Modül 2: Su Bütçesi, Baskı ve Etkiler, Önemli Su Yönetimi Konuları, İzleme, Karakterizasyon Raporu Saha Analizi Açısından Türkiye’deki Mobil Laboratuvarların Genel Değerlendirmesi Michael Jackman

Mobil Laboratuvarlar 4X4 saha araçları, küçük olmalarına karşı ulaşılması zor noktalar için avantajlıdırlar

Karavan Türü Mobil Laboratuvarlar Hazar Denizi’nde kullanılmakta olan Karavan Türü Mobil Laboratuvar (iç ve dış)

Fiziko-kimyasal test kiti örnekleri

Çok Parametreli Su Kalite Sondası

 Bilindiği kadarıyla, halihazırda GTHB dahilinde 42 mobil laboratuvar bulunmakta ve örneklemenin iyileştirilmesi için bu sayının arttırılması planlanmaktadır Mobil Laboratuvar Ekipmanı Palintest – dizüstü bilgisayarıyla birlikte UV/görüntü spektrofotometre Palintest - NO3, PO4, TN, & TP için kolorimetrik reaktifle birlikte ilgili yöntem Palintest – TN ve TP sindirimi için portatif ısıtıcı WTW pH metre /pH probe Lang – DO Metre Jenway EC metre / Probe Alev fotometre Operasyon ve yöntem rehberleri

Mobil Laboratuvar Ekipmanı * Halihazırda kullanılmayan toprak fiziksel analiz ekipmanı * Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS) sistemi * Son derece büyük HP yazıcı – yerine daha küçük ve basit bir versiyon gelecek * Paslanmaz çelik musluk * Buzdolabı * Su arıtma sistemi * Fotometre

Palintest, analiz için faydalı bir sistem olarak değerlendirilmekte.

İzlenimler Palintest sistemi, sabit laboratuvarlarda kullanılan daha gelişmiş spektofotometrelerle eldilen sonuçlar kadar doğru sonuç vermeyebilir. Benzer şekilde, mobil laboratuvarlarda Toplam Nitrojen (TN) ve Toplam Fosfor (TN&TP) için kullanılan portatif ısıtıcı yöntemi de yeteri kadar verimli olmayabilir. Dolayısıyla, TP ve TN sonuçları daha düşük çıkabilir.

Uyumlaştırma Bu ekipmanla elde edilen sonuçların merkezi sabit laboratuvar sonuçlarıyla karşılaştırılması önerilmektedir. Buna ek olarak, optimum kalite kontrollerinin de uygulanması büyük önem taşımaktadır. İdeal olarak yöntem doğrulamaları yapılmalıdır.

 Spektrofotometre’ye karşı Fotometre  GTHB yeni mobil laboratuvar almayı planlamaktadır ancak, aynı zamanda Palintest spektrofotometreleri fotometrelerle değiştirmeyi de düşünmektedir.  Söz konusu ekipman konusunda bir değerlendirme çalışması yapılmış ve Su Analiz Raporu’nun Ek 2’sinde özet bir değerlendirme raporu sunulmuştur.

 Spektrofotometre’ye karşı Fotometre  Ankara’daki Arazi Islahı ve Sulama Dairesi (GTHB) 40 kimyasal analiz kiti daha üretmek üzereydi.  UV/Vis spektrofotometre mi yoksa basit fotometre mi kullanılmasının daha iyi olacağı konusunda acil değerlendirme talep edildi.

 Spektrofotometre’ye karşı Fotometre  Nitrat ve fosfatlar dahil, 40 farklı parametrenin belirlenmesine yönelik analiktik yöntemler, suda kolorimetrik yöntemler kullanılarak yapılabilmektedir.  Söz konusu teknik, belli renkte bir bileşen elde edilmesi amacıyla örneğe, parametreyle etkileşime girecek bir reaktif eklenmesini gerektirmektedir.  Parametrenin konsantraysonu, özel bir dalga boyu emilimi sayesinde, fotometre veya spektrofotometre kullanılarak ortaya çıkan rengin yoğunluğu aracılığıyla belirlenmektedir.

 Fotometre, dalga boyunun belirlenmesi için basit renk filtreleri ve fotodetektör kullanmaktadır. Dolayısıyla, oldukça az maliyetli, dayanıklı, taşınabilir ve kullanımı kolaydır.  Spektrofotometre, dalga boyunun belirlenmesi için son derece hassas bir monokromatör kullanmaktadır. Dolayısıyla, sonuçları daha kesin ve hassastır. Konuyu netleştirmek amacıyla, Tablo 1’de iki ekipman arasındaki farklar tespit edilmektedir.

Spektrofotometre ve Fotometre arasındaki farklar Fotometre Spektrofotometre AvantajlarıDezavantajları AvantajlarıDezavantajları Kolay taşınır Sonuçlar çok kesin değil (yarı-sayısal) Sonuçlar daha kesinÇok kolay taşınabilir değil Kullanımı çok kolay Kurumda kalibre edilemezi Kurum içinde kalibre edilebilirKullanması çok kolay değil Nispeten dayanıklı Dalga boyu taraması yapamaz Dalga boyu taraması yapar Sabit tutulması daha iyi olur Nispeten daha az maliyetli Pil durumundan etkilenebilir Daha özgün yöntemler geliştirilebilirDaha pahallı Hafif Renk filtreleri zamanla eskiyebilir ve sonuçların kesinliği etkilenebilir İyi bir tespit alanı ve hassasiyetBüyük ve ağır Çok hassas değil, tespit limiti çok iyi değil Genellikle ana elektrik kaynağına bağlanması gerekir

 Mobil Laboratuvarlar – Avantajlar  Sahada analiz yapılabilir  Örnek bozulma riski yok  Örneklerin saklanma sorunu yok  Yakın sahalarda takip amaçlı örnek alımı kolay  Örneğin kirlilik kaynağı bulunabilir

Mobil Laboratuvarlar Dezavantajlar Bazı yöntemler sabit laboratuvarlar kadar kesin olmayabilir Öneriler İdeal olarak, merkezi laboratuvar karşılaştırması için, çift örnek alımı yapılabilir Kalite kontrolün uygulanması sağlanabilir Yöntem validasyonu için teknikler değerlendirilebilir

Referans Çerçeve Sözleşme Faydalanıcıları - LOT 6: Çevre EuropeAid/127054/C/SER/multi: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Nitrat Kirliliği İzleme Ağının Genişletilmesi ve İyi Tarım Uygulamaları Kodunun Uygulanmasına Yönelik Eylemlerinin Arttırılması Projesi Sözleşme no: ALTUN/NPMNE/TR2010/ /FWC/082 Nisan 2014, Teknik Rapor – Faaliyet B1: Nitrat Analizlerinde Yöntemlerin Uyumlaştırılması

Örnekleme ve analizlerin optimizasyonu açısından saha analizleri çok faydalıdır. Ancak, merkezi ve sabit bir laboratuvar aracılığıyla bu sonuçların desteklenmesi ve kontrol edilmesi de büyük önem taşımaktadır. Dinlediğiniz için teşekkür ederim.