SİGARANININ SAĞLIĞA ZARARLARI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ Sunan: Dr.Özgür KURU

“ Sigaradan uzak durmakla yalnız kendi hayatınızı kurtarmakla kalmıyor, yakın çevreninizdeki insanlarında hayatını kurtarıyorsunuz. “

TÜRKİYE’DE EN ÇOK ÖLÜME NEDEN OLAN HASTALIKLAR KORONER KALP HASTALIKLARI % 43’ü sigara kaynaklı KANSER % 50 Akciğer Kanser (% 90’ı sigara kaynaklı) 3. BEYİN VE DAMAR HASTALIKLARI 65 yaş altı % 50 sigara kaynaklı

Sigara içenlerde öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığı görülmektedir. Ayrıca sigara içenlerin %40’ında Kronik Bronşit gelişir. Günde 1-10 adet sigara içenlerde solunum yollarında bulunan silier epiter hücrelerinin bu tüylerinde hareket kısıtlılığı meydana gelir.Eğer kişi günde 10 adet sigaradan fazla içiyorsa bu tüylerde felç meydana geliyor.

Sigara-akciğer kanseri

Akciğer grafisi Normal Kronik obstrüktif akciğer hastalığı

Sigara- damar sertliği (ateroskleroz)

KATRAN DİŞLERDEKİ VE TIRNAKLARDAKİ SARI RENKTEN SORUMLUDUR

KARBONMONOKSİT Kanın %15 ’i oksijen yerine karbonmonoksit taşır Hemoglobine bağlanır Kanın %15 ’i oksijen yerine karbonmonoksit taşır Kalp, beyin ve diğer organlara daha az oksijen gider

GEBELİKTE SİGARA Düşük riski Erken doğum Düşük tartılı bebek Bebeğin fiziksel ve mental gelişmesinde yavaşlama Bebeğin ilerdeki yaşamında astım riskinde artma Süt oluşumunda ve kalitesinde bozulma

PASİF İÇİCİLİK Sigara içmediği halde, pasif olarak sigara dumanına maruz kalma astım veya kalp damar hastalığı olanlarda kriz geçirme riskini arttırır ve aktif içicilerde görülen diğer bütün kanser türlerinin oluşmasına neden olur........

Pasif içicilikte ortamın büyüklüğü önem kazanır Pasif içicilikte ortamın büyüklüğü önem kazanır.Eğer ortam küçük bir oda ise %80, orta büyüklükte ise %60,büyük bir salon ise %40 civarında sigara içmeyende sigara içmiş olur. Aktif içici sigara içme nedeniyle %100 etkilenmesini yanında yukarıdaki ortamın büyüklüğüne göre bir kez daha içmiş olacaktır.

ÇOCUKLAR ve PASİF İÇİCİLİK Sık bronşit ve zatürree riski Alerjik hastalıklar ve astım riski ÇOCUKLAR ve PASİF İÇİCİLİK Orta kulak iltihabı Beyin ve kas tümörleri Ani bebek ölümü sendromu Solunum fonksiyonlarında azalma görülür

Sigara içenlerin; % 70‘ i sigarayı bırakmayı düşünüyor % 20’ si bırakmayı deniyor Sigarayı bırakmayı deneyenlerin 1 yıl sonunda ancak % 3 - 5 ‘i başarılı !!!

NİKOTİN=bağımlılık yapıcı madde SİGARA İÇMEYE BAŞLAYANLARIN %70’i BAĞIMLI OLMAKTADIR. NİKOTİN=bağımlılık yapıcı madde Uyarıcıdır Enerjiyi arttırır İnsana keyif verici etkiler oluşturur Konsantrasyonu arttırır El - göz koordinasyonunu artırır İştahı azaltır

Nikotin yoksunluk belirtileri Sıkıntı hissi Sinir bozukluğu, kızgınlık Hassasiyet Uyuma güçlüğü Konsantrasyon bozukluğu Baş ağrısı Yorgunluk İştah artışı Yoksunluk belirtileri birkaç saatte başlar, 2-3 günde en yüksek düzeye ulaşarak genellikle 3-4 haftada sona erer. 6 aya kadar uzayabilir.)

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI KALICI KAZANIMLAR GEÇİCİ SIKINTILAR 20 dakika sonra Kan basıncı ve kalp atışları düzelir. 8 saat sonra Kandaki nikotin ve karbonmonoksit miktarı yarıya düşer. 24 saat sonra Karbonmonoksit vücuttan tamamen atılır; Akciğer sigara kaynaklı mukusu temizlemeye başlar; Kalp krizi riski azalmaya başlar. Sıkıntı hissi Sinir bozukluğu, kızgınlık Hassasiyet Uyuma güçlüğü Konsantrasyon bozukluğu Baş ağrısı Yorgunluk İştah artışı

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI 48 saat sonra… 72 saat sonra… 2-12 hafta sonra... Vücut nikotinden tamamen temizlenir. Nefes almak kolaylaşır, enerji seviyesi yükselir. Kan dolaşımı daha sağlıklı gerçekleşir; Yürümek ve koşmak kolaylaşır.

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI 48 saat sonra… 72 saat sonra… 2-12 hafta sonra... Vücut nikotinden tamamen temizlenir. Nefes almak kolaylaşır, enerji seviyesi yükselir. Kan dolaşımı daha sağlıklı gerçekleşir; Yürümek ve koşmak kolaylaşır.

HASTAYA YAKLAŞIM 1.)Sorgulama 2.)Öneri 3.)Tedavi 4.)Takip

1.)SORGULAMA Hangi nedenle gelirse gelsin tüm hastalara sigara içip-içmediği sorulmalı. ABD’de sigara içenlerin yaklaşık %3’ünün her yıl sigarayı bıraktığı tahmin edilirken hasta anamnezlerinde sigara sorgulamasının yer almasının bu oranı %6.4’e çıkaracağı ve bunun da yıllık yaklaşık fazladan 1.5 milyon kişinin sigarayı bırakmasını sağlayacağı düşünülmektedir.

2.ÖNERİ Başvuran her hastaya mutlaka sigarayı bırakması söylenmelidir. Sadece hekimin sigarayı bırak demesi ile hastaların %5’i sigarayı bırakıyor. Kişilere onların sigarayı bırakmalarına yardımcı olabilecek yöntemler olduğu anlatılmalı. Uygun kişilere tedavi önerilmeli.

Hangi olgu tedavi edilmeli? Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (1978) -Skor6 Avrupa - EMASH Guideline (1997): >15 sigara/gün, uyandıktan sonra 30dak. İngiliz konsensusu (Update 2000): >10 sigara/gün Amerikan konsensusu (Public Health Service Report-2000): -Bırakmak isteyen herkese;

Hangi ilaç seçilmeli? 2000 yılı sonuna kadar tüm konsensuslarda NRT öneriliyordu. Nikotin formları arasında genel olarak ayrım yok (Sakız, bant, nazal sprey, inhaler). 2000’de güncelleştirilen İngiliz konsensusunda NRT ya da Bupropion öneriliyor. 2000 Amerikan konsensusunda da NRT (4 form) ya da Bupropion öneriliyor.

NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİNİN (NRT) SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİ KULLANIMI SADECE İRADE  2 NRT’nin kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır.

-NRT sihirli değnek değildir -NRT sihirli değnek değildir. Hiçbir zaman sigaranın yerini tam olarak tutmaz. Ancak bağımlılarda şiddetli isteğin ve yoksunluk semptomlarının giderilmesinde oldukça yardımcıdır. -NRT oldukça güvenlidir ve bağımlılık yapıcı etkisi düşüktür. NRT’nin mantığı; nikotin eksikliğine bağlı olarak gelişen yoksunluk semptomlarının ortadan kaldırılarak kişinin başka yönlere kanalize edilmesini ve sigarayı daha az sıkıntı ile bırakmasını sağlamaktır. İkinci aşamada ise nikotin dozu yavaş yavaş azaltılarak, kişi nikotin bağımlılığından tümüyle kurtarılmaya çalışılır. Sıkıntı hissi Sinir bozukluğu, kızgınlık Hassasiyet Uyuma güçlüğü Konsantrasyon bozukluğu Baş ağrısı Yorgunluk İştah artışı

Transdermal bantlar-1 Son yıllarda en sık kullanılan kontrollü salınımlı formlardır. Diğer tüm nikotin formlarından farkı gün boyu düzenli plazma nikotin düzeyi sağlamasıdır. Dozu hekim belirler, hasta uyumu daha iyi. 16-24 saatlik iki formu var. Her formun da değişik dozları bulunur. (30 [21mg], 20 [14mg],10 [7mg])

Transdermal bantlar-2 Flasterler, sabah kişi uyanınca, gövde ya da üst kol derisinin kılsız, kuru, temiz bir bölgesine yapıştırılır ve 24 saatte bir yenilenir. 10/gün’den fazla içenlerde en yüksek doz ile başlanır 2-4 haftalık periodlarla doz azaltılarak 4-12 haftada tedavi kesilir. 2-3 paket gibi fazla miktarda içenlerde daha yüksek dozla başlanabilir (2bant).

Transdermal bantlar-3 En sık görülen yan etkiler lokal cilt reaksiyonlarıdır. (Her gün değişik yere takılabilir) Diğer yan etkiler; kas ağrıları, grip benzeri yakınmalar, uykusuzluk, baş ağrısı, bulantı ve baş dönmesidir. Cilt hastalıklarında kullanılmamalıdır.

NRT Kontrendikasyonlar Gerçek kontrendikasyon yok!! Asıl tehlike NRT ile birlikte sigara içmenin sürdürülmesi (?!!). Ancak aşağıdaki durumlarda önerilmemeli. -Gebeler ve süt emziren kadınlar -Akut ya da son 1 ay içinde geçirilmiş MI, unstable angina, ve ciddi aritmiler.

BUPROPİONUN SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİ KULLANIMI SADECE İRADE  2 Bupropion kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır.

BUPROPİON (Zyban)-1 Nikotin içermeyen, konsensuslara da girmiş, ilk ve tek ilaçtır. Aslında eski bir antidepresandır. Sigara bıraktırmadaki etkinliği antidepresan etkisinden bağımsızdır. Depresyon öyküsü olan ve olmayan sigara içicilerinde etkinliği eşit olarak bulunmuştur.

Bupropion-Tedavi Günlük doz: 300mg 150mg ile başlanıp, 3-4 gün sonra 300mg’a çıkılır. İki doz arası en az 8 saat olmalı. Son doz akşam erken saatlerde alınmalı (Uykusuzluk). Tedavinin 7. gününden sonra sigarayı bırakma önerilmeli. Tedavi süresi 7-12 hafta (4 hafta yeterli!).

Bupropion-Yan etki En sık görülen yan etkiler; -ağız kuruluğu, uykusuzluk, baş ağrısı Daha az olarak, kardiyovasküler ve seksüel yan etkiler görülür. En tehlikeli yan etki epileptik nöbet (1/1000)!!

Bupropion-Kontrendikasyon Aktif ya da geçirilmiş epilepsi anamnezi MSS travma, cerrahi ve felç öyküsü. Bilinç kaybı ile giden kafa travması öyküsü. Monoaminooksidaz inhibitörleri ile birlikte kullanım. Anorexia nervosa, bulimia. Nöroleptik ya da alkol gibi epilepsi eşiğini düşüren ilaç kullanımı.

Bupropion-NRT kombine kullanım Bu konuda yapılmış bir tek ciddi çalışma mevcut. Bu çalışmaya göre nikotin bantları ile birlikte kullanılan bupropion ile en iyi 1 yıllık başarı oranı elde edilmiş. Bupropion.............................................%30.3 Bupropion + nikotin bantı ...................%35.5 (Jorenby DE et al. NEngl J Med 1999;340:685-689)

4.)Takip Sigara kullanımı kronik bir olay olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle hastaların yakından takibi büyük önem taşır. Sigara bırakma sürecinin relapslarla gidebileceği unutulmamalıdır. Ancak relaps hiçbir zaman başarısızlık olarak alınmamalı ve gerekirse tedavi tekrarı ya da yeni ilaç ve ilaç kombinasyonları denenmelidir.

BAŞARI ORANLARI Danışma+ilaç tedavisi ile 1 yılda %25-30

SONUÇ Sigara bırakmada kullanılan tedavilerin hiçbirisi %100 etkili değildir. En iyi sonuçlar 1 yıllık başarı oranında %30-35’ler civarındadır. Ancak her şeye karşın her hastaya sigara bırakması önerilmeli ve bırakmak isteyen herkese de farmakolojik tedavi denenmelidir.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ