ÜRTİKER Tanım Çeşitli uyaranlara karşı gelişen, çeşitli mekanizmalarla oluşan bir reaksiyondur. Kaşıntılı, soluk eritemli, ödemli papül ve plaklarla karakterizedir. Populasyonun %25’i yaşam boyu en az bir atak yaşamıştır. 3 aydan kısa süreli episodlar akut ürtiker olarak kabul edilir

ÜRTİKER Patogenez - 1 Tetikleyici uyaran ile temas Mast hücreleri veya bazofiller aracılığı ile reaksiyon (immunolojik / nonimmunolojik) Mediatör salınımı Vazodilatasyon ve küçük damarlardan transudasyon Ödemli papüller ve kaşıntı ile klinik tablonun ortaya çıkışı

ÜRTİKER Patogenez - 2 Mediatör salınımı için immunolojik mekanizmalar : IgE’ye bağlı tip I reaksiyon (erken aşırı duyarlık) IgE’ye bağlı geç aşırı duyarlık Klasik kompleman sisteminin aktivasyonu (anafilotoksin üretimi)

ÜRTİKER Patogenez - 3 Mediatör salınımı için nonimmunolojik mekanizmalar : Alternatif kompleman sisteminin aktivasyonu ile bazofiller ve mast hücrelerinden direkt mediatör salınımı Fizik faktörlerin direkt etkisi (sıcak, soğuk, güneş, eksersiz, ateş) Emosyonel stresin direkt etkisi

ÜRTİKER Mediatörler Histamin Bradikinin Kiniler Serotonin Asetilkolin Lökotrienler Prostoglandin

ÜRTİKER Etyolojik Faktörler İlaçlar Yiyecekler Respiratuvar allerjenler İnfeksiyonlar İnternal hastalıklar Fizik ajanlar Herediter tablolar Böcek sokmaları Kontakt ürtiker Psikojenik faktörler İdiopatik tablolar

ÜRTİKER İlaç Kökenli En sık olarak penisilin, aspirin, sulfonamid diüretikler İlaç alımından birkaç dakika veya 15 gün sonra görülebilir (en sık 2 saat) Aspirin aynı zamanda şiddetlendirici

ÜRTİKER Gıda Kökenli Çocuklarda % 40 erişkinlerde %1 Gıda alımından 1-2 saat sonra Erişkinlerde balık deniz kabukluları, çilek, yumurta, fındık-fıstık, çikolata, kolalı içecekler Çocuklarda süt ve süt ürünleri, yumurta, tahıllar, meyva suları, çikolata

ÜRTİKER İnhalan Kökenli Etken olarak Polenler Küf sporları Tüylü hayvan kepekleri Organik tozlar Genellikle temas sırasında reaksiyon (kısa süreli) Aynı zamanda respiratuvar belirtiler

ÜRTİKER İnfeksiyöz Kökenli Ajanın yapısındaki proteinin antijenik rolü ile tip I veya tip III reaksiyon Çocuklarda özellikle barsak parazitleri, daha az olarak viral infeksiyonlar Erişkinlerde kronik ürtiker olgularında fokal bakteriyel infeksiyonlar (kr. Tonsillit, diş abseleri)

ÜRTİKER İnternal Hastalık Asosiyasyonu Romatizmal hastalıklar Kolagenozlar Hipertiroidi / hipoparatiroidi Endokrin (menstruasyonlarda nüks) Maligniteler Lenfomalar Akciğer ca. Kolon ca.

ÜRTİKER Pikür Kökenli Genellikle çocuklar ve açık tenli kişilerde Hemen herzaman papüler ürtiker şeklinde lokal reaksiyon Bazen generalize plak tipi ürtiker tablosu Duyarlı kişilerde anaflaksi

ÜRTİKER Fizik Ajanlara Bağlı Dermografizm Basınç ürtikeri Kolinerjik ürtiker Soğuk ürtikeri Soler ürtiker Akvajenik ürtiker

ÜRTİKER Fizik Kökenli - Dermografik ürtiker Mekanik sürtünmeye karşı abartılı eritemli ödemli reaksiyon gelişimi Sürtünmeden 5-10 dakika sonra başlayarak 30 dakika kadar devam eder Herediter form yaşam boyu devam eder Edinsel tip genellikle birkaç yıl içinde iyileşir

ÜRTİKER Fizik Kökenli - Basınç ürtikeri Uzun süreli basınç altında kalan alanlarda Basınç uygulamasından birkaç saat sonra Kemer bölgesi, ayakkabı bağlarının altı, sütyen ve çorapların sıktığı alanlar Kaşıntıdan çok ağrılı lezyonlar Dermografizm bulunabilir Antihistaminikler genellikle etkisiz

ÜRTİKER Fizik Kökenli - Kolinerjik ürtiker Otonom sinirlerden salınan asetilkoline karşı aşırı vasküler yanıt sonucu Provokan faktörler Stres Sıcak banyo Egzersiz Terleme

ÜRTİKER Fizik Kökenli - Kontakt ürtiker Duyarlı olunan madde ile direkt temas sonucu genellikle lokal reaksiyon Tüylü hayvan kepekleri Yün Yumurta akı Bitkiler İlaçlar Erken veya geç (1-2 gün) reaksiyon

ÜRTİKER Tanısal Kriterler - 1 Lezyonlar : Kaşıntılı, pembemsi, ödemli papüller Birleşerek plak oluşturma eğilimi Lezyonun kubbe şeklindeki yüzeyi düzgün Epidermiste değişiklik yok Plaklarda “domuz derisi” görünümü

ÜRTİKER Tanısal Kriterler - 2 Lezyonlar geçici : Tek tek elemanlar birkaç dakika / saatte kaybolur 48 saatten uzun süren lezyonlarda ürtikaryen vaskülit olasılığı Lokalizasyon : Bası alanları, dizler, dirsekler, periorbital ve perioral bölgeler Şekil değişimi : Hızla büyürler, anüler veya yarımay şeklinde görülebilirler

EDİNSEL ANGİOÖDEM (Quincke) Etyoloji Ürtikerin derin formu (urticaria profunda) Genellikle tip I reaksiyon Bradikinin plazma düzeyleri yüksek bulunmuş olup olası mediatör Olası tetikleyiciler : Arı sokması, ilaçlar, hiposensitizasyon injeksiyonları, yiyecekler (yumurta, kabuklu deniz ürünleri, fındık)

EDİNSEL ANGİOÖDEM (Quincke) Klinik bulgular - 1 Genç erişkinler ve kadınlarda daha sık Sıklıkla ürtiker lezyonları ve mukoza ödemi birlikte Genellikle ani başlangıç Tipik lokalizasyon; göz kapakları,dudaklar, genital bölge, ekstremite distali Deri soluk pembe renkte

EDİNSEL ANGİOÖDEM (Quincke) Klinik bulgular - 2 Genellikle tek veya az sayıda lezyon Birkaç saatte maksimuma ulaşır ve 8-72 saat devam eder Dil, farinks ve larinks ödemi solunum yolu obstruksiyonuna neden olabilir Yinelemeler genellikle aynı alanda Yineleyen ataklar daha tehlikeli

HEREDİTER ANGİOÖDEM Nadir otozomal dominant hastalık İnhibitör kompleman komponenti (C1 INH) eksikliği Çocukluk veya gençlikte başlangıç Sıklıkla aile anamnezi bulunur Kaşıntısız, ağrılı, yaygın angioödem atakları şeklinde Beraberinde ürtiker lezyonu bulunmaz, intestinal tutulum sıktır

ÜRTİKER-ANGİOÖDEM Tedavi Etken nedenin giderilmesi Şiddetli olgularda angioödem yönünden gözlem H1 Antihistaminikler (sedatif/nonsedatif) Adrenalin SC. Sistemik kortikosteroidler H1 + H2 antihistaminikler KetotifenPsikoterapödikler (doksepin aynı zamanda H1 ve H2 etkiye sahip)

ÜRTİKER-ANGİOÖDEM Antihistaminik Tedavisi Sedatif (tercihan) / nonsedatif Yanıtsızlık halinde doz ayarlaması / grup değişikliği Kronik olgularda H2 reseptör antagonisti ilavesi Atak olsun olmasın tedavinin devamı Şiddetli olgularda injektabl uygulama

ÜRTİKER-ANGİOÖDEM Adrenalin Tedavisi Şiddetli akut ürtiker olguları ve angioödem olgularında 0.25 - 0.50 mg subkutan uygulama Aynı doz 30 dakika aralarla yinelenebilir Aritmi veya hipertansiyon varlığı araştırılmalıdır

ÜRTİKER H1 Antihistaminikler - Sedatif Diphendhydramine (Benadryl) Hydroksizine (Vistaril, Atarax) Clemastine fumarate (Tavegyl) Cyproheptadine (Sipraktin, Prakten) Mebhydroline (Incidal) Chlorphenoxamine HCl (Sistral) Pheniramine hydrogene maleate (Avil)

ÜRTİKER H1 Antihistaminikler - Nonsedatif Cetyryzine (Zyrtec, Virlix, Allerset, Cetryn) Astemizole (Hismanal, Histamizol) Loratadine (Loradif, Claritine) Terfenadine (Terfena, Sanofen) Acrivastine (Semprex)