PSİKOTERAPİLER Genel Bilgiler Prof. Dr. Peykan G. Gökalp

Konu Başlıkları Psikoterapinin tanımı, türleri Psikoterapide kullanılan araçlar İşlevi, amacı Hasta seçimi Zor hastalar Temel koşullar ve bileşenler Müfredatta psikoterapi eğitimi Temel yöntemler Hasta yakınlarıyla ilişki Psikoterapide Etik

Psikoterapi Nedir? Ruhsal yollarla yardım, tedavi ve iyileştirme sürecidir. Psikiyatri ve psikoloji bilgilerine dayanan, hasta ve terapistin karşılıklı ilişki ve iletişiminin kullanıldığı; Başvuran hastanın değişim ve düzelme taleplerinin karşılanması amacıyla yürütülen tedavi faaliyetidir.

Psikoterapide Bileşenler Hasta, danışan, başvuran Hekim-Psikiyatr, Psikoterapist, Psikolog Talep Tedavi işbirliği / anlaşması Tedavi ortamı Çerçeve

Psikoterapi Türleri I Tedavinin şekli ve yapısına göre: Bireysel Grup Aile Psikodrama Oyun terapisi

Psikoterapi Türleri II Kuramsal köken ve psikopatoloji kavramına göre Psikanalitik - psikodinamik Psikanaliz (Freud, Abraham, Rank, Klein) Post-Freudiyen okullar (Jung, Adler, Rank, Sullivan, Horney) Nesne ilişkileri kuramına göre (Mahler, Jacobson, Kernberg) Benlik (Ego) Psikolojisi (Anna Freud) Kendilik (Self) Psikolojisi (Kohut)

Psikoterapi Türleri III Kuramsal köken ve psikopatoloji kavramına göre Öğrenme kuramına göre – Davranışçı Okul: (Wolpe) Bilişsel, bilgi işlemleme ilkelerine göre: (Beck) Varoluşçu (Egzistansiyel) Okul: (Binswanger, Jaspers, Frankl)

Psikoterapi Türleri IV Hastaya yaklaşım / tutuma göre: Destekleyici – Supportive Baskılayıcı- Suppressive Derinlemesine araştırıcı- Explorative Öztürk MO 1989

Psikoterapi Türlerinde Kullanılan Araçlar I Dolaysız – direkt araçlar: Bastırıcı ve destekleyici psikoterapi Telkin İkna Yol gösterme, rehberlik (guidance) Danışma (counseling)

Psikoterapi (PT) Türlerinde Kullanılan Araçlar II Dolaysız – direkt araçlar: Derinlemesine araştırıcı- çözümleyici PT Serbest çağrışım Düşlerin çözümlenmesi Sürçme (lapsus) ve simgelerin çözümlenmesi Yorum Aktarım ve direncin çözümlenmesi,

Psikoterapi Türlerinde Kullanılan Araçlar III Dolaysız – direkt araçlar: Davranışçı Psikoterapilerde Gevşeme, koşullama Alıştırma – exposure Ödül- ceza Pekiştirme Öğretme, eğitme teknikleri

Psikoterapi Türlerinde Kullanılan Araçlar IV Dolaylı – indirekt araçlar Çevrenin düzenlenmesi (aile, iş, ortama ait düzenleme, hastaneye yatış) İlaçlar, biyolojik tedaviler Rehabilitasyon teknikleri Farklı terapi türlerinde farklı araçlar kullanılabilir.

Psikoterapinin İşlevi - Amacı Belirtinin ortadan kalkması Anksiyete, fobiler, obsesyonlar, depresyon, konversiyon, psikosomatik belirtiler Cinsel sorunlar İlişki sorunları (bağlanma, ayrılma, yas) Kişilik organizasyonunun değişmesi Kendini tanıma, kendini gerçekleştirme

Kişilik Organizasyonunun Değişmesi Psikoseksüel olgunlaşma Ego gelişimi – dürtüler, dış etkenler ve bilinçdışının baskısını kontrol edebilme Süperego gelişimi – katı, suçlayıcı olmayan, yol gösterici

İlişki Sorunlarının Çözümü Her iki cinsiyetten kişilerle doyurucu ilişkiler – bağlılık, yakınlık, ilgi Olgun partner (nesne) sürekliliği Erişkin cinselliğini yaşama, sürdürme İşbirliği yapabilme, otorite ile dengeli ilişki (aşırı boyun eğme / çatışma ikileminin aşılması)

Psikoterapide Hasta Seçimi I Nevrozlar Kişilik Bozuklukları Psikozlar, Duygudurum bozuklukları Uyum Sorunları Kriz müdahalesi İlişki / çift sorunları Cinsel sorunlar Diğerleri

Psikoterapide Hasta Seçimi II Psikolojik zihinlilik (psychological mindedness) Motivasyon, değişme isteği Talep (kendisine ilişkin yakınma, değişim) Zaman ayırabilme Maddi koşullar (para, ulaşım) “YAVIS!” (young, attractive, verbal, intelligent, successful)

Ego Gücü (Barron 1953) Ağır bedensel hastalığın olmaması Duygusal yaşantıları paylaşabilme Gerçeklik duyumunun yeterli oluşu Yeterli zeka Önyargılardan uzak olmak

Psikoterapide Zor Hastalar I Paranoid eğilimler Erikson’un temel güvensizlik Klein’ın paranoid-şizoid pozisyonu Dürtü kontrolünde sorunlar Saldırganlık Beklemeye tahammülsüzlük Alkol – madde bağımlılığı İntihar girişimleri

Psikoterapide Zor Hastalar II Antisosyal özellikler (suç, yasadışı faaliyet / ilişkiler) Aşırı bedenselleştirenler Ağır travma geçmişi olanlar: persekütör nesne ilişkileri, eyleme vurma, tedaviden kopma İlkel savunma düzenekleri Sürekli olumsuz duygularla kendine acıyanlar

Terapi Anlaşması Terapist ve hasta arasında Sabit çerçeve Hedefler Mekan Gün, saat, süre, sıklık Ücret, kurum, sigorta? Önemli karar almama Kendine zarar vermeme Alkol - madde kullanımı - bağımlılık

Psikoterapide Temel Koşullar Dinleyebilmek – etkin dinleme Eşduyum – empati İlgilenebilmek Yan tutmamak, yargılamamak Esnek olabilmek Uygulamalı psikoterapi eğitimi görmek

Dinleyebilmek (etkin dinleme) İlgi, saygı, sabır, rahatlık Gereksiz sorular, akıl verme, bilgiç açıklamalardan kaçınma Suskunluğa katlanabilme Söz dışı – beden diline de “kulak verme” Anlamı dinleyebilme