Aydınlatılmış Onam ve Hasta Hakları Hastanın Aydınlatılma Süreci ve Onam Vermesi Dr. Hanzade Doğan, Istanbul Üniversitesi

Hekim – Hasta Hakkı:Patient-physician rights Hasta Hakları ve Etik Hekim – Hasta Hakkı:Patient-physician rights Hekim-hasta ilişkisinde doğru ve sağlıklı karar Healthy decisions Karara saygı:Respect for the decision

Klinikte 3 büyükler:3 majors in clinics Hasta Hakları ve Etik Klinikte 3 büyükler:3 majors in clinics Koşullar: Conditions Değerler: Values Gerçekler: Realities

“Aydınlatılmış Onam” nedir?What is informed consent? Hasta Hakları ve Etik “Aydınlatılmış Onam” nedir?What is informed consent? Hastanın tercihlerini ifade etmek için alışılmış bir araçtır. It expresses patient’s preferences.

“Aydınlatılmış Onam”Informed consent Bir yöntemdir ve bir süreçtir. Hasta Hakları ve Etik “Aydınlatılmış Onam”Informed consent Bir yöntemdir ve bir süreçtir. A methodology and process. Hastanın özerkliğine duyulan saygının somut göstergesi, uygulama alanıdır. Respect for patient’s autonomy.

“Aydınlatılmış Onam”Inf Con. İki tiptir-two types Hasta Hakları ve Etik “Aydınlatılmış Onam”Inf Con. İki tiptir-two types “Kurumsal” aydınlatılmış onam Institutional “Etik olarak” aydınlatılmış onam Ethical Hukuki geçerliliği vardır. Legislative Hastaya faydası vardır. For the patient

“Aydınlatılmış Onam” Hasta Hakları ve Etik 5 temel unsuru vardır:5 conditions Bilginin ifade edilmesi-express inf. Bilginin idrak edilmesi-perceive inf. Gönüllülük ve bireyin kendi iradesi ile hareketi-wanting Ehil ve ehliyetli olmak-competent Rıza, izin veya ONAM-consent

“Aydınlatılmış Onam” Kararların ve iletişimin ardında-behind decisions Hasta Hakları ve Etik “Aydınlatılmış Onam” Kararların ve iletişimin ardında-behind decisions Temel yaşam prensipleri-basic life rules Ölümden korku ve kaçınma-avoidance of death Ölüm kaçınılmaz ise, bütünlüğe saygı gerekir. If death is unavoidable, respect for integrity.

“Aydınlatılmış Onam” Etik olarak bu süreç Ethical process ASLA:Never Hasta Hakları ve Etik “Aydınlatılmış Onam” Etik olarak bu süreç Ethical process ASLA:Never Gerçeklerin mekanik olarak kağıda sıralandığı ve bir biçim sorunu olarak bir parça kağıt üzerindeki imzaya eşdeğer görülemez. Is a piece of consent paper

“Aydınlatılmış Onam” Sürekli bir diyalogdur-continuous communication Hasta Hakları ve Etik “Aydınlatılmış Onam” Sürekli bir diyalogdur-continuous communication ve-and hastanın süregelen tıbbi ihtiyaçlarına dayanarak ilk rızayı güçlendirmek ve pekiştirmek durumundadır. Strengtens first consent.

Bilgi: Her zaman konu ile ilişkili olmalı-relevant to subject Hasta Hakları ve Etik Bilgi: Her zaman konu ile ilişkili olmalı-relevant to subject Mevcut ve elde edilebilir veriler ve gerçeklere dayanmalıdır-depends on current and real information.

Uygulamada zorluklar-difficulties Hasta Hakları ve Etik Uygulamada zorluklar-difficulties Teknik terimlerden bağımsız bir dil (dünyada problem)-jargon free lang. Kültürel farklılıklar-different cultures Alışık olmadığımız inanç sistemleri-different beliefs Verilecek bilginin sınırları-limitations of İnf. Hastayı tedirgin etme veya üzme korkusu-making patient anxious Doğruları kapsayan iletişim-conversation of truth Plasebo tedaviler-placebo treatment Klinikteki araştırma bazlı tedaviler-clinical trials Hastanın karar verme ve idrak kapasitesinde hastalık sebebi ile olan artma ve azalmalar-decision capacity as a result of disease.

Uygulamada zorluklar Hasta Hakları ve Etik Tedavinin reddi ve gerekçeleri-refusal of treatment Vekil karar vericiler veya ebeveynler-surrogate decision makers Hastanın değerleri-values of patients İdare veya organizasyona ait gerçekler-organizational facts Hastanın yüksek menfaati-best interest Hastanın tedaviye veya ortama uyumsuzluğu-non-compliance to treatment Hastanın anksiyete veya ani korku sebebiyle durumu anlayamaması-not understanding as of anxiety Hekimler üzerindeki çok farklı işlerin baskısı-pressure of workload Belirsizliğin tıptaki yeri ve açıklanması-uncertanity Hastanın kullandığı sözcükleri ve altında yatan duyguları anlayamama-understanding patient

Hasta Hakları ve Etik FAYDA Hastanın hastalıkla başa çıkması belirgin bir şekilde kolaylaşıyor.Compliance and coping is easy Hastalığa uyumu ve gereğine göre hareket gücü artıyor.

Hastanın hakkının korunabilmesi, Hasta Hakları ve Etik Hastanın hakkının korunabilmesi, Hekimin hakkını da koruyan bir bilinç düzeyidir.Patient right should protect physicians as well.

Bilgi 3 çeşittir: Hekim merkezli-physician centered Hasta Hakları ve Etik Bilgi 3 çeşittir: Hekim merkezli-physician centered Hasta merkezli-patient centered Hastaya spesifik-specific to patient

RASYONEL KARAR İÇİN NE BİLMELİ? Hasta Hakları ve Etik RASYONEL KARAR İÇİN NE BİLMELİ? Hastanın şu anki tıbbi durumu ve tedavi uygulanamadığı takdirde, hastalığın tahmin edilebilir gidişi-current status-progress without treatment Müdahaleler-interventions Hastalığın gidişini nasıl etkiler?acts on progress of disease. Müdahalenin tarifi-definition of intervention FAYDA / ZARAR-risk/benefit Müdahale sonuçlarının olası tahminleri-results of intervention Belirsizlikler-uncertanities Alternatifler (düşünmek için tetikleyici rol oynamıştır)-alternatives Tecrübe ve klinik yargıya dayalı bireysel tavsiye-suggestion of personal experience.

ACİL-emergent SEÇİME BAĞLI-optional DENEYSEL-experimental Hasta Hakları ve Etik Bilginin ifşası için geçerli kurallar: TEDAVİ-Treatment ACİL-emergent SEÇİME BAĞLI-optional DENEYSEL-experimental Tedavi, deneysel olma yolunda ilerledikçe sertleşir ve sınırları daralır. This progresses stringent

İdrak edilenin kontrolü, Hasta Hakları ve Etik İdrak edilenin kontrolü, Bilgiyi aktarmak kadar, sorumluluğun parçasıdır. Açıklama net olmalı,-clear explanations Kontrol için sorular sorulmalı,-control questions Yazılı doküman verilmeli (Internet’in rolü vardır)-written documents Gerekirse uygun testler uygulanmalı-appropriate tests

Hekimin bireysel yeterliliği problem olursa, Hasta Hakları ve Etik Hekimin bireysel yeterliliği problem olursa,  KONSÜLTASYON-consultation Etik Komitelerden-committees Etik konsültanlardan-consultants Liyezon-konsültasyon psikiyatristlerinden-liaison consultation Hukukçulardan-jurists Risk analiz ünitelerinden-risk analysis units

Tedavi reddi RED ???--Refusal Hasta Hakları ve Etik Tedavi reddi Düşük risk – Yüksek fayda ?-reduced risk-high benefit RED ???--Refusal Bilmece REDLER-Enigmatic refusals

X Tedavi reddi Tıbbi endikasyon Hasta tercihi Hasta Hakları ve Etik Tedavi reddi Tıbbi endikasyon Hasta tercihi Medical Indications Patients’ Preferences ??? X

Hasta Hakları ve Etik ÖRNEK-Example Bakteriyel menenjit-Bacterial meningitis Genç erkek hasta, acile geliyor.-young male patient Antibiyotik tedavisi öneriliyor-antibiotic treatment Mental bozukluk göstergesi yok no mental regression Eşi tedaviyi istiyorwife wants the treatment Hasta reddediyor patient refuses Tedavisiz without treatment ÖLÜM RİSKİ YÜKSEK.high risk of death Minimal risk / yüksek fayda olasılıklarının istatistiksel değerlendirmesi-minimal risk-high benefit statistical calculations

Hasta Anladı mı?Did he understand? İnkar var mı?Refusal? Hasta Hakları ve Etik Hasta Anladı mı?Did he understand? İnkar var mı?Refusal? İfade edilmemiş korku?Unexpressed fear? Yanlış inanç veya bilgi?Misbelief İrrasyonel arzu?Irrational Desire

X Tedavi Reddi Özerklik Paternalistik yaklaşım ise Hasta Hakları ve Etik Tedavi Reddi Özerklik Paternalistik yaklaşım ise Autonomy Paternalistic approach Kapasite yeterli mi?Is capacity enough? Alışılmamış inanç sistemi?Unfamiliar beliefs Gerekçe?reasoning? Hastanın gerçek tercihini yansıtmayan özerkliği ayırdetmek önemli.Unreal autonomy Risk fazla ise, “Red” gözardı edilebilir. If risk is high, refusal might be neglected.(Hastanın faydayı takdir edebileceği umudu ile.) X

Hasta Hakları ve Etik Konunun tümü, Bir eğitim ve yöntem meselesidir.It is a matter of education and methodology.

“Bilgisiz düşünmek” nafile,Thought without information is useless Hasta Hakları ve Etik “Bilgisiz düşünmek” nafile,Thought without information is useless “Düşünmeden bilmek” ise Knowing without thinking is dangerous. tehlikelidir. Konfüçyüs