KAMU ÖLÇMELERİ DERSİ ÖDEVİ SORUMLU ÖĞRETİM ELEMANI DOÇ.DR. TAYFUN ÇAY

ARAZİ TOPLULAŞTIRMA KAPSAMINDA KIRSAL ALANA GÖTÜRÜLECEK HİZMETLER

Dar anlamda arazi toplulaştırması “parçalanmış mülklerin hiçbir altyapı çalışmasına yer verilmeden birleştirilmesi” işlemidir. Geniş anlamda toplulaştırma ise “parçalanmış mülklerin birleştirilmesinin yanında, sulama, drenaj, ulaşım, toprak-su koruma önlemleri ve kırsal yerleşimin ihtiyaçları olan tüm altyapı hizmetlerini de kapsamaktadır.

Arazi toplulaştırması çalışması örneği ÖNCESİ SONRASI

Türkiye’de Günümüzde Düzenleme Çalışmalarındaki Hedefler ve Götürülecek Hizmetler 3083 SAYILI KANUN ARAZİ TOPLULAŞTIRMA TÜZÜĞÜ 1) ARAZİ DAĞITIMI ve KİRALAMA 2) KÖY GELİŞME ALANI DÜZENLENMESİ 3) TOPRAK TAHSİSİNİ DÜZENLEMEK 4) PASİF KAMULAŞTIRMA 5) ARAZİ TOPLULAŞTIRMA 6) ARAZİ İYİLEŞTİRME 7) ÜLKE TOPRAKLARININ VERİMLİ İŞLENMESİ

Günümüzde arazi toplulaştırma çalışmaları şu hususları kapsamaktadır Tarım arazisinin parçalanmasının önlenmesi, parçalı arazinin toplulaştırılması Tarla içi ulaşım ağlarının ve sulama sistemlerinin geliştirilmesi Arazi ıslahı ve gerekli arazi tesviyesi Kırsal planlama ve yerleşim alanlarının düzenlenmesi

Kırsal alanların korunması, ağaçlandırılması ve erozyonla mücadele Sosyal hizmet tesisleri için gerekli arazilerin, toplulaştırma planları içinde kamulaştırma yapılmadan temin edilmesi Az topraklı ve topraksız çiftçilerin, yeter gelirli tarımsal aile işletmeleri kurabilecek şekilde topraklandırılmaları, Çiftçilerin desteklenmesi ve eğitilmesi,

İçme suyu, elektrik, telefon gibi vasıtaların temini ve baraj, karayolu, demiryolu, hava alanları, sanayi, turizm tesisleri için gerekli arazilerin ayrılması.

Tarım arazisinin parçalanmasının önlenmesi, parçalı arazinin toplulaştırılması Parçalanmış, şekilleri bozulmuş dağınık, arazi parçalarının ve hisselerinin bir araya getirilerek, muntazam şekiller halinde birleştirilmesi, bütünleştirilmesi ve işletmelerin yeniden düzenlenmesi işlemi olarak tarif edilebilir.

Toplulaştırma; Mülkiyetin planlı düzenlenmesi olarak da tanımlanabilir.

Parselin uzunluğu, şeklin düzensizliği ve uzunluk-genişlik oranı arttıkça, arazi yüzeyine oranla sınır kaybı, dolayısıyla arazi kaybı da artmaktadır. Sınır kayıpları açısından ise en elverişli parsel şekli kare, İşleme kolaylığı ve zaman kaybı açısından ise dikdörtgen, parsellerdir.

Tarla içi ulaşım ağlarının ve sulama sistemlerinin geliştirilmesi Toplulaştırma yapılarak uygulanan sulama projelerinde Sulama oranları ve sulama randımanları artırılmaktadır: Yapılan gözlemlerde, tarla içi dağıtım şebekesi, tarla yolları, tarla drenleri, arazi tesviyesi ve arazi toplulaştırmasını kapsayan tarla içi çalışmalarının yetersiz olması, Toplulaştırma yapılmamış sulama şebekelerinde, sulama oranlarının düşüklüğünün ana nedeni olduğunu göstermiştir.

Bunun çaresi arazi toplulaştırılmasıdır Bunun çaresi arazi toplulaştırılmasıdır. Çünkü toplulaştırmalı planlamada parseller doğrudan doğruya kanaldan ve yoldan faydalanacak şekilde yerleştirilmektedir. Arazi toplulaştırması yapılmış alanlara yapılan hizmetlerde, su uygulamasının denetimi yapılabilmekte, israf en aza indirilmekte, sulama oran ve randımanı artırılmaktadır. Suyun tarlalara, doğru zaman ve miktarda verilmesi çiftçinin veriminin büyük ölçüde artmasına yol açmaktadır; ayrıca çiftçilerin ürün seçiminde daha esnek davranabilmelerini ve yüksek verimli ürün çeşitlerinin yetiştirilebilmesini sağlamaktadır.

B) Sulama projelerinin maliyetinde tasarruf sağlanmaktadır: Sulama projelerinde, kamulaştırmaya ve arazilerin parçalanmasına mani olmak için, kanalların ve yolların planlanması ve uygulaması, parsel sınırlarına bağlı kalmakta ve sınırlardan geçirilmektedir. Parseller küçük, şekilleri düzensiz olduğundan kanal boyları gereğinden fazla uzamakta, bu da tesis maliyetini yükseltmektedir; hâlbuki sulama projeleri toplulaştırılmalı uygulandığı takdirde, parsel sınırlarına bağlı kalmadan en ekonomik şekilde, sulama, yol ve tahliye planlaması yapıldığından, yatırım maliyetlerinde tasarruf sağlanmaktadır.

C) Arazi maliklerine kamulaştırma bedelleri yerine arazi verilerek, toprağından kopması önlenmektedir: Ortak tesislere katılma payı ve arazi kayıpları, bütün maliklerden eşit oranda kesildiğinden; sosyal adalet yerine getirildiği gibi, arazilerinden yol ve kanal geçen çiftçilere kamulaştırma bedeli yerine arazi verilmekte, projenin maliyeti düşmekte, yatırımlardan tasarruf sağlanmaktadır.

Sonuç olarak diyebiliriz ki, sulama projelerinin arazi toplulaştırmalı uygulanması faydalarının yanında, ekonomik yönden de zorunlu görülmektedir. Bu nedenle Türkiye’de halen ekonomik olarak sulamaya açılması gereken 4,7 milyon hektar civarındaki tarım arazisinin toplulaştırılmasının, tarla içi geliştirme hizmetleriyle birlikte, bir bütün olarak planlanması, projelendirilmesi ve uygulanması gerekli ve son derecede yararlı olacaktır.

Arazi IslahI ve gereklİ arazİ tesvİyesİ Islah su ile yapılır. Islahın özelliğine ve derecesine göre yeterli miktarda suyun varlığı gereklidir. Islah yapılacak arazide iyi bir tesviyeye ihtiyaç vardır. 1.Piketaj yapılmalı 2.Scrayper ile arazinin belli bir eğimle tesviyesi yapılmalı

Toprak ıslahı 1.  Barajlar, kanallar ve pompalama sistemleri inşa ederek toprağın tarım ve geliştirme amacıyla kullanılabilecek biçimde değiştirilmesi. 2. Tarım yapılacak araziden toprak numuneleri alınıp analizlerin sonucuna göre toprak zenginleştirici ve düzenleyici hazırlayıp araziye serpilerek toprağa karışımı sağlanır

Kırsal planlama ve yerleşim alanlarının düzenlenmesi Amaç; mevcut köylerde düzenli yapılaşmayı sağlamak ve bununla birlikte tarım arazilerine tecavüzleri önlemek amacıyla, geleceğe yönelik konut, sosyal tesisler ve kamusal binalar için gerekli arazilerin üretilmesi, düzenlenmesi ve planlanmasını yaparak vatandaşların ihtiyaçlarını karşılamaktır.

Kırsal alanların korunması, ağaçlandırılması ve erozyonla mücadele Kırsal alandaki yerleşim yerleri ve toprakların rüzgar ve taşmalardan korunması için gerekli önlemler alınmalıdır. Bunlar: Su erozyonuna karşı alınacak tedbirler, Rüzgar erozyonuna karşı alınacak tedbirler, Çığlara karşı alınacak tedbirler, Kumullara karşı alınacak tedbirler, Heyelanlara karşı alınacak tedbirler

Toprak erozyonu Çığ erozyonu Su erozyonu Rüzgar erozyonu

Sosyal hizmet tesisleri için gerekli arazilerin, toplulaştırma planları içinde kamulaştırma yapılmadan temin edilmesi Kırsal alanda yapılan kalkınma ve düzenleme çalışmaları kapmasında götürülecek sosyal, kültürel, sağlık vb. hizmetlerin karşılanması için binalar ve bunlar içinde arsalar gerekmektedir. Gerekli olan arsalar kırsal kalkınma planı içindeki bölgeden temin edilmelidir.

Proje alanlarında % 10 kamu yatırım payı kesintisi ile herhangi bir kamulaştırma bedeli ödenmediği gibi sulama inşaatlarında % 30 oranında tasarruf sağlanmaktadır. (Buda arazi toplulaştırma kapsamında devletin vatandaştan aldığı hizmet bedelidir. Böylece devlet mali külfetten kurtulmuş olur)

Az topraklı ve topraksız çiftçilerin, yeter gelirli tarımsal aile işletmeleri kurabilecek şekilde topraklandırılmaları Bu sayede kırsal alanların gelişiminde gerekli olan iş gücünün sağlanabilmesi için halkın da desteği ile verimli tarım arazilerin işlenmesinde artış elde edilmiştir.

Çiftçilerin desteklenmesi ve eğitilmesi Kredi olanakları, kırsal alanda gelir düzeyinin yükselmesi, yoksulluğun azaltılması ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi bakımından hayati öneme sahiptir. Kırsal hanelerin gelir getirici faaliyetlerini gerçekleştirilebilmesi ise doğru zamanda ve doğru yerde, uygun koşullarda devletten küçük ölçekli kredi teminiyle yakından ilgilidir.

İçme suyu, elektrik, telefon gibi vasıtaların temini ve baraj, karayolu, demiryolu, hava alanları, sanayi, turizm tesisleri için gerekli arazilerin ayrılması Altyapı çalışmaları kapsamında içme suyu, elektrik, kanalizasyon, telefon hatları oluşturulmalı veya çağa uygun modernize çalışmaları yapılmalıdır. Kırsal düzenlemenin yapıldığı bölgenin konumuna bağlı olarak ilerde gerçekleşebilecek projeler (karayolu, otoyol, köprü, tünel, doğalgaz boru hattı, hava alanı sanayi ve turizm bölgesi ilanı vs.) kapsamında gerekli arazilerin ayrılmalıdır. Aksi halde; örneğin, bir otoyol, tarım için ayrılmış arazilerin tam ortasından geçebilir ve böylece sulama kanalları, tarla sınırları, ağaçlandırma bölgesi çok büyük zararlar görebilir. Bu yüzden halihazırda olan veya olması muhtemel projeler dikkate alınmalıdır.

TOPLULAŞTIRMA İLE BİRLİKTE;

Nüfus artışı, miras, alım-satım, kiracılık, ortakçılık gibi nedenlerle ortaya çıkan arazi parçalılığı ve dağınıklılığı ortadan kalkmakta ve işletmeler uygun büyüklüğe getirilmektedir.

Toplulaştırmadan sonra, parseller daha büyük ve şekilleri daha düzgün olduğundan, makineli tarım daha kolay yapılmakta ve giderlerde önemli oranda azalmalar olmaktadır.

Küçük parseller bir araya getirileceği için, işletme merkezi ile parseller arasındaki uzaklık kısalmakta ve buna bağlı olarak ulaşım giderleri azaldığından; zaman, işçilik ve yakıttan tasarruf sağlanmaktadır.

Her parselin yola ve kanala sınırı olacağından sulama ve ulaşım randımanı artmaktadır.

Parsellerde müştereklikten doğan huzursuzluklar giderilmektedir.

Kırsal alana yönelik olarak: Çevre koruma, erozyonu önleme, ağaçlandırma, köy yenilemesi, her türlü yolların planlaması, köy imar planlarının yapılması, arazi kullanım planlarının hazırlanması gibi tüm hizmetler; toplulaştırma projeleri ile birlikte planlanıp uygulanabilmektedir.

KAYNAKLAR KENTGES 2009 EYLEM PLANI AVRUPA BİRLİĞİ ÜYELİĞİ YOLUNDA TÜRKİYE KIRSAL KALKINMA TEDBİRLERİ UYGULAMA SÜRECİ (M. S. TURHAN) ARAZİ TOPLULAŞTIRMASINDA YASAL DÜZENLEME GEREKLİLİĞİ VE YENİ ARAZİ TOPLULAŞTIRMA KANUN TASLAĞI TARIM REFORMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2009 FAALİYET RAPORU ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI ZİYA PARLAK

HAZIRLAYAN: AYŞE NUR ÖZKAN 091205033