III. Uluslararası ANKOS Toplantısı 6-7 Haziran 2003 Orta Doğu Teknik Üniversitesi ANKARA

ANKOS Veritabanları Kullanım İstatistikleri Ayhan Kaygusuz Hacer Batı Gültekin Gürdal

KAPSAM Çalışma Grubu Amaçları Çalışmanın Yöntemi Standartlar Sorunlar Standart biçim konusundaki sorunlar Değerlendirme ilkeleri ile ilgili sorunlar Kullanım İstatistikleri Örnekleri Konsorsiyum genel istatistikleri Üye üniversiteler bazında kullanım istatistikleri Öneriler Kurulacak Teknik Altyapı İle İlgili Sorular

Çalışma Grubu Amaçları Üye kütüphanelerin bilgilendirilmesi Kütüphane hizmetlerinde kullanılabilir veriler sunmak Konsorsiyum yönetiminin bilgilendirilmesi Düzenli veri akışının sağlanması

Üye Kütüphanelerin Bilgilendirilmesi Kullanım bilgilerinin takip edilebilmesini sağlamak Düzenli aralıklarla standart verilerin sağlanması  Aylık veriler  Yıllık toplam veriler Konsorsiyumun etkilerinin gösterilmesi Daha fazla kullanıcıya erişim Koleksiyonun genişlemesi Maliyetin azalması Değerlendirmelerin yapılabilmesi Veritabanı bazında Üye üniversiteler bazında

Kütüphane Hizmetlerinde Kullanılabilir Veriler Sunmak Yönetim ve Bütçe Kullanım verileri ışığında strateji ve politikaların belirlenmesi Elektronik kaynaklar için bütçe miktarının belirlenmesi Mali kaynakların arttırılması konusunda açıklanabilir veriler sunmak Seçim ve Sağlama Hizmetleri Kullanıcının ihtiyaç duyduğu elektronik kaynakların belirlenmesi Veritabanı abonelikleri Yenileme ve iptal işlemleri

Kütüphane Hizmetlerinde Kullanılabilir Veriler Sunmak Kullanıcı Hizmetleri Duyurular  Doğru kullanıcıya doğru bilgilerin verilmesi Konu Kapsam Erişim Gerekli web bağlantılarının sağlanması  Konu başlığı  Yayınevi  Alfabetik Kullanıcı Eğitimi  Elektronik ortamda  Elektronik kaynakların kullanımı  Kullanım hakları ve kısıtlamaları

Konsorsiyum Yönetiminin Bilgilendirilmesi Veritabanı aboneliklerinin değerlendirilmesi Maliyet analizi Yarar analizi Konsorsiyum yönetimi ile ilgili kararların alınabilmesi Kurumlararası ücret dağılımının gözden geçirilebilmesi Yayınevleri ile pazarlık ve müzakerelerin yapılabilmesi Konsorsiyum bazında karşılaştırmaların yapılabilmesi

Düzenli Veri Akışının Sağlanması Veritabanı sorumlularının görüşleri ile ortaklaşa bir formatın belirlenmesi Belirlenen standart formata göre düzenli olarak gerekli bilgilerin alınması Kullanıcı güvenliğinin sağlanarak herkes tarafından kullanılabilir ortamın sağlanması

Çalışmanın Yöntemi Veritabanlarının sınıflandırılması  Tam metin veritabanları  Bibliyografik veritabanları  Tam metin ve bibliyografik veritabanları (Aggregators) Standart Formatın Oluşturulması Konsorsiyum düzeyinde Üye üniversiteler düzeyinde

Veritabanlarının Sınıflandırılması Tam metin veritabanları  ScienceDirect  Wiley  SpringerLink  KluwerOnline  OUP-Oxford University Press Journals  IOP-Institute of Physics  ACM-Association for Computing Machinery

Veritabanlarının Sınıflandırılması Bibliyografik Veritabanları Web of Science MathSciNet Engineering Village

Veritabanlarının Sınıflandırılması Tam metin ve bibliyografik veritabanları (Aggregators) EbscoHOST  ASP:Academic Search Premier  BSP:Business Source Premier  ASE:Academic Search Elite  BSE:Business Source Elite Proquest  ABI Inform  ARL Academic Research Library  Health and Medical Package

Veritabanlarının Sınıflandırılması Tam metin ve bibliyografik veritabanları (Aggregators) Gale  Expanded Academic ASAP  General Business File ASAP  Infotrac Onefile  Student Resource

Standart Formatın Oluşturulması Konsorsiyum düzeyinde Tam metin veritabanları  2003 için aylık 2002 için yıllık toplam veriler  Üye sayısı  İçerdiği dergi sayısı  Kullanım sayısı (Tam metin makale sayısı)  Elektronik erişim ücreti  Basılı dergi abonelik ücreti

Standart Formatın Oluşturulması Konsorsiyum düzeyinde Bibliyografik veritabanları  2003 için aylık 2002 için yıllık toplam veriler  Üye sayısı  Kullanım sayısı (Tarama sayısı)  Elektronik erişim ücreti Tam metin ve bibliyografik veritabanları (Aggregators)  2003 için aylık 2002 için yıllık toplam veriler  Üye sayısı  Kullanım sayısı (Tam metin makale sayısı)  Elektronik erişim ücreti

Standart Formatın Oluşturulması Üye üniversiteler düzeyinde Veritabanı bazında  Üye üniversitelere göre kullanım sayıları  Basılı ve/veya elektronik erişim için ödenen ücretler

Standartlar Uluslararası Organizasyonların Çalışmaları ICOLC (International Coalition of Library Consortia) ARL (American Research Libraries) NCLIS (National Commission on Libraries and Information Science) NISO (National Information Standarts Organization) PALS (Publishers and Libraries Solutions) COUNTER (Counting Online Usage of Networked Electronic Resources)

ICOLC- Web’e Dayalı Bilgi Kaynakları Kullanımının İstatistiksel Ölçümü İçin Rehber Kapsam Yayınevinin her bir spesifik veritabanına göre oluşturulan istatistikler Toplam konsorsiyum bazında alınan istatistikler Her bir IP numarasına göre alınan istatistikler Üyeler ait özel verilere (ID, account no) göre hazırlanmış istatistikler

ICOLC- Web’e Dayalı Bilgi Kaynakları Kullanımının İstatistiksel Ölçümü İçin Rehber (Devam…) Kullanım şekilleri Oturum (Session) sayısı Tarama sayisı Menüyü seçim sayısı A&I veritabanlarının görüntülenen citation sayısı. Tam metin görüntü sayısı Görüntülenen içerik sayısı Görüntülenen özet sayısı ASCII ve HTML’ye göre görüntülenen makale sayısı Download edilen PDF sayısı Period Aylık verilerin sağlanması Yıllık toplam verilerin sağlanması Birkaç ayın toplamı ve diğer zaman arlıklarına göre verilerin sağlanması

ICOLC Örnek Rapor Formatları

Sorunlar Standart biçim konusundaki sorunlar ANKOS kapsamında istatistiklerin standartlara uygunluğu Değerlendirme ilkelerinin belirlenmesi Maliyet analizlerinin yapılması  Konsorsiyum modellerinin değerlendirilmesi Etkin kullanımın değerlendirilmesi  Üniversiteler ile ilgili özelliklerin değerlendirilmesi  Veritabanları ile ilgili özelliklerin değerlendirilmesi

ANKOS Veritabanları Standartlara Uygunluğu Ayrıntılı veya genel düzeyde istatistik alınabilen veritabanları Tam metin veritabanları  ScienceDirect  Wiley  Springer  Blackwell Bibliyografik veritabanları  Web of Science  Engineering Village Tam metin ve bibliyografik veritabanları (Aggregators)  Ebsco  Proquest  Gale

ANKOS Veritabanları Standartlara Uygunluğu İstatistik Verileri Konusunda Sorun Yaşanan Veritabanları Kluwer:2002’den itibaren kullanım verilerinin web üzerinden sunmaya başlamış fakat henüz yapılanma aşamasındadır. ACM:Aboneliğin başlangıcından günümüze düzenli olarak istatistik bilgilerine erişilememiştir. OUP-Oxford University Press: 2003 istatistikleri henüz elde edilememiştir. Safari E-kitap koleksiyonu:Çok genel düzeyde toplam giriş sayısı bilgisi edinilebilmiştir.

Değerlendirme İlkelerinin Belirlenmesi Maliyet Analizlerinin Yapılması Konsorsiyum modelleri Basılı dergi aboneliğine dayalı konsorsiyum modelleri  ScienceDirect  Wiley  Springer  Kluwer Üniversite büyüklüğü ve kullanıcı sayısına dayalı konsorsiyum modelleri  Blackwell  Web of Science Katılımcı sayısına dayalı konsorsiyum modelleri  MathSciNet

Değerlendirme İlkelerinin Belirlenmesi Etkin Kullanımın Değerlendirilmesi Üniversiteler ile ilgili özelliklerin değerlendirilmesi Kullanıcı sayıları Eğitim ve araştırma alanları Teknik altyapısı Eğitim dili Veritabanı ile ilgili özelliklerin değerlendirilmesi Kapsam  Dergi sayısı  Konu  Geriye dönük erişim Diğer özellikleri  Çapraz referans  Tarama özellikleri  Uyarı Hizmeti

Türkiye’de Üniversitelere Göre Öğrenci/Öğretim Görevlisi Sayısı (FTE)

Öneriler Çalışma geliştirilerek sürdürülmelidir. İstatistikler aylık olarak toplanmalı ve ilgili formlara düzenli olarak işlenmelidir. ANKOS YK’nun uygun göreceği bilgiler web üzerinden kullanıma açılmalıdır. Makul bir süre içerisinde verilerin girileceği dinamik bir yapı oluşturulmalı, bilgiler hazırlanacak bir programa girilmeli ve bu program üzerinden sorgulanabilmelidir.

Öneriler (Devam…) Dinamik yapı oluşturulduğunda istatistiki veriler, fiyat bilgileri ve veritabanındaki yayınlarla ilgili sayısal bilgiler hazırlanacak programa veritabanı sorumluları tarafından aktarılmalıdır. Herkesin erişmesinde mahsur görülen bilgilere şifrelerle erişilebilmelidir. ANKOS, veritabanı üreticilerini standartlara uygun ve web üzerinden erişilebilir standartlar hazırlamaları konusunda uyarmalıdır.

Kurulacak Teknik Altyapı İle İlgili Sorular Dinamik bir yapı hazırlanacaksa cevaplanması gereken bazı sorular: Hazırlanacak program nerede host edilecek? Bilgileri programa kim girecek? (ANKOS Merkezi, Veritabanı Sorumlusu, Kurumun Kendisi) Tarama modülü hangi düzeyde olacak? (basit, gelişmiş)

Kurulacak Teknik Altyapı İle İlgili Sorular (Devam...) Hangi bilgiler görüntülenecek? Fiyat bilgileri kimlere açık olacak? Sonuçlar grafik olarak da gösterilecek mi? Hazırlanacak dinamik yapı SQL tabanlı mı olacak?

Teşekkürler... Ayhan Kaygusuz Hacer Batı Gültekin Gürdal