Basit Bir Örnek π Sayısını Tahmin Karenin Alanı = 2r x 2r =4r2 Dairenin Alanı = π r2 r Dairenin Alanı Karenin Alanı = π r2 4r2 2r

Basit Bir Örnek π Sayısını Tahmin r2=x2+y2 (x,y) r x y 1 m 1 m Rastgele sayı çiftleri üretip bu sayıların merkezden uzaklığına bakarak çemberin içinde veya dışında olduğuna karar verilebilir. Çemberin ve Karenin içine düşen noktalarler, ayrı ayrı sayılabilir.

Deney Hizlandiricilar Detektorler → Veri Toplama Veri Cozumleme

Kütle herşety değildir…. Once discovered (!) how to determine which particle / model: ➊ particle identification from spin is “easy” ☞ ➋ model identification from AFB ☟ spin 2 spin 1 AFB : coupling dependent, predicted by theory Z′ = 3TeV, ∫L=400 fb-1 not so easy!! (for some models)

ATLAS, 18-12-2009 10

Deney sonuçlarından bir cok makale

Standard Model Evrende gördüğümüz bütün madde 12 tane temel parçacık ve bunların birleşmesinden oluşan parçacıklardan oluşuyor Aralarında etkileşmeler (yerçekimi dışında) 4 tane kuvvet taşıyıcı parçacık tarafından sağlanıyor Standard Model ile hesap yapmamız için deneysel verilere ihtiyacımız var. Mesela parçacık kütleleri Parçacıklara kütlelerini verdiği düşünülen Higgs parçacığı henüz gözlenmedi LHC?

Parçacık fiziği ve Astrofizik Yaptığımız ölçümler gösteriyor ki evrendeki maddenin anti-maddeye oranı Standard Model hesaplarından bir milyar kat daha fazla Evrende gözlemlediğimiz Standard Model’in içindeki madde evrenin sadece %4‘ünü oluşturuyor Yerçekimi etkilerinden anladığımız evrenin %26’sı göremediğimiz Kara Maddeden (Dark Matter) oluşuyor Geri kalan %70 aynı şekilde dolaylı gözlemlediğimiz Karanlık Enerji (Dark Energy)

SM’i aşmak Maddenin temel yapıtaşları nelerdir? Niçin kütlemiz var? Madde-karşımadde simetrisi nasıl kırılmış? Madde parçacıkları ve kuvvet taşıyıcılar arasında temel bir simetri var mı? Evrende gerçekten 4 kuvvet mi var? Bu kuvvetler tek bir birleşik kuram ile açıklanabilir mi? Yaşadığımız evren 3+1 boyutlu mu? Karanlık madde nedir? Labda üretilebilir mi? SM de fermionlar kütlesizdir, Higgs sonra eklenir. SM birbirine yakın oranda madde / anti-made oluşumu önerir. SM madde parçacıkları ½ spin, kuvvet taşıyıcıları tam spindir SM bilinen kuvvetleri birleştirmez. SM boyut sayısını vermez. SM parçacıkları evrenin yalnız %~5ini oluşturuyor.

Standard model ötesi Sicim teorisinin sadece 6 yeni boyuta ihtiyacı yok, bundan başka daha gözlemlemediğimiz Süpersimetri diye bir simetriye de gereksinim duyuyor Süpersimetriye göre her bildiğimiz bir parçacığın bir kardeş parçacığı olmak zorunda ve bunlardan daha hiçbirini deneysel olarak gözlemlemedik Bazı modellerde bu yeni parçacıklardan en hafifi Kara Maddeyi oluştuyor