ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI Uzm. Ergül BAŞARAN BOZKURT Çocuk Gelişimi ve İşitme, Konuşma, Ses Bozuklukları Eğitimi Uzmanı

ÇOCUK İHMALİ NEDİR? Anne, baba ya da bakımı üstlenen kişi tarafından çocuğun temel gereksinimlerinin yetersiz karşılanması ya da hiç karşılanmaması Beslenme, giyinme, sığınma, tıbbi tedavi, eğitim olanağı, koruma, denetim

ÇOCUK İSTİSMARI NEDİR? Çocuğa yönelik olarak yapılan her türlü fiziksel, ruhsal, cinsel ve sosyal zararla sonuçlanabilecek kötü davranış

İSTİSMAR ÇEŞİTLERİ FİZİKSEL İSTİSMAR DUYGUSAL İSTİSMAR CİNSEL İSTİSMAR

GÖRÜLME SIKLIĞI ABD'de Çocuk Koruma Servisi tarafından 2011 yılında 681.000 çocuğun ihmal ve istismar kurbanı olduğu tespit edilmiştir. 2011 yılında ABD'de 1.570 çocuğun ihmal ve istismardan ölmüştür (CDC 2013). İngiltere’de her 100.000 çocuktan 2.33’ünün çocuk istismarı ve ihmali sonucu öldüğü bildirilmektedir (Yurdakok 2004). Türkiye de 1000 çocuktan en az 1i istismara uğramaktadır. (BECAN 2012)

DİKKAT!!! İlk başvuruda saptanmayan istismar olgularının %30-%50 si yeniden travmaya uğramakta, %5-%10 u yenileyen travma sonucu kaybedilmektedir (Ayvaz ve Aksoy, 2004).

RİSK FAKTÖRLERİ Aileye ait riskler : Ciddi ekonomik sıkıntı Çok çocuklu aile, kardeşler arasında yaş farkının az olduğu durumlar. Üvey ebeveyn, tek ebeveyn. Alkol- uyuşturucu bağımlısı ebeveyn Kendisi de çocukluğunda istismar görmüş ebeveyn Çok genç anne Eğitimsizlik Aile içinde geçimsizlik, gerginlik Aile içi şiddet, diğer çocukların da istismara uğramış olması Ailede ruhsal hastalık Çocuğa ait riskler: İstenmeyen gebelik sonrası doğmuş çocuk Çocuğun kendinden kaynaklanan özellikler (sakatlık, prematüre ya da düşük doğum ağırlığı, hiperaktif, zihinsel engelli)

KİM,NEREDE,NASIL,NE ZAMAN Evde, okulda, sokakta, kreşte, komşuda, akrabada, otobüste Aile içinden biri Yabancı biri

NASIL ANLARIZ? Farklı davranışlar Normalden farklı görüntü

İhmal Belirtileri Genel görüntü --- zayıflık, bakımsızlık

Fiziksel İstismarın Belirtileri Morluk Yara Şişme Kırık Kızarıklık

Cinsel İstismarın Belirtileri Cinsel organda kızarıklık -yara, Sık İYE Nedensiz karın ağrısı Yürüme ve/veya oturmada güçlük Bulaşıcı cinsel hastalıklar Gebelik Çocuğun yaşına uygun olmayan cinsel bilgi ve davranışı

*Duygusal İstismarın Belirtileri* ******Çocukta görülebilecek bu belirtiler tüm istismar türlerinin belirtisi olabilir İçekapanıklık Öfke nöbetleri Aşırı konuşma Okuldan/evden kaçma Okul başarısının düşmesi Kaygı Saldırganlık Boyun eğme Kendini kollama Uyku bozuklukları Yeme bozuklukları; vb

İHMAL VE İSTİSMARA UĞRAYAN ÇOCUK Ruhsal gelişimi olumsuz etkiler Kişilik gelişimi olumsuz etkiler Psikopatoloji oluşumuna yol açar Psikoseksüel ve psikososyal gelişim basamaklarında aksamalara neden olur Benlik saygısında düşme yaratır Çocuk-ebeveyn ya da çocuk-öğretmen ilişkisinde bozulmalara yol açar Ek psikiyatrik bozukluklara yol açar Kişilik özelliklerini olumsuz etkiler Sosyal ilişki sorunları yaratır

İHMAL VE İSTİSMAR DURUMU VAR İSE NE YAPMALIYIM? Çocuk ile ilk görüşmeyi yalnız yaparak öykü alın Yargılama, akıl verme, eleştirme yapmadan dinleyin İHMAL VE İSTİSMAR DURUMU VAR İSE

GİZLİLİK/EKİP ÇALIŞMASI Rehber öğretmen Sınıf öğretmeni Okul idaresi Aile Çocuk

SÜREÇ Görüşme --- öykü Durum tespiti Ekip Çalışması için okul içi toplantı GİZLİLİK esasına dayalı Gerekli bildirim yapılmalı Aile ile görüşülerek çocuk için gerekli sağlık/psikolojik destek süreci başlatılarak takip edilmeli (aynı kişi görüşmeli)

BİLDİRİM Sınıf öğretmeni Rehber öğretmen Durumu bildirir dilekçe Okul İdaresi Gerekli bildirim yapılmalı

EĞER İDARE BİLDİRİMDE BULUNMADAN OLAYI KAPATMA YOLUNA GİDİYORSA Okul idaresi tarafından yapılmalı EĞER İDARE BİLDİRİMDE BULUNMADAN OLAYI KAPATMA YOLUNA GİDİYORSA Öğretmen tarafından Sosyal Hizmetler (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) Savcılık Çocuk Polisi

Eğer bir sağlık çalışanı ya da kamu görevlisi iseniz, bildirim yükümlülüğünüz kanuni bir zorunluluktur TCK Madde 278, 279, 280

Ege Üniversitesi Çocuk Koruma Birimi Multidisipliner Ekip Ege Üniversitesi Çocuk Koruma Birimi Ege Üni. Tıp Fak. Telefon:3901373 Çocuk İzlem Merkezi (ÇİM) (2012), Buca Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Telefon: 4540101 Dahili – 511

VAKA-1 Mağdur, 8. sınıf kız öğrencisidir. Okula devamsızlık yapan öğrenci, daha önce bir kız arkadaşıyla evden kaçmıştır. Bir gece eve gelmeyen öğrenciyi polisler bulup getirmiştir. Rehber öğretmen öğrenciyi neden okula devamsızlık yaptığını öğrenmek için görüşmeye almıştır. Rehber öğretmen, görüşme süreci ilerlediğinde konuyu öğrencinin anne ve babasıyla ilişkilerine getirmiştir. Anne çalışmaktadır, gündüzleri evde yoktur. Baba evdedir, çalışmamaktadır ve sürekli alkol kullanmaktadır, ayrıca evde çırıl çıplak bir vaziyette dolaşmaktadır. Baba, evde sürekli olarak açık saçık yayın yapan kanallar izlemektedir. (Yolcu,2011)

VAKA-1 Sosyal hizmetlerden yardım almayı düşünmüş, ancak öğrenci bunu kabul etmemiştir. Ardından anne okula davet edilmiştir. Anneyle yapılan görüşmede uygun bir dille konu kendisine aktarılmıştır. Anne durumu kabullenmemiştir. Öğrenci, o günden sonra okula gelmemiştir. Rehber öğretmen okul idaresini de yanına alarak öğrencinin evine gitmiş, ancak anne ile yapılan görüşmenin ardından ailenin yaşadıkları evden taşındıklarını ve nereye gittiklerini kimsenin bilmediğini öğrenmiştir.

OLMASI GEREKEN Ekip çalışması için okul içi toplantı Bildirim Süreç

VAKA-2 5. sınıfta olan üç erkek öğrenci aynı sınıfta bulunan ve gelişimsel bakımında geri kalmış, özgüveni eksik, kendini savunamayan bir erkek öğrenciye teneffüste, okul tuvaletinde cinsel istismarda bulunurken, olay bunu fark eden diğer bir öğrenci tarafından, olaya dahil olan öğrencilerin sınıf öğretmenlerine bildirilmiştir. Öğretmen ne yapacağını bilemediğinden doğruca rehberlik servisine gelmiştir. Çocuklar hemen görüşmeye alınmıştır. Öğrencilerle yapılan görüşmelerde, olayın birkaç kez gerçekleştiği anlaşılmıştır. Durum okul yönetimine bildirilmiştir. Ardından, mağdur öğrenci velisi ile görüşme yapılmış, ancak veli çocuğunu ne okuldan almaya ne de sınıfını değiştirmeye yanaşmamıştır. Ayrıca olayın gizli kalmasını diğer çocukların ailelerine bahsedilmemesini istemiştir. Rehber öğretmen, diğer çocuklara bu olaydan kimseye bahsetmemeleri, aksi halde çok fena olacağı söylenmiştir. Bu sürede aileye ve çocuğa psikolojik destek verilmiştir. Mağdur öğrenciyi, ailesi psikiyatriye götürmüştür. Öğrenciler sürekli gözlem altında tutulmuştur. (Yolcu, 2011)

OLMASI GEREKEN Cinsel içerikli oyun ile cinsel istismar birbirine karıştırılabilmekte Çocuğun bu davranışları nereden öğrendiği sorgulanmalı, eğer başka birinden öğrenmiş ya da cinsel içerikli görüntülere maruz kalmış ise bunların kim tarafından ve ne boyutta yapıldığı araştırılıp asıl istismar ortaya çıkarılmalı ve bu durumun yasal bildirimi yapılmalıdır. Diğer öğrencilerin ailelerinin de haberdar edilmesi gerekirdi Okul Değişikliği

VAKA-3 Öğretmen asıl branşı fizik olmasına karşın, sınıf öğretmeni olarak atanmış, ancak okulda matematik derslerine girmektedir. Öğretmen, eşinden ayrılmış ve psikolojik sorunları olan ve hatta tedavi gören bir kişidir. Bazen öğretmenler odasında yaptığı konuşmalar ve esprileri soğuk duş etkisi yaratmaktadır. Bir gün 8. sınıf kız öğrencileri, rehber öğretmene matematik öğretmenlerinden şikayetçi olduklarını belirtmişlerdir. Öğrencilere göre, öğretmen ellerini sürekli edep yerlerine götürmekte, kız öğreniciler bir soru sorduğunda onların yanına gelerek, yanlarına oturmakta, ellerini omuzlarına atmakta, “bize askerde şunu derlerdi, şöyle yaparlardı” gibi argolu sözler konuşmaktadır”. Rehber öğretmen konuyu okul yöneticisine iletilmiştir. Okul yöneticisi, bunun daha öncede olduğunu, kendisinin öğretmeni uyardığını belirtmiştir. Okul yöneticisi, söz konusu olan öğretmenle bir de rehber öğretmenin görüşmesini istemiştir. Bunun üzerine rehber öğretmen, anılan öğretmenle bir görüşme yapmış ve olay izlemeye alınmıştır. Öğretmen, takip eden öğretim yılında başka bir okula kendi isteğiyle tayin olmuştur (Yolcu, 2011)

OLMASI GEREKEN BİLDİRİM

VAKA-4 A.A. İlkokul 1. sınıf öğrencisi davranış sorunları var Kendine ve arkadaşlarına karşı zarar verici davranışlar İlk dönem sonlarında artarak devam ediyor Anne cinsel istismar öyküsünü öğretmen ile paylaşıyor Ancak öğretmen rehberlik servisine haber vermıyor

OLMASI GEREKEN Gizlilik/ekip çalışması Okul-aile-çocuk üçgeninde takip Sınıf öğretmenin tutumları Davranış değiştirme yöntemleri, çocuk gelişimi ve psikolojisi danışmanlığı

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM

Ege Üniversitesi Çocuk Koruma Birimi Ege Üni. Tıp Fak. Telefon:3901373 Çocuk İzlem Merkezi (ÇİM) (2012), Buca Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Telefon: 4540101 Dahili – 511