TEMEL YAŞAM DESTEĞİ Prof.Dr.Tayfun Güler Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Anabilim Dalı

İskemik kalp hastalığı, dünyada en önde gelen ölüm nedeni İskemik kalp hastalığı, dünyada en önde gelen ölüm nedeni. Bu hastalarda gelişen ölümlerin %60'ından ise ani kardiyak arestler sorumlu. Ani kardiyak arest, Avrupa’da önde gelen ölüm nedenidir. Her yıl 700.000 kişiyi etkilemektedir. İlk kalp ritmi analizi yapıldığında ani kardiyak arest gelişen olguların %40’ında ritmin ventrikül fibrilasyonu (VF) olduğu görülür. İlk EKG kaydı yapılabildiğinde ritmin asistoli olduğu görülen olguların büyük bir kısmında kollapsın geliştiği ilk anda VF ya da hızlı ventriküler taşikardi (VT) olasılığının ise çok daha yüksek olduğu kabul edilmektedir.

VENTRİKÜL FİBRİLASYONU Ventrikül fibrilasyonu, kaotik, hızlı depolarizasyon ve repolarizasyonlar ile karakterize bir ritmdir. Kalbin kan pompalamasının durmasına neden olur.VF sürerken uygulanacak başarılı bir CPR ve erken defibrilasyon ile hastanın geri döndürülmesi mümkün olabilirken, asistoli geliştikten sonra hastanın geri dönme olasılığı önemli oranda azalır. VF ile gelişen kardiyak arestlerde optimal tedavi etkili bir CPR ve erken defibrilasyondur.

SUNUM PLANI Hastane dışı kardiyak arest nedenleri Yaşam zinciri Temel yaşam desteği : Tanım Uygulama Otomatik eksternal defibrilasyon Yabancı cisimle boğulma

HASTANE DIŞI KARDİYOPULMONER AREST ETYOLOJİSİ % Kardiyak 82.4 Non-kardiyak internal 8.6 Non-kardiyak eksternal 9.0 Hastane dışında kardiyak arest gelişen olguların %82.4'ünde neden, kardiyak kökenlidir. Pell JP et al.Heart 2003;89:839

NON-KARDİYAK İNTERNAL NEDENLER Etyoloji % Akciğer hastalıkları 4,3 Serebrovasküler hastalıklar 2,2 Kanser 0,9 Gastrointestinal hemoraji 0,3 Obstetrik/pediyatrik 0,2 Pulmoner emboli Epilepsi Diyabetes mellitus 0,1 Renal hastalıklar

NON-KARDİYAK EKSTERNAL NEDENLER Etyoloji % Travma 3.1 Asfiksi 2.2 İlaç zehirlenmesi 1.9 Boğulma 0.5 Diğer intiharlar 0.9 Diğer eksternal nedenler 0.2 Elektrik çarpması 0.1

YAŞAM ZİNCİRİ Erken tanı ve yardım Erken CPR defibrilasyon Erken ileri yaşam desteği Temel yaşam desteğinin en hızlı şekilde uygulanabilmesi ve amacına ulaşabilmesi için öncelikle kurtarıcının, çevrenin ve kazazedenin güvenliği sağlanmalı ardından hasta değerlendirilmelidir. Ani kardiyak arest gelişmiş hastalarda uygulanacak basamaklar, Yaşam Zinciri şeklinde bir benzetme ile hatırlanması kolay bir hale getirilebilir. Bu zincir, Kardiyak aresti önlemek umuduyla erken tanı ve müdahale Kalbi çalıştırmak umuduyla erken CPR (erken CPR uygulaması, hastanın hayata dönme şansını 2-3 katına çıkarabilir. CPR uygulanmadan geçen her dakika, sağ kalım şansını %7-10 oranında azaltmaktadır. Erken defibrilasyon: CPR ile birlikte uygulanan erken (3-5 dk içinde) defibrilasyon sağ kalım şansını %49-75’e yükseltir.Defibrilasyon uygulanmaksızın geçen her 1 dk’da sağ kalım şansı % 10-15 kadar azalır. Beyin ve kalp fonksiyonlarını korumak umuduyla erken ileri yaşam desteği ve post-resüsitasyon bakımı içerir.

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ TANIM: Temel yaşam desteği, koruyucu malzemeler dışında herhangi bir malzeme kullanmaksızın havayolu açıklığının sağlanması, solunum ve dolaşımın desteklenmesidir.

GÜVENLİK Temel yaşam desteği algoritmasının ilk basamağı güvenliğin sağlanmasıdır. Bu çaba; kurtarıcının kendisi, çevre ve kazazedenin güvenliğine yönelik olmalıdı.

ERİŞKİN TEMEL YAŞAM DESTEĞİ ALGORİTMASI Yanıtsız hasta Yardım çağırın Havayolunu açın Normal solunum yok 112’yi arayın 30 göğüs kompresyonu 2 solunum + 30 kompresyon Temel yaşam desteği algoritması, uygulaması kolay, her kardiyak arest olgusuna uygun en basit hale getirilmiştir. Bilinci kapanmış ya da bize yanıt vermeyen ve normal solunumu olmayan hastalarda hemen CPR uygulamasına başlanmalıdır.

BİLİNÇ KONTROLÜ NASILSIN ? İYİ MİSİN?

LÜTFEN BANA YARDIM EDİN YARDIM İSTEYİN LÜTFEN BANA YARDIM EDİN

HAVAYOLUNUN AÇILMASI Size yanıt vermeyen hastalarda hastayı sırtı yere gelecek şekilde yatırın, başını ekstansiyona getirin çenesini ileri doğru itin.

BAŞIN EKSTANSİYONU - ÇENENİN ÇEKİLMESİ Bunun için sol elinizi, baş ve işaret parmaklarınız boşta kalacak şekilde hastanın alnına koyarak ekstansiyonu bu elinizle yapın. Diğer elinizin işaret ve orta parmakları ile çeneyi ileri doğru itin.

JAW THRUST MANEVRASI

BAK-DİNLE-HİSSET < 10 sn. Havayolu açıklığını sağladıktan sonra normal solunum olup olmadığını anlamak için hastanın göğüs hareketlerine bakın, ağzından çıkacak sesleri kulağınız ile dinleyin, yanağınıza gelecek hava akımını hissetmeye çalışın. Kardiyak arestin ilk dakikalarında iç çekme tarzında solunum hareketleri olabilir. Bu hareketler, normal solunum ile karıştırılmamalıdır. Eğer kuşku duyuyorsanız normal solunum yokmuş gibi hareket ediniz. Solunum varlığını değerlendirmek için 10 sn.den daha fazla bir süre harcamayınız. < 10 sn.

Hekimevi, toplantı salonunda konuşmacının ilkyardım ihtiyacı var GÖĞÜS KOMPRESYONU Hekimevi, toplantı salonunda konuşmacının ilkyardım ihtiyacı var Hasta normal solumuyorsa: Birisini yardım bulması için görevlendiriniz Eğer yalnız iseniz ambulans çağırınız daha sonra hastanın yanına dönerek aşağıdaki gibi göğüs kompresyonuna başlayınız.

GÖĞÜS KOMPRESYONU Hastanın yanına diz çökünüz. Elinizi hastanın göğsünün ortasına yerleştiriniz.

GÖĞÜS KOMPRESYONU Diğer elinizi ilk elinizin üstüne koyunuz. Parmaklarınızı birbirine kenetleyiniz. Üst abdomen veya ksifoide baskı uygulamayınız.

GÖĞÜS KOMPRESYONU Kollarınız düz olacak şekilde vertikal biçimde kendinizi hasta üzerinde pozisyonlandırınız.

GÖĞÜS KOMPRESYONU 4-5 cm

GÖĞÜS KOMPRESYONU 100 / dk

ÇOCUKLARDA ÇİFT EL İLE GÖĞÜS KOMPRESYONU

ÇOCUKLARDA TEK EL İLE GÖĞÜS KOMPRESYONU

BEBEKLERDE İKİ PARMAK İLE GÖĞÜS KOMPRESYONU

İKİ SOLUNUM 30 KOMPRESYONDAN SONRA BAŞI EKSTANSİYONA GETİRİP ÇENEYİ ÖNE İTEREK HAVAYOLU AÇIKLIĞI SAĞLAYIN. HASTANIN ALNINDAKİ ELİNİZİN BAŞ VE İŞARET PARMAKLARI İLE HASTANIN BURNUNU KAPATIN

İKİ SOLUNUM Hastanın ağzına ağzınızı iyice oturtun. Ekspiryum havanızı hastanın akciğerlerine üfleyin. Bir yandan da hastanın göğsünün ekspansiyonunu izleyin. (500-600 ml)

İKİ SOLUNUM Daha sonra hastanın ağzını serbest bırakarak havanın geri çıkmasına izin verin. Bu arada hastanın göğsünün indiğini izleyin.

İKİ SOLUNUM

AĞIZDAN BURUNA SOLUNUM

ÇOCUKLARDA AĞIZDAN AĞIZA SOLUNUM

BEBEKLERDE AĞIZDAN AĞIZA/BURUNA SOLUNUM

AĞIZDAN MASKEYE Ağızdan ağıza ya da buruna solunum yaptırmak istemeyen kurtarıcılar, tek yönlü valfi bulunan ventilasyon maskelerini kullanabilirler.

GÖĞÜS KOMPRESYONU Ardından 30 kompresyon ve 2 solunum siklüsünü sürdürün. x 30 x 2

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ Ne zamana kadar devam? 89 Ne zamana kadar devam? Daha deneyimli bir ekip gelmesi Yorulmanız Spontan solunum ve dolaşımın başlaması

PEDİYATRİK TEMEL YAŞAM DESTEĞİ ALGORİTMASI Yanıtsız hasta Yardım çağırın Havayolunu açın Normal solunum yok CPR’a devam 5 solunum Çocuklarda yabancı cisim ile aspirasyon sonucu kardiyak arest geliştiyse ve tek başınıza iseniz, 5 kurtarıcı solunum sonrasında hala normal solunum yoksa 1 dk süreyle CPR 15:2 uygulayıp daha sonra yardım çağırmak üzere hastayı bırakmamız, yardım çağırmamız ve yeniden CPR'a başlamamız öneriliyor. HALA YANIT YOK (Dolaşım bulguları yok) İlkyardım ekibini çağırın 15 kompresyon + 2 solunum 1 dk

ERİŞKİN TEMEL YAŞAM DESTEĞİ ALGORİTMASI Yanıtsız hasta Yardım çağırın Havayolunu açın SOLUNUMU DEĞERLENDİRİN Normal solunum var Normal solunum yok Derlenme pozisyonu 112’yi arayın Solunum kontrolü 30 göğüs kompresyonu 2 solunum + 30 kompresyon

DERLENME POZİSYONU Spontan solunum başlamış olan hastada derlenme pozisyonu: Önce hastanın size yakın olan kolunu vücuduna dik açı yapacak şekilde açın. Ön kolu, kola dik açı yapacak şekilde yukarı doğru açın. El ayası yukarı doğru baksın

DERLENME POZİSYONU Hastanın sizden uzakta olan diğer kolunu size doğru çekerek elini hastanın size yakın yanağına doğru yerleştirin.

DERLENME POZİSYONU Kendi diğer elinizle hastanın size uzak olan bacağını tutup diğer bacağını çaprazlayacak şekilde size doğru çekin. Hastnın eli yanağını desteklerken uzaktaki bacağından kuvvet alarak hastayı tamamen size doğru döndürün.

DERLENME POZİSYONU < 30 dk Hastayı döndürdüğünüzde hastanın altta kalan elinin yanağını desteklemesine, üstte kalan bacağın kalçada ve dizde 90 derece açı yapmış olmasına, havayolunun açık olduğuna, gerekiyorsa başın ekstansiyonda kalmasına ve spontan solunumun devam ettiğine dikkat ediniz. Hasta bu pozisyonda 30 dk'dan daha fazla bir süre kalacaksa, altta kalan kolun dolaşımını korumak için hasta diğer tarafa çevrilmelidir. < 30 dk

ÇOCUKLARDA DERLENME POZİSYONU

OTOMATİK EKSTERNAL DEFİBRİLATÖRLER Standart AED cihazları 8 yaşın üzerindeki hastalarda kullanılabilir. 1-8 yaş arasındaki çocuklarda pediyatrik pedler kullanılmalı, eğer mümkün değilse erişkin pedleri kullanılmalıdır. 1 yaşın altında AED kullanımının güvenli olduğu gösterilmemiştir.

AED ALGORİTMASI Yanıtsız hasta Yardım iste Havayolunu aç (Normal solunum yok) AED iste veya getir 112’yi ara CPR 30:2 (AED gelinceye dek) AED ALGORİTMASI AED Ritmi değerlendirsin Şok önerilir Şok önerilmez 1 şok 150-360 J bifazik veya 360 J monofazik Hemen ardından CPR 30:2 (2 dk) Hemen ardından CPR 30:2 (2 dk) CPR’a devam (hasta normal soluyuncaya kadar)

AED ALGORİTMASI Yanıtsız hasta Yardım iste Havayolunu aç (Normal solunum yok) AED iste veya getir 112’yi ara CPR 30:2 (AED gelinceye dek) AED ALGORİTMASI AED Ritmi değerlendirsin Şok önerilir Şok önerilmez 1 şok 150-360 J bifazik veya 360 J monofazik Hemen ardından CPR 30:2 (2 dk) Hemen ardından CPR 30:2 (2 dk) CPR’a devam (hasta normal soluyuncaya kadar)

ÇOCUKLARDA AED Güvenli kullanım: 1 – 8 yaş: > 8 yaş: > 1 yaş 50-75 J > 8 yaş: Erişkin elektrodları

YABANCI CİSİM ASPİRASYONU Tedavi edilebilir Sık görülen 16.000 / yıl * Fatal olgular seyrek % 1 Industry DoTa. Choking. In: Home and leisure accident report. London: Department of Trade and Industry; 1998,p. 13—4.

ERİŞKİN YABANCI CİSİM ASPİRASYONU TEDAVİSİ Ciddiyetini değerlendirin Hafif obstrüksiyon Ciddi obstrüksiyon “Boğuluyorum” Soluyabiliyor Öksürebiliyor Konuşamıyor Soluyamıyor Wheezing Öksürme çabaları Bilinç kaybı

ERİŞKİN YABANCI CİSİM ASPİRASYONU TEDAVİSİ Ciddiyetini değerlendirin Hafif obstrüksiyon Ciddi obstrüksiyon Bilinç Açık Bilinç Kapalı Bilinç Açık Öksürtün, Gözleyin 5 sırta yumruk 5 abdominal bası CPR

SIRTA VURMA & HEIMLICH MANEVRASI

HEIMLICH MANEVRASI

GEBELER

ÇOCUKLARDA YABANCI CİSİM ASPİRASYONU TEDAVİSİ Ciddiyetini değerlendirin Hafif obstrüksiyon Ciddi obstrüksiyon Bilinç Açık Bilinç Açık Bilinç Kapalı Öksürtün, Gözleyin 5 sırta yumruk 5 abdominal bası (> 1 yaş) (bebeklerde torakal) 5 solunum ve CPR

ÇOCUKLARDA SIRTA VURMA

SONUÇ Erken tanı ve yardım Erken CPR defibrilasyon Erken ileri yaşam desteği

HASTANEDE TYD Yanıtsız hasta Yardım iste & Hastayı değerlendir Yaşam belirtisi var mı? Hayır Evet Resüsitasyon ekibini çağır CPR 30:2 Oksijen ve havayolu malzemeleri ile Monitörize et Uygunsa defibrilasyon İleri yaşam desteği Resüsitasyon ekibi geldiğinde ABCDE değerlendir Tanı & Tedavi Oksijen, monitörizasyon, iv yol Resüsitasyon ekibine devret