Ergenlik Dönemi Gelişim Özellikleri Çocuk İhmali ve İstismarı Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Psik. Dan. İnci ÇAĞLAR Psik. Dan. Sahra ZENGER Mart, 2012

ERGENLİK DÖNEMİ Ergenlik belirtileri kızlarda 8-13 yaş, erkeklerde 9-14 yaş arasında başlar. Kızlar ergenlik dönemine erkeklerden daha erken girer ve cinsel olgunluğa da daha önce ulaşır. Ülkemizde ergenlik dönemi kızlarda 10-12, erkeklerde 12-14 yaşlar arasında başlayıp, 20 yaşlarına kadar devam eder.

ERGENLİK DÖNEMİ Bu dönemde ergenlerde, Cinsiyet rolünü kabullenme ve bu role uygun davranışlar ortaya koyma, Duygusal bağımsızlık kazanma ve kendisiyle ilgili önemli kararlar verme, Akranları arasında kabul görme ve arkadaşlık, işbirliği ve liderlik gibi yetenekler geliştirme, Kendi yaşına özgü bir yaşam felsefesi oluşturma, Bir meslek için hazırlanma, Özkimliğine ulaşma ve kabullenme, Evlilik ve aile hayatına hazırlanma önem kazanır.

ERGENLİK DÖNEMİ Ergenlerde ortaya çıkan değişiklikler: bedensel zihinsel duygusal sosyal

ERGENLİK DÖNEMİ Bedensel Değişiklikler: Büyüme hormonları salgılanır Boy uzar, ağırlık artar, kemikler ve kaslar gelişir Cinsiyet hormonları salgılanır, kıllanma oluşur Ses değişikliği olur Yağlanmaya bağlı kilo artışı ve sivilceler görülür (K) Yumurtalıklar üretime başlar, göğüslerde büyüme olur, kalçalarda büyüme ve yağlanma başlar, adet kanaması başlar (E) Cinsel organda büyüme olur, sperm üretimi başlar

Ergenlik Sivilceleri

Beden Algısı

ERGENLİK DÖNEMİ Zihinsel Değişiklikler: Kararlarında atak davranır Elindekiyle yetinemez, mutlu olmaz Eleştirmeye başlar Hayatta farklı seçeneklerin olduğunun farkına varır Düşünme yeteneği artar Sosyal düşünce biçimi gelişir, düşünceyi sorgulamasında, yönlendirmesinde artış görülür

ERGENLİK DÖNEMİ Duygusal Değişiklikler Duyguları değişiklik gösterir Kendi öz kimliğini arayış içindedir, “ Ben kimim?” sorusuna cevap arar Bocalama, çelişki ve bunalımlar içindedir, tepkilerinde iniş-çıkışlar vardır Bağımsızlık isteği vardır, anne - babasını eleştirmeye başlar Çevresine başkaldırır, başına buyruk olmak ister Kaygı hali oldukça fazladır İçe kapanabilir

Kimlik Arayışı

ERGENLİK DÖNEMİ Sosyal Değişiklikler Aileden kopar, dış çevreye yönelir, Arkadaş çevresi oldukça önemlidir, Toplumsal olaylara ve politikaya ilgi artar, Aileye ve kurallara karşı baş kaldıran davranışlarda bulunur, Argo konuşmalar başlayabilir, İlgilerde çeşitlenme görülür.

ÇOCUK İHMALİ VE İSTİSMARI

Çocuk İhmali ve İstismarı İhmal çocuğun beslenme, bakılma, korunma gibi temel gereksinimlerinin ailesi tarafından yeterince karşılanmamasıdır. Çoğu kez ciddi bir yaralanma ve ölüm ile sonuçlanmamış ise göz ardı edilmektedir. Çocukların sakat kalmaları ve ölmeleri araştırıldığında ihmalin sorumluluğunu bir şekilde yerine getiremeyen yetişkinler tarafından oluştuğu bilinmektedir. Çocuk istismarı ise çocukların, sağlıklarına zarar veren, fiziksel, duygusal, zihinsel ya da sosyal gelişimlerini olumsuz etkileyen tutum ve davranışlara maruz kalmalarıdır.

Çocuk İhmali ve İstismarı Fiziksel İstismar Cinsel İstismar           Duygusal  İstismar

Çocuk İhmali ve İstismarı Fiziksel İstismar Çocuğun dayak atma, yakma, ısırma, sarsma, haşlanma gibi olaylar sonucunda kaza dışı her türlü yaralanmasıdır. Anne, baba, öğretmen, bakıcı gibi çocuğa bakıp yetiştirmekle yükümlü kişiler tarafından gerçekleştirilebilir. Çocuğu terbiye etmek amacıyla ya da öfke ile yetişkinin kontrolünü kaybetmesi sonucunda gelişebilir.

Çocuk İhmali ve İstismarı Fiziksel istismara uğramış çocuklarda görülebilen problemler; Yakın ilişki kurmakta güçlük Daha çatışmalı, duygusal yoğunluğu az, yoğun öfke ve istismar davranışı içeren ilişkiler kurma Düşük özsaygı, Okul başarısızlıkları, Okul aktivitelerine katılmama, Bir yetişkinin dokunmasından korkma, eve gitmekten anne babasından aşırı korkma, Ağrılı işlemlere tepki vermeme, kolay kolay ağlamama.

Çocuk İhmali ve İstismarı Hangi yaralanmalarda fiziksel istismardan şüphelenilmelidir? Bir şekle benzeyen yaralar Simetrik yanıklar Aynı çocukta birden fazla kırık Aynı çocukta farklı zamanlara ait çok sayıda berelenme

Çocuk İhmali ve İstismarı Cinsel İstismar Çocuğun yaşına uygun olmayan cinsel içerikli söz, görüntü ve davranışlara uğratılmasıdır. Genellikle saldırgan bir erkek, kurban ise kız çocuktur. Ancak erkek çocuklar da kurban olabilmektedir. Örseleyen kişi çoğu kez çocuğun güvenini kazanabilen, tanıdığı bir kişi, hatta yakın akrabasıdır. Sessiz, içe kapanık, öz güveni iyi olmayan, ailesinden yeterli sevgi ve şefkat görmeyen çocuklar daha fazla risk altındadır.

Çocuk İhmali ve İstismarı Aile içi yasak cinsel ilişki (ensest) ise mağdurda en kalıcı ve olumsuz etkiler bırakan istismar türüdür. Özellikle; İstismar çocuk küçükken başlayıp uzun yıllar sürmüşse, Suçlu, baba veya üvey baba ise, Cinsel birleşme olmuşsa Zor kullanılmışsa Olay uzun süre gizli kalmışsa sonuçlar çok ciddi olmaktadır.

Çocuk İhmali ve İstismarı Cinsel İstismar ile ilgili Gerçekler Çocuklar istismar hakkında yalan söylemezler. Bu konuda hikaye uyduranlarına çok az rastlanır. İstismarın kısa ve uzun süreli etkileri çocuğun duygusal ve fiziksel sağlığı açısından çok önemlidir. Böyle bir olay çocuğun tüm yaşamını etkileyebilir. Çocukların görünüşü ya da davranışı istismara neden olmaz. Anlamını dahi bilmedikleri olayları kışkırtmaktan dolayı çocuklar suçlanamaz. İstismarla karşılaştığında çocuk bağırarak yardım istemeli, koşarak kaçmalıdır.

Çocuk İhmali ve İstismarı İstismarcının tercih ettiği yer genelde çocuğun tanıdığı, bildiği yerlerdir. Çocuğun kendini rahat hissettiği anlar; oyun zamanı, banyo zamanı ya da yatma saati istismarcının tercih ettiği zamanlardır. Olguların %80-95'inde istismarcı, çocuğun tanıdığı biridir. Yirmi- kırk yaşlarında, evli, sosyal hayatı olan, şüphe çekmeyen bir aile babası dahi olabilmektedir. Kadın istismarcılar erkeklere oranla sayı olarak daha azdır ama vardır.

Çocuk İhmali ve İstismarı Aileler ne yapmalı? Soğukkanlı olun. Çocuğunuza inanın. Çocuğunuzu suçlamayın. Doğru yardım alın. Çocuğunuza güven verin. Her şeyi unutmaya çalışmayın. Merakla gözlemeyin. Fazla koruyucu olmamaya çalışın. Çocuğunuzu eskisi gibi sevin. Cinsel istismar hakkında çocuğunuzu eğitin. Diğer çocuklarınızı unutmayın.

Çocuk İhmali ve İstismarı Güvenliklerini sağlamayı öğretin: Çocuklara güvende olma hakları olduğunu ve kimsenin bunu ellerinden alamayacağını söyleyin. Bedenlerini korumayı öğretin: Çocuklara bedenlerinin kendilerine ait olduğunu, özellikle mayo ile kapatılan bölgelerin çok özel bölgeler olduğunu ve kimsenin bu bölgelere dokunmaya haklarının olmadığını anlatın.

Çocuk İhmali ve İstismarı Hayır demeyi öğretin: Çocuklara herhangi birisi onları incitmeye kalkarsa “Hayır” demeleri gerektiğini söyleyin. Çünkü birçok çocuğa büyüklerin söylediklerine itaat etmeleri öğretilmiştir. Yardım istemeyi öğretin: Birisi onlara kötü, rahatsız edici bir şey yaparsa arkadaşlarından ya da büyüklerden yardım istemeyi öğretin. Yardım istediklerinde onlara kızmayacağınızı söyleyin.

Çocuk İhmali ve İstismarı Onlara inandığınızı öğretin: Çocuğunuza inanın, yardım istiyorsa bunu geri çevirmeyin. Çocuklar bu konularda yalan söylemezler. Sır saklamamasını öğretin: Çocuklarınıza BAZI sırların hiçbir zaman saklanmaması gerektiğini söyleyin. Onlara istemeseler dahi bunların açıklanması gerektiğini anlatın.

Çocuk İhmali ve İstismarı Dokunulmayı reddetmeyi öğretin: Çocuklarınıza kendilerinin ellenmesi ve öpülmesi durumunda eğer hoşlanmıyorlarsa bunu reddetmelerini söyleyin. Eğer birisi eller ve bunun sır olarak saklanması gerektiğini söylerse, mutlaka size bildirmesi gerektiğini anlatın Yabancılarla konuşmamayı öğretin: Çocuklarınıza, güvenliklerini korumak için gerekirse kendilerine zarar veren kişiden kaçmak, yüksek sesle bağırmak ve onu tekmelemek gibi bazı kural dışı davranışlarda bulunabileceklerini anlatın

Çocuk İhmali ve İstismarı Adli Kanıt Toplama Çocuk muayeneden önce banyo yapmamalı ve giysilerini değiştirmemelidir Giysiler çıkartılınca kağıt bir torbaya konarak adli tıp kurumuna gönderilmelidir. Vajinal, penil, anal sürüntü ve yaymalar, tükürük ve kan örnekleri, kurumuş salgı örnekleri, kürdanla tırnak altı kazıntısı alınmalıdır.

Çocuk İhmali ve İstismarı Duygusal İstismar Çocuğun ruh sağlığını etkileyen, reddetme, aşağılama, tehdit etme, suçlama, gibi davranışlara maruz kalması ve yaşına, özelliklerine uygun olmayan beklentiler taşınmasıdır. Diğer örselenme tipleri olmadığı halde tek başına duygusal örselenme olabileceği gibi, diğer örselenme tiplerine de hemen her zaman eşlik eder. Belirlemesi ve tedavisi en zor örselenme türüdür.

Çocuk İhmali ve İstismarı Duygusal İstismar Korkutma, yıldırma, tehdit etme, Suça yöneltme, Duygusal bakımdan ihtiyaçlarını karşılamama, Sık eleştirme, Çocuktan yaşı ve gelişimsel kapasitesinin üzerinde beklentilerde bulunmak, Kardeşler arasında ayrım yapma, Küçük düşürme, alay etme, lakap takma Aşırı baskı ve otorite kurma

ERGENLİK DÖNEMİNDE GÖRÜLEN PSİKİYATRİK BOZUKLUKLAR

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar • Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu • Davranış bozuklukları (zıtlaşma, suç eğilimleri) • Duygulanım boz.(Manik depresif boz. ve depresyon) • Anksiyete (Kaygı Bozuklukları) Obsesif kompulsif bozukluklar - “takıntılar” Fobiler Panik ataklar • Uyum bozuklukları (çevre, aile ve okul) • Yeme bozuklukları • Tik bozuklukları • Uyuşturucu madde ve alkol kullanımı • Okuma ve öğrenme bozuklukları • Kişilik bozuklukları

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu aşırı hareketlilik, fevrilik, dikkat problemleri, ders başarısızlığı söz konusudur. Ergenlikte tedavi edilmeyen vakalarda madde kullanımı riski görülebilir.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Davranış bozuklukları Ergenlik döneminde oldukça sık olarak görülen ve başkalarına zarar verici davranışların yanı sıra toplumsal kural ve normların sürekli bir şekilde ihlal edildiği bir bozukluktur.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Davranış bozukluğunun ortaya çıkışındaki çeşitli etmenler: düşük sosyoekonomik düzey parçalanmış aile tutarsız ilgi ve hoşgörü disiplinsizlik

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Depresyon Aile içi sorunlar, olumsuz yaşam deneyimleri, düşük benlik algısı ve okul başarısızlığı depresyona neden olabilir.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Depresyon Belirtileri kendini değersiz bulma, kendini suçlama, üzüntülü ve ümitsiz olma, öfke ve hırçınlık gösterme uyku bozuklukları, iştahsızlık intiharı düşünme

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Bu dönemde ergene yapılabilecek en etkin yardım onun sevildiğini, anlaşıldığını, kabul edildiğini, fark edildiğini, gerekli olduğunu, önemli olduğunu hissettirmek, ona bağımsızlık ve sorumluluk verildiğini vurgulamaktır.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Yeme bozuklukları Kilo alma korkusu ile yedikleri yiyeceklerin kalorilerini hesaplarlar ve ciddi kilo kaybı görülebilir.  Anoreksiya nervoza ve bulumiya nervoza diye iki tipi vardır.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Anoreksiya nervoza(manken hastalığı) Kilo almaktan aşırı korkma, bireyin vücut ağırlığını ve biçimini yanlış değerlendirmesi, bir deri bir kemik haline geldiği halde kendini hala şişman olarak değerlendirme gibi belirtilerle görülen bir ruhsal rahatsızlıktır.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Bireyler vücut ağırlığının artmasını engellemek için zorlu egzersizler (yürümek, bisiklete binmek, yüzmek vb.) sıkı diyet  kendini kusturma gibi yöntemler kullanırlar.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Bulumiya nervoza Fazla yemekten sonra, kişinin istemediği fazla kalorilerden kurtulmak için kusma yolunu seçtiği bir hastalıktır.    Birey zayıflama hapları alma yada aşırı egzersiz yapma yollarını da seçebilir.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Yaptığını kendi de anlamlandıramayan birey içe kapanış yaşar ve bunu başkalarından da gizlemek ister. Bu yüzden aileler yıllarca bu durumdan habersiz kalabilir.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Uyuşturucu madde ve alkol kullanımı  • Anne ya da baba sigara veya alkol kullanıyorsa,  • Arkadaş grubunda sigara ve alkol kullanan varsa,  • Öğretmenlerinin sigara veya alkol kullandığını okulda veya dışarıda görüyorsa,  gencin bu maddeleri kullanmaya başlama riski de artmaktadır.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Uyuşturucu madde kullanımının belirtileri: Birden ortaya çıkan davranış değişikliği, Zaman zaman aşırı sinirlilik, gereksiz tepki, anlamsız kaygı, sıkıntı, Ağızda kuruluk, salyada azalma, Konuşmada güçlük, peltek konuşma, Yürümede dengesizlik, ellerde titreme, Uyuklama, dalgınlık, Halsizlik, yorgunluk, terleme, Alışılmış arkadaş çevresi dışında yeni arkadaşlar edinme, Sorumluluklardan kaçma, Aşırı para harcama.

Ergenlik Döneminde Görülen Psikiyatrik Bozukluklar İntihar Başlıca nedenleri Uzun süreli aile problemleri Sosyal ilişkilerde kopukluk ya da bozukluk Duyguların zayıf kontrolü Sorunları çözmede başarısız çabalar Ailede veya gencin kendisinde depresyon veya diğer ruhsal bozukluklar