canancetineylul@gmail.com esincanmutlu@gmail.com

www.canancetin.com

SARAR terlikleri küçük ölçekli bir işletme olup, yaklaşık 20 senedir bayan terliği üretmekteydi. Satışlarını Kadıköy Bahariye ve Beyoğlu’nda iki küçük dükkanda gerçekleştiren şirket, son zamanlarda iyi gitmeyen işler ve önüne geçilemeyen israflar nedeniyle zor günler geçirmekteydi. Baba dostlarından birinin oğlu, endüstri mühendisliğinden, mezun akıllı bir çocuktu. Askerden yeni gelmiş ve öğrendiklerini hayata geçirmeye istekli görünmekteydi. Yaklaşık 24 yaşlarında olan bu eğitimli delikanlı, şirket müdürü olarak işe başladı ve hemen yanına biri kendisi gibi mühendis, diğeri ise işletme mezunu iki arkadaşını daha aldı. İşe hemen şirketin “müşteri ve pazar şartları”nı belirlemek için çalışma yapmakla başladılar. Müşteri beklentileri ve pazar, işletmelerin faaliyetleri için büyük önem taşımaktaydı. Sonuçları alınca, “talep yaratma” ile ilgili çalışmalara başladılar; mağazaları yenilendi, köhne görünüşünden kurtulup, aydınlık, temiz ve dikkat çeken bir hal aldı.

Senelerdir üretilen terlik modelleri değiştirildi, yenilendi ve satıcılar eğitildi. Yeni modelleri için yeni bir “hammadde ve malzeme planı”, yeni araç ve gereç, “üretim planı” gerekliydi. Tüm bunlar, işletmenin görünüşünü ve ürünlere olan talebi bir anda değiştirmişti. İşletme sahibi durumdan memnun bir şekilde, gelişmeleri sürekli takip etmekteydi. Pazarda modeller sık sık değiştiğinden yeni bir “stok takip” programı ile “stok kontrolü” ne geçildi. Bunu takip eden 5 yıl içinde işletme, pazar payını arttırmış, tanınan ve karlı bir işletme haline gelip, büyük alışveriş mağazalarında beş dükkan daha açarak büyüme hedeflerini gerçekleştirmiştir.

1. ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ KAVRAMI 1.1. Üretim Kavramı Üretim; işletmelerin girdi (input) almaları, bunları belli bir süreçten sonra çıktı (output) olarak adlandırılan mal ve hizmetlere dönüştürmelerine karşılık gelen bir kavramdır. Teknik bir açıdan bakacak olursak üretim; “ham ve yardımcı maddeleri, işletme malzemelerini, yarı mamulleri ve parçaları, kullanılabilir ürüne dönüştürme çabaları’’ olarak tanımlanabilmektedir. İşletme dilinde üretim; “fayda yaratma eylemi” olarak tanımlanmaktadır. Çünkü, işletmeler gereksinimleri belirleyip, buna göre üretim yapıp talep edenler için fayda yaratamazlarsa yaşamlarını devam ettiremezler. www.canancetin.com

1. ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ KAVRAMI Üretim işlevini; Çıktı = f (Girdi) şeklinde ifade edebiliriz. Bu açıdan bakıldığında, örnek bir işletme üretim süreci Şekil’deki gibi düşünülebilir:

1. ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ KAVRAMI 1.2. Üretim Yönetimi Kavramı ve Süreci Üretim yönetiminin kapsamı; “hammadde girişinden itibaren, ürünün nihai kullanıcısına teslim edildiği noktaya kadar devam eden bir süreç.’’ olarak düşünülebilir. Üretim yönetimi; diğer yönetim işlevleri gibi işletmede üretim faaliyetlerinin planlanması, örgütlendirilerek yönlendirilmesi ve denetimi ile ilgili iş ve işlemleri içermektedir.

1. ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ KAVRAMI Üretim yönetimi daha geniş tanımı ile; ‘’işletmenin elinde bulunan malzeme, makine, insan gücü ve finansal kaynakların belirli miktardaki mamulün istenilen niteliklerde (kalitede), istenilen zamanda ve en düşük maliyetle üretimini sağlayacak biçimde bir araya getirilmesi’’ olarak ifade edilebilir. Aşağıdaki şekilde bir işletmede olması gereken, ‘’Üretim Yönetimi Öğeleri’’ gösterilmiştir. ZAMAN KALİTE MİKTAR FİYAT

1. ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ KAVRAMI Üretim Yönetimi Sürecinin, işletmedeki diğer süreçlerle ilişkisi, işletmenin “müşteri ve pazar şartları” ile ilgili çalışmalarıyla başlar. Elde edilen bilgiler doğrultusunda piyasa gereksinimleri ortaya çıkarılarak “talep yaratma” safhasına geçilir. Bu safhada, talep doğrultusunda “sipariş alma ve satış tahmini” yapılır. Daha sonra, “planlama” evresine geçilerek, “hammadde-malzeme planlaması” ve “üretim planlaması” gerçekleştirilir. Yapılan planlar doğrultusunda, “üretim ve kontrol” safhası gelir. Üretilenler, “stok” ve “sevk” safhaları ile tüketiciye ulaştırılır.

2. ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.1. Sürekli Üretim Sistemi Çok yüksek miktarlarda üretilen standart tipte ürünler için kullanılır. Sistem, büyük ölçüde otomasyona dayalı olarak ve yirmi dört saat kesintisiz bir şekilde işlemektedir. Petrol rafinerileri, su arıtma tesisleri ve çeşitli kimyasalların üretimi sürekli üretim sistemine örnek olarak verilebilir. Sürekli Üretim Sisteminin dezavantajları aşağıdaki gibidir: Üretim hattı üzerinde ortaya çıkabilecek herhangi bir sorun ,bütün hattı etkileyecektir. Oldukça maliyetli ve teknolojik bir üretim sitemidir. Üretim sisteminde esneklik bulunmaması sektörün çok çabuk yön değiştirmelerine etkin bir şekilde tepki verememesine neden olabilir.

2. ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.1. Sürekli Üretim Sistemi Sürekli Üretim Sisteminin ayırt edici özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir: Az çeşitli yüksek miktarlarda üretim, Yüksek sermayeli yatırım, Düzenli talep, Tüm ürünlerin aynı makineler üzerinde aynı işlemleri görmesi Özel amaçlı makineler kullanılması Yüksek hammadde ve mamul stokları, buna karşılık düşük ara stokları Fabrika içi taşımacılıkta konvektör,raylı araba gibi özel araçlar kullanılması. Sürekli üretim sistemi; “kitle üretimi” ve “akış tipi üretim” olarak kendi arasında ikiye ayrılmıştır.

2. ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.1.1. Kitle Üretimi Kitle üretimde makine ve tesisatlar uzun süre yalnız bir çeşit malın üretimini yapmakta kullanılır fakat gerektiği zaman makine ve tesisatların konumu, yerleşimi ve ayarları yeniden düzenlenerek bir başka benzeri mal üretimine de geçilebilir. Beyaz eşya, otomobil, televizyon gibi ürünleri üretimi kitle üretim sistemine örnektir.

2. ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.1.2. Akış Tipi Üretim Akış tipi üretimde ise makineler sadece tek bir malın üretimi için dizayn edildiklerinden, bir başka malın üretiminde kullanılamazlar. Diğer bir deyişle, üretimde kullanılan süreçler, malzeme ve araçlar standardize edilmiştir. Bu tip üretim sistemlerine; petrol rafinerileri, plastik, çimento, şeker, kağıt üretimi örnek gösterilebilir.

2. ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.2. Kesikli Üretim Sistemi Kesikli üretimde farklı ürünler, az miktarda gruplar halinde üretilmektedir. Sürekli üretime göre, üretim hacmi ve ürün standardizasyonu daha düşüktür. Bu tip üretime örnek olarak, çeşitli makine atölyeleri, mobilya atölyeleri ve hatta fırınlar verilebilir.

2. ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.2. Kesikli Üretim Sistemi Kesikli üretim sisteminin ayırt edici özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz: Düzensiz talep Genel amaçlı makinelerin kullanılması Düşük miktarlarda çok çeşitli üretim Aynı fonksiyonel özelliklere sahip üretim araçlarının aynı bölümlerde toplanması Kalifiye iş gücü kullanılması Yüksek ara stokları, düşük hammadde ve mamul stokları Fabrika içi taşımaların, genellikle insan gücü ile çalışan veya motorla tahrik edilen istif arabaları ve sabit veya hareketli vinçlerle yapılması Miktar ya da çeşit itibari ile değişkenlik gösteren tüketici talebi karşılayacak esnekliğe sahip olması Kesikli üretim sistemi kendi içinde, “Siparişe Göre Üretim” ve “Parti Üretimi” olarak ikiye ayrılır

2. ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.2.1. Siparişe Göre Üretim Bu üretim tarzında ne üretileceği önceden belli olmadığı için, belirli bir malın sürekli üretimi mümkün olmayabilir. Bu sistemde piyasa ihtiyacı için değil, alınan siparişleri gerçekleştirmek için üretim yapılır. Çok değişik malların siparişleri gelebildiğinden, üretilen mal çeşidi oldukça fazladır. Bu nedenle, her türlü malı üretebilecek çok amaçlı makineler kullanılır. Bu sisteme, yerinde alınan ölçüye göre mobilya üreten sistemler, fason çalışan tekstil atölyeleri, overlokcular örnek gösterilebilir.

2.ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.2.2. Parti Üretim Sistemi Bir malın özel bir siparişi veya piyasadaki talebi karşılamak amacıyla belirli süre üretilmesidir. Üretilen seri doğduktan sonra, bir başka mal serisinin üretimine geçilir. Makine, teçhizat ve işgücünün planlanması, parti büyüklüğüne ve üretim periyodunun sıklığına bağlıdır. Bu üretim sistemine ev eşyası, konfeksiyon ve gıda gibi ürünlerin üretimini örnek olarak verebiliriz. www.canancetin.com

2.ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 2.3. Proje Tipi Üretim Sistemi Birbirinden tamamen farklı, müşterinin isteklerine göre şekillendirilen ürünlerin üretimi için kullanılır. Çok düşük hacimde üretim ve yüksek düzeyde çeşitlilik söz konusudur. Üretim süreci boyunca gerçekleştirilen faaliyetler sıklıkla değişim geçirmektedir. Bu tip üretim yapan işletmeler arasında inşaat şirketleri ve film yapım şirketleri yer almaktadır. www.canancetin.com

3. TAM ZAMANINDA ÜRETİM “Yalın Üretim”, “Toyota Üretim Sistemi” ya da “Stoksuz Üretim” gibi isimlerle anılan Tam Zamanında Üretim, 1950'nin başlarında Japonya'da Toyota şirketinin öncülüğünde geliştirilip,1980'lerde ABD'de yaygınlık kazanmış olan bir üretim felsefesidir. Tam zamanında üretimin en genel tanımı; “Üretim için gerekli olan malzemenin gerektiği anda ihtiyaç noktasında bulunmasını temin eden ve sıfır envanteri hedef alan bir malzeme yönetim sistemi” olarak verilebilir.