POİNCARE (1854 – 1912) POİNCARE (1854 – 1912)

 Poincare’nin soyağacı, gerek baba gerekse ana tarafından zeki ailelerden geliyordu. Büyük babası yirmi yaşında Napolyon’un 1814 yılı seferi sırasında askeri hatahanede çalışmaya başlamıştı.

 1817 yılında Roun’a dönünce evlenmiş ve iki oğlu olmuştur yılında doğan Leon Poincare, tıp fakültesini bitirip ünlü bir doktor olmuştu. Naney’de 29 Nisan 1854 günü doğan, Leon’nun oğlu olan Henri, yirminci yüzyılın en büyük matematikçisi olmuştur.

 Poincare’nin yaşamı, ölümünden bir yıl sonra Gaston Darboux (1842 – 1917) tarafından yazılmıştır.

 Küçük Poincare’nin zihni gelişimi, annesinin verdi emek üzerine çok süratli bir gelişme göstermiştir. Çocuk çok erken ve kötü konuşmaya başladı.

 Sonraları olduğu gibi başlangıçta da istediğini iyi söyleyemiyordu. Yazıyı öğrendiği zaman, iki elle de kötü yazıyor ve kötü çiziyordu. Yaşamı boyunca bu maddi kusurdan kurtulamadı.

 Beş yaşında difteri hastalığına tutuldu. Gırtlağı yüzünden tam dokuz konuşamadı. Bu hastalık onda zayıflık ve sıkılganlık bıraktı. Yaramaz arkadaşlarının kaba oyunlarından kendisini sakınmaya zorunlu olduğundan, kafasını düşünceleri üstüne toplamaya alıştı. Okuma, belli başlı eğlencesiydi. Euler’den az olmayan bir hafızası vardı. Bir çok matematikçi formülleri göz bebeği ile ezberledikleri halde, Poincare bu formülleri kulağı aracılığıyla bellerdi.

 Elleri beceriksiz olduğu için, buna bağlı olarak ta laboratuar derslerinde oldukça beceriksizdi. Eğer Poincare, uygulamalı ilimde, kuramsal ilimdeki üstünlüğünü gösterebilmiş olsaydı, Archimedes, Newton ve Gauss’un eşsis üçlüsüne bir dördüncü olarak girebilecekti.

 Poincare, teorik olsun, pratik olsun, matematik bilgilerinin tümünü bilen son matematikçidir. Bu nedenle, Gauss’tan sonra sonuncu klasik Poincare’ydi.  Poincare’nin kendisi oldukça dalgındır. Otelin peçetelerini çalıştığı kağıtlar sanır, onları alıp çantasına doldurur ve çantasında günlerce taşırdı.

 Tüm matematik işlemlerini kafasında eviriyor çeviriyor ve her şey bitince ancak bunları kağıt üzerine döküyordu. İlmi çalışmalarını hemen hemen hiçbir düzeltme yapmadan yazıp bitiriyordu. Çünkü kafasında hepsi hazırdı. Cayley ve Euler de hep aynı şekilde hiçbir karalama yapmadan yazmışlardı.

 Poincare, 1871 yılında, Sular ve Ormanlar okulu sınavlarına hiç not tutmadan hazırlandı ve girdiği sınavı birincilikle kazandı. Bu yılın sonunda Ecole Polytechnique’e yine birincilikle girdi. Bu sinavda Poincare’ye kafa patlatan bir soru soran jüri üyesi iyi bir yanıt alınca onu birinci ilan ediyorlardı.

 Poincare, matematikte çok parlaktı. Resim, spor ve askeri eğitimden hep zayıf alıyordu. Poincare, burada da kendini gösterdi. Bu okulu bitirdikten sonra mühendis olmak için, Yüksek Maden Okuluna girdi. Buradaki çalışmalarıyla, Paris İlimler Akademisine bir doktora tezi sundu. Tezi, Darboux inceledi ve tezinüstün bir çalışma örneği olduğunu bildirdi.

 Poincare, maden mühendisi olacak biri değildi. Maden ocaklarında da çok iyi çalıştı. Fakat onun yeri matematikti. Bu nedenle, 1 Aralık 1879 günü Caen’da analiz profesürü olarak işe başladı. İki yıl sonra yirmi yedi yaşında Paris Üniversitesine atandı. Sorbonne’de mekanik ve deneysel fizik dersleri verdi.

 Henri Poincare’nin yaratma devresi, 1878 yılında doktora tezi ile başlamış ve ancak ölümüyle bitmiştir. Eğer Euler ve Cayley kadar yaşamış olsaydı, onlardan çok fazla eser vermesi mümkündü. O çağlarda bilinen fizik, matematik, kurumsal fizik ile yine kurumsal astronominin tümünü içeren otuzdan fazla kitap yazmıştır. Bunun dışında, felsefe ve denemeleri bir hayli fazladır.

 Poincare, ilk başarılarını, doktora tezi ile birlikte diferansiyel kuramında elde etmiştir. Analizdeki tüm olanakları bu sahaya uygulamıştır yılında eliptik fonksiyonlar üzerindeki en parlak keşfini 26 yaşında yapmıştır. Poincare, devirliliğin daha genel bir özelliğinin özel bir hali olduğunu bulmuştur.

 Möbius dönüşümlerinin bir grup oluşturduğunu göstermiştir. Bu yaptıklarını, Möbius grupları adı altında uzun uzun inceledi. Otomorfik fonksiyonlar ve otomorfik gruplar hep onun eseridir. Çalışmalarının tümü analize geçmiştir. Sayılar kuramı, cebirin bazı kısımları ve matematik astronomide de çalışmıştır.

 Matematik astronomi son şeklini Poincare ile bulmuştur. Bu alandaki en büyük başarısını 1889 yılında üç cisim problemiyle elde etti.  Yaptığı çalışmaların çoğu kendi adıyla değil de hep başkalarının adı başlığında verilmiştir. Buda onun oldukça mütevazı bir karakterde olduğunu gösterir. Örneğin, Möbius, Fuchsienne ve tetafuchsienne gibi adlar altında sayısız araştırmaları ve çalışmaları vardır.

 Yaşamının son dört yılı hariç, hep mesut, mutluluk ve neşe içinde geçmiştir. Bu huzurla çok eser vermiştir. Hayatının son dört yılında tutulduğu hastalık ona çok acılar vermiştir. Mutluda bir evlilik yaptı. Bir oğlu ve iki kızı oldu.

 Poincare, 1908 yılında Roma’da toplanan ilmi kongrede hastalık yüzünden, yaptığı çalışmasını okuyamadı. Prostatının büyümesinden ağrı ve acılar çekiyordu yılının ilkbaharında yeniden hastalandı.

 9 Temmuz günü ikinci kez ameliyat edildi. Ameliyat oldukça başarılı da geçti. Fakat 17 Temmuz günü elbisesini giyinirken bir emboliden aniden öldü. O vakit oldukça, matematik için genç yaştaydı. Daha çok eserler verebilecek zeka ve enerjideydi.

 1911 yılında başladığı önemli bir problemin çözümünü hasta olduğu için bitiremedi. Matematik tarihinde bu probleme, Poincare’nin “Bitmemiş Senfonisi” adı verilir.

 HAZIRLAYAN : MESUT ÖZCANAN