SENARYO HAZIRLAMA Dr Arzu ARSLAN PDÖ SENARYO HAZIRLAMA Dr Arzu ARSLAN
Senaryo Konusu Senaryo konusu fakültemiz müfredatı ve ÇEP ile uyumlu, o dönem konularından seçilmelidir. Senaryonun derinlik düzeyi ve içeriği yıl/ dönemlere göre iyi ayarlanmalıdır. Konu belirlendikten sonra yine müfredat ve ÇEP kapsamında öğrenim hedeflerinin belirlenmesi gerekir. Senaryo bu hedeflere ulaştırılacak biçimde kurgulanmalıdır.
Senaryo konusu, problem ve öğrenim hedefleri seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar: Problem içeriği öğrencilerin önceki bilgilerini göz önünde tutarak bu bilgilerin pekiştirilmesine olanak sağlamalı. Öğrencileri çalışmaya teşvik edecek ipuçlarını içermeli. Öğrencilerin gelecekteki çalışma koşulları ve karşılaşacakları sorunlarla koşutluk göstermeli. Öğrencileri klinik değerlendirme yapmaya ve bilgilerini entegre etmeye yöneltmeli. Bireysel öğrenme, bilgiyi arama ve sorgulama, kaynaklara ulaşma ve araştırma yapma becerilerini geliştirmeli. Öğrencilerin ilgisini çekmeli. Tıp eğitiminin hedefleriyle örtüşmeli.
Senaryo içerikleri çok-dallı; temel ve klinik bilimleri entegre edecek biçimde olmalıdır. Senaryoların hazırlanmasında bu dalların iyi ilişkilendirilmesi, bütünleştirilmesi, ve dozunun iyi ayarlanması gerekmektedir.
İyi bir senaryo Gerçeğe uygun şekilde hazırlanır Basit ve anlaşılırdır Mümkün olduğunca tek probleme odaklı, bilgi yükünden uzak ve öğrencilerin katılımını sağlayan metinlerdir Çok sayıda hipotez çıkarılmasını sağlayacak şekilde yapılandırılmıştır Öngörülen öğrenme hedeflerine ulaştıracak ipuçları, merak ve motivasyonu artıran öğeler içerir Düzgün ve anlaşılır dille yazılmıştır
Senaryolar hazırlanırken yardımcı materyallerden de yararlanmak mümkündür. Örneğin, gazete haberleri, fotograflar, bilimsel makaleler, simule hastalar, deneysel veya klinik laboratuvar sonuçları, vb. gibi yaşamın içinden olan bilgiler konunun içeriğine göre kullanılabilir. (Wood. DF. ABC of Learning and Teaching in Medicine. Problem Based Learning. BMJ Volume 326 8 February 2003 pp: 328-330).
Senaryo tipleri Yapılandırılmış senaryo: Senaryo verildikten sonra öğrenciyi yönlendirecek sorular verilir. Yapılandırılmamış senaryo: Sadece senaryo verilir, süreç tümüyle öğrenciye bırakılır .
Yapılandırılmış Senaryo Senaryolarda tanımlanan problem ya da problemlerin çözümü için anahtar sorular belirlenir. Sorular, öğrencilerin analiz ve sentez yeteneklerini geliştirecek nitelikte kurgulanmalıdır. Ezbere dayalı ve bilgiyi öğrencinin düşünmeden tekrarladığı sorulardan kesinlikle kaçınmak gerekir. Soruların sayısı çok fazla olmamalıdır. Konuya göre belirlenecek olan sorular amaç ve öğrenim hedeflerine göre, PDÖ oturumunun tamamı için, öğrencileri kavramların analizini yapmaya yöneltecek şekilde 4-6 olarak belirlenebilir.
Yapılandırılmış Senaryo (devam) Ezbere yönelik sorularla hazırlanmış bir PDÖ senaryosu ancak bilgi düzeyinde kalmaktadır. Oysa PDÖ senaryolarının temel amacı daha önce de belirtildiği gibi öğrencilerin analiz ve sentez etme becerilerini geliştirmektir. Bu nedenle, senaryolarda sorulan sorular da, öğrencilerin tartışmasını sağlamalıdır. Sorular teknik olarak da öğrencilerin merakını ve araştırma-tartışma ilgilerini ayakta tutmalıdır. Örnek soru: Öyküdeki bilgileri kullanarak Ahmet Bey’ in hastalığının nedenlerinin neler olabileceğini tartışınız.
Senaryoların akışı içerisinde her basamakla ilgili olarak öğrenciler ellerinde var olan bilgilerin neler olduğunun; daha detaylı olarak araştırmaları gereken konuların hangi konular olduğunun farkında olmalıdırlar. Bu konuda öğrenciler için en iyi yönlendirici senaryoların kendisidir. “Senaryoların izlenmesi sırasında “Bu konuda ne biliyoruz?”, “Sorunun çözümlenmesi için hangi ek bilgilere ihtiyacımız var?”, “Şimdi konu ile ilgili olarak ne yapmalıyız?” gibi sorular bu akış içinde uygun düşen soru tipleridir. Eğitim yönlendiricisi, öğrencilerin bu sorularla karşılaştıkları anda öğrencileri “listeleme” yapmaları için yönlendirir. Listelenen ana konu başlıkları ile ilgili yeni sorular ve sorunlar tartışmaya açılabilir. Çözümlerin ise öğrenciler tarafından bulunması gerekmektedir.
Dolmans ve ark (1997): PDÖ senaryosu tasarımında 7 ilke Öğrencinin mevcut bilgi birikimine uygun içerik, Öğrenciyi harekete geçirecek birkaç ipucu – çok sayıda ve ilgisiz ipuçları öğrencinin kafasını karıştıracaktır. Hedef meslekle ilgili içerik, İlgili temel bilimlere ilişkin kavramlar ile bilginin bütünleştirilmesi, Kendi kendine öğrenmeyi teşvik edecek, araştırmaya yöneltecek sorular, Olası çözüm önerileri ve bunların alternatiflerinin ortaya konması için destek, Eğiticilerin hedeflerinin en az birkaçının karşılanması gerekir.
How to create effective scenarios Learning objectives likely to be defined by the students after studying the scenario should be consistent with the faculty learning objectives Problems should be appropriate to the stage of the curriculum and the level of the students' understanding Scenarios should have sufficient intrinsic interest for the students or relevance to future practice Basic science should be presented in the context of a clinical scenario to encourage integration of knowledge Scenarios should contain cues to stimulate discussion and encourage students to seek explanations for the issues presented The problem should be sufficiently open, so that discussion is not curtailed too early in the process Scenarios should promote participation by the students in seeking information from various learning resources Dolmans et al. Med Teacher 1997;19:1859
Use the representation of real patients Ensure that the description of the information is as clear as possible Provide sufficient realistic clinical and contextual information Provide sufficient negative information Provide information that is not pre-interpreted (`raw’) Link the problems directly to the case Avoid problems or possibilities that do not exist in real practice. Focus on essential problems only Limit the number of problems to be asked Phrase the questions as clearly as possible Focus the question on the specific problem Ensure that the answer is defensibly correct