ, BORÇ, KREDİLER HEDİYE ALMA YASAĞI KAPSAMINDADIR.

12. YÖNETİCİLERİN HESAP VERME SORUMLULUĞU YÖNETİCİLER, EMRİNDE ÇALIŞANLARIN YOLSUZLUK YAPMAMALARI İÇİN GEREKEN HER TÜRLÜ TEDBİRİ ALMAK ZORUNDADIR. AKSİ DURUMDA HESAP VERMEK ZORUNDADIRLAR. YÖNETİCİLERİN, ETİK DAVRANIŞLAR KONUSUNDA ÇALIŞANLARINA EĞİTİM VERMELERİ GEREKİR.

13. ESKİ KAMU GÖREVLİLERİYLE İLİŞKİLER ESKİ KAMU GÖREVLİLERİNİ KAMU HİZMETLERİNDEN AYRICALIKLI BİR ŞEKİLDE FAYDALANDIRAMAZ YA DA İMTİYAZLI MUAMELEDE BULUNAMAZLAR. ÖRNEĞİN, YÜKLENİLİCİLİK, KOMİSYONCULUK, TEMSİLCİLİK, BİLİRKİŞİLİK, ARACILIK VEYA BENZERİ İŞLERİN VERİLMEMESİ GİBİ.

14. MAL BEYANINDA BULUNMA KAMU GÖREVLİLERİ; 3628 SAYILI MAL BİLDİRİMİNDE BULUNULMASI, RÜŞVET VE YOLSUZLUKLARLA MÜCADELE HÜKÜMLERİ UYARINCA KENDİLERİ, EŞLERİ VE ÇOCUKLARIYLA İLGİLİ YETKİLİ MAKAMLARA MAL BİLDİRİMİNDE BULUNMAK ZORUNDADIRLAR. HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK OLDUĞUNDA DA BİLDİRMEK ZORUNDADIRLAR.

"BİR İNSANDA AHLAK YOKSA, SONUÇ "BİR İNSANDA AHLAK YOKSA, DİĞER NİTELİKLERİN HİÇ BİR ÖNEMİ YOKTUR."

BENİ SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER. saguney2004@gmail.com salihguney@aydin.edu.tr