TÜRKİYE’DE SİYASAL DURUM ARAŞTIRMASI “Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü” ARAŞTIRMA GRUBU Prof. Dr. Ö zer SENCAR Dr. Sıtkı YILDIZ Dr. Ü nal BİLİR OCAK MetroPOLL Strat ejik ve S o syal Araştırmalar Merkezi Cinnah Caddesi 67/ 18 Çankaya- ANKARA Tel: Fax: e-posta:

2MetroPOLL Araştırma Amaç Bu araştırmanın amacı, Ahmet Davutoğlu ile yeni bir kulvara giren Türkiye’nin dış politikası ile ilgili halkın görüşlerinin tespit edilmesidir. Bu temel amacın yanında Türkiye’nin gidişatı, Türk demokrasisinin karnesi ve en başarılı bakan gibi konular da bu araştırmada incelenen diğer konulardır.

3MetroPOLL Araştırma Yöntem   Araştırma, kantitatif araştırma tekniklerinden “CATI yöntemi“ (telefonla görüşme) kullanılarak uygulanmıştır.   Örneklemde belirlenen illerin il merkezleri, ilçeleri ve köylerine ilişkin var olan bütün telefon numaraları ayrı ayrı havuzlarda toplanmış ve bu havuzlardan örneklem sayısı kadar telefon numarası tesadüfi olarak bilgisayar programı yardımıyla çekilmiştir. Hazırlanan anket formundaki sorular, deneklerle bilgisayar destekli, online veri toplama mimarisi ile telefonla bire bir görüşülerek doldurulduktan sonra, döküm ve kodlama işlemleri tamamlanmış, bulgular bilgisayar analizine tabi tutulmuştur. Bilgisayar analizinden sonra elde edilen veriler tablolaştırılmış ve tabloların yorumunu içeren bir sonuç raporu hazırlanmıştır.

4MetroPOLL Araştırma Araştırma; Adana, Ağrı, Ankara, Antalya, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, Mersin, İstanbul, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Kırıkkale, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Muğla, Ordu, Samsun, Trabzon, Van, Zonguldak ve Osmaniye’yi içeren 31 ilin merkez ilçe/ilçeleri, diğer ilçeler ve köylerinde 3-8 Ocak 2010 tarihleri arasında toplam 1614 kişi yapılmıştır. Araştırma cinsiyet, yaş, il ve illerdeki merkez ilçe/ilçeler, taşra ilçeleri ve köy kotaları uygulanarak, 0,95 güven sınırları içinde +/- 2,5 hata payı ile gerçekleştirilmiştir. Örneklem

5MetroPOLL Araştırma Örneklem İlleri SayıYüzde SayıYüzde Adana613,8Kastamonu251,5 Ağrı211,3Kayseri563,5 Ankara1016,3Kocaeli694,3 Antalya563,5Konya452,8 Balıkesir462,9Malatya342,1 Bursa714,4Manisa654,0 Denizli332,0Mardin311,9 Diyarbakır493,0Muğla311,9 Edirne362,2Ordu281,7 Erzurum211,3Samsun593,7 Eskişehir251,5Trabzon382,4 Gaziantep422,6Van301,9 Hatay573,5Zonguldak241,5 Mersin412,5Kırıkkale392,4 İstanbul26916,7Osmaniye261,6 İzmir855,3TOPLAM

6MetroPOLL Araştırma Örneklem Görüşülen Kişinin İkamet Ettiği Yerleşim Yeri SayıYüzde Kent-Kır Oranı (%) Merkez (Kent)91556,7 83,9 İlçe (Kent)43927,2 Köy (Kır)26016,1 TOPLAM

7MetroPOLL Araştırma Türkiye’nin Gidişatı Genel Olarak Düşündüğünüzde Türkiye İyiye mi Gidiyor Kötüye mi Gidiyor?

8MetroPOLL Araştırma Genel Olarak Düşündüğünüzde Türkiye İyiye mi Gidiyor Kötüye mi Gidiyor? (2008 ve 2009 yıllarında yapılan 9 ayrı araştırma sonuçları, %) Ekim 2008 Kasım 2008 Ocak 2009 Mayıs 2009 Haz Tem Ağu Kasım 2009 Ocak 2010 İyiye Gidiyor 24,925,927,533,132,632,237,6 31,229,9 Kötüye Gidiyor 70,265,164,759,960,561,955,8 63,265,8 Fikrim Yok 4,99,17,86,9 5,96,5 5,64,3 Türkiye’nin Gidişatı

9MetroPOLL Araştırma Türkiye iyiye mi kötüye mi gidiyor? Ocak 2010 tarihi itibariyle, yalnızca %30 civarında katılımcı Türkiye’nin gidişatı konusunda iyimser görüş bildirirken, %66 civarında bir katılımcı kitlesi ise Türkiye’nin kötüye gittiğini düşünmektedir. Kasım 2009 tarihli araştırmamızda da bu konuda benzer sonuçlar elde edilmişti. Son aylardaki bu kötümser algının yüksek oranlarda çıkmasının nedenleri arasında siyasal ve ekonomik temelli sorunların belirgin şekillerde devam etmesi gösterilebilir. Özellikle de demokratik açılım sürecinde yaşanan sıkıntıların ülke genelinde oluşturduğu siyasal ve toplumsal gerilimler ile buna bağlı kutuplaşmaların bu kötümser algıyı tetiklediği kanaatindeyiz. CHP’li seçmenlerin %90’larda, MHP’li seçmenlerin %80’lerde, DTP/BDP’li seçmenlerin %55’lerde ve AK Partili seçmenlerin ise %40’larda ülkenin gidişatını kötümser olarak algılamaları dikkate değer siyasal ve toplumsal bir bunalımın işaretleri olarak görülmelidir. Ayrıca, kadınlarda, gençlerde ve düşük gelirli kesimlerde bu kötümser algı diğer kesimlere göre daha yüksek oranlarda seyretmektedir.

10MetroPOLL Araştırma İran’ın ilerde nükleer silah sahibi olması Türkiye’nin güvenliği açısından tehlikeli bir durum mudur değil midir? Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

11MetroPOLL Araştırma Batılı ülkelerin karşı çıkmasına rağmen Başbakan Erdoğan’ın İran’ı kollayan, arka çıkan tavrını onaylıyor musunuz onaylamıyor musunuz? Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

12MetroPOLL Araştırma Nükleer faaliyetlerinden dolayı İran’a yönelik bir ambargo veya saldırı olursa sizce Türkiye buna karşı mı çıkmalıdır desteklemeli midir? Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

13MetroPOLL Araştırma Erdoğan’ın İran Politikası, Nükleer Tehdit ve İran'a Ambargo İran'ın Türkiye'deki değişen toplumsal algısı oldukça dikkat çekicidir. Başbakan Erdoğan'ın İran'a yönelik yaklaşımını ve bu ülkeye yaptığı ziyareti olumlu bulan halk, bu ülkeyle dostane ilişkilerin kurulmasından yana bir tavır ortaya koymaktadır. Her ne kadar araştırmaya katılanların % 57'si İran'ın nükleer silah sahibi olması olasılığını Türkiye'nin güvenliği açısından tehlikeli bir durum olarak görse de; % 60,2 si nükleer faaliyetlerinden dolayı İran’a yönelik bir ambargo veya saldırı olması durumunda Türkiye’nin buna karşı çıkması gerektiğini düşünmektedir. İran'a yönelik olası bir ambargo ve saldırıya Türkiye'nin destek vermesi gerektiğini düşünenlerin oranı ise %26’dır. Halkın %13,8’i ise bu konuda bir fikir belirtmemiştir. Araştırmaya katılanların %34,7’si İran'ın nükleer askeri güç olmasını Türkiye'nin güvenliği açısından tehlike olarak görmezken, bu konuda fikir belirtmeyenlerin oranı ise %8,6’dır. Halkın % 48,7'lik bir kesimi Batılı ülkelerin karşı çıkmasına rağmen Başbakan Erdoğan'ın İran'a arka çıkan tavrını onaylarken; %42,6’sı Başbakan'ın bu yaklaşımına onay vermemektedir. Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

14MetroPOLL Araştırma 2009 yılında yaşanan gelişmeleri düşündüğünüzde sizce Türk demokrasi nasıl bir değişim göstermiştir? Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

15MetroPOLL Araştırma Türkiye'nin Demokrasisi Karnesi Türkiye'nin genel gidişatı ile ilgili olarak halka hakim olan kötümser algı, Türkiye'nin demokrasi karnesi söz konusu olduğunda da geçerli olmaktadır yılında yaşanan tüm gelişmeler göz önüne alındığında halkın sadece % 24,5’i Türk demokrasisinin güçlendiğini ifade ederken; %37,9’u zayıfladığını, %37,6’sı ise demokraside bir değişiklik olmadığını belirtmektedir. Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

16MetroPOLL Araştırma AK Parti Hükümetinin son bir yılda uyguladığı dış politikayı genel olarak nasıl değerlendiriyorsunuz? Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

17MetroPOLL Araştırma Hükümetin dış politika karnesi Araştırmada, Ak Parti Hükümeti tarafından uygulanan dış politikaya ilişkin olarak göze çarpan en önemli husus, halkın hükümetinin yürüttüğü dış politikayı başarılı bulması ve desteklemesidir. Araştırmaya katılanların %12‘si Hükümet’in 2009 yılında izlediği politikayı çok başarılı bulurken; % 41,5’i başarılı, % 33,6’sı başarısız, % 10,5’i ise çok başarısız bulduğunu ifade etmiştir. Araştırma sonuçları halkın dış politikadaki gelişmeleri yakından takip ettiğini ortaya koymaktadır. Dış politikanın halktaki güçlü algısına yönelik bir diğer gösterge de Davos Krizidir. Başbakan Tayyip Erdoğan ve İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres arasında Davos'da yaşanan bu tartışma halkın belleğinde öylesine kalıcı bir etki bırakmıştır ki, araştırmaya katılan vatandaşlar '2009 yılının en önemli olayları' arasında Davos Krizi'ni de saymış ve bu olay ilk on önemli olay sıralamasında altıncı sıraya yerleşen yegane dış politika gelişmesi olmuştur. Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

18MetroPOLL Araştırma Bugün Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği için halk oylaması/referandum yapılsa oyunuz ne olur? Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

19MetroPOLL Araştırma Bugün Türkiye’nin Avrupa Birliği Üyeliğine yönelik Halk Oylaması/Referandum Yapılsa Oyunuz Ne Olur? (Haziran Ocak 2010 Arası Karşılaştırmalar %) Haziran 2007 (%) Mayıs 2008 (%) Haziran 2008 (%) Ağustos 2008 (%) Eylül 2008 (%) Ocak 2009 %) Ocak 2010 (%) Evet oyu veririm 55,562,063,166,269,155,049,7 Hayır oyu veririm 38,327,129,928,023,735,834,9 Kararsızım ----3,57,214,1 Fikrim yok 6,210,97,05,83,82,01,3 Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

20MetroPOLL Araştırma Avrupa Birliği Geçen yıl dış politikadaki yoğunluğu Avrupa Birliği'nden çok komşu ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesine veren Hükümet’in bu tavrı, halkın bakış açısına da yansımıştır. Bugün Türkiye’nin AB üyeliği için halk oylaması yapılsa halkın % 49,7’si Avrupa Birliği için EVET oyu, %34,9’u ise HAYIR oyu vereceğini belirtmektedir. Bu sonuç, AB üyeliğine EVET diyenlerin oylarında bir yıl içinde 5,3 puanlık bir düşüş olduğu ve bu düşüşün “kararsızlar” hanesinde biriktiği anlamına da gelmektedir. Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

21MetroPOLL Araştırma AK Parti hükümetinde en başarılı bulduğunuz bakan kimdir? SayıYüzde SayıYüzde Ahmet Davutoğlu1539,5Faruk Çelik50,3 Ali Babacan1066,6Mehmet Vecdi Gönül50,3 Bülent Arınç1056,5Egemen Bağış40,2 Nimet Çubukçu915,6Faruk Nafiz Özak40,2 Recep Akdağ855,3Veysel Eroğlu40,2 Cemil Çiçek533,3Nihat Ergün40,2 Beşir Atalay513,2Ömer Dinçer20,1 Mehmet Şimşek322Mehmet Zafer Çağlayan20,1 Ertuğrul Günay251,5Mustafa Demir20,1 Binali Yıldırım171,1Bilmiyorum/CY46929,1 Sadullah Ergin150,9Hiçbiri Başarılı Değil33320,6 Taner Yıldız90,6Hepsi Başarılı311,9 Mehmet Mehdi Eker70,4TOPLAM Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

22MetroPOLL Araştırma AK Parti hükümetinde en başarılı bulduğunuz bakan kimdir? (Aralık 2007-Ağustos Ocak Haziran 2009-Ocak 2010 Karşılaştırması %) AralıkAğustosOcakHaziranOcak Ali Babacan 17,712,414,813,76,6 2Cemil Çiçek 65,243,73,3 3Bülent Arınç 4,76,5 4Beşir Atalay 3,13,61,31,73,2 5Recep Akdağ 4,53,43,66,25,3 6Ahmet Davutoğlu 2,69,5 7Ertuğrul Günay 1,621,71,21,5 8Binali Yıldırım 1,51,1 9Nimet Çubukçu 0,60,7 6,75,6 10Faruk Nafiz Özak 0,30,7 0,40,2 11Sadullah Ergin 0,70,9 12Mehmet Şimşek 0,60,2 0,92,0 13Taner Yıldız 0,50,6 14Nihat Ergün 0,30,2 15Bilmiyorum/CY 36,337,435,834,329,1 16Hiçbiri Başarılı Değil 11,416,524,417,620,6 17Hepsi Başarılı 0,2 1,81,9 Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü

23MetroPOLL Araştırma Türk Dış Politikasının Yeni Yüzü En Başarılı Bakan Halkın en başarılı bulduğu bakan %9,5 ile Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’dur. Araştırmaya katılan halkın AK Parti Kabinesi'nde en başarılı bakan olarak Ahmet Davutoğlu'nu işaret etmesi de göstermektedir ki, ülkenin dış dünyada daha fazla söz sahibi olması yolunda adım atan hükümetin bu yaklaşımı toplumda yeterince kabul görmektedir. Dışişleri Bakanı Davutoğlu’nu sırasıyla Ali Babacan (%6,6), Bülent Arınç (%6,5), Nimet Çubukçu (%5,6), Recep Akdağ (%5,3), Cemil Çiçek (%3,3) ve Beşir Atalay (%3,2) izlemektedir. Ali Babacan’ın başarı puanındaki 7,1’lik düşüş dikkati çekmektedir.

24MetroPOLL Araştırma Örneklemin Demografik Özellikleri I SayıYüzde Cinsiyet Kadın80549,9 Erkek80950,1 Yaş , , , , ,2 Eğitim Durumu Okuryazar değil251,5 Sadece okur/yazar301,9 İlkokul mezunu53132,9 Ortaokul mezunu20312,6 Lise mezunu51632,0 Üniversite/yüksek okul mezunu30919,1

25MetroPOLL Araştırma Örneklemin Demografik Özellikleri II SayıYüzde Meslek İşçi28817,8 Memur1459,0 Emekli18611,5 Ev hanımı51431,8 Serbest meslek (Avukat, muhasebeci vb)1006,2 Öğrenci613,8 İşsiz805,0 Küçük ve orta ölçekli ticaret18511,5 Sanayi ve büyük ölçekli ticaret40,2 Çiftçi513,2 Gelir 0 – 500 TL ve daha az17110, TL arası60137, – 1500 TL31419, TL17811, – 2500 TL684, TL ve üstü19412,0 Geliri yok402,5 Bilmiyor/CY483,0 TOPLAM