ERKAN COŞKUN İÇ RADYASYON

Radyasyon Radyasyon veya Işınım, elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı ya da aktarımıdır. "Radyoaktif maddelerinalfa, beta, gama gibi ışınları yayması"na veya "Uzayda yayılan herhangi bir elektromanyetik ışını meydana getiren unsurların tamamı"na da Radyasyon denir.

Radyasyonun Zararları X ışınları, ultraviyole ışınlar, görülebilen ışınlar, kızıl ötesi ışınlar, mikro dalgalar, radyo dalgaları ve manyetik alanlar, elektromanyetik tayfın parçalarıdır. Elektromanyetik parçaları, frekansve dalga boyları ile tanımlanır.Alfa, beta, gama, X ışınları ile kozmik ışınlar ve nötronlar çok yüksek frekanslarda olduğundan, elektromanyetik parçacıklar kimyasal bağları kırabilecek enerjiye sahiptir. Bu bağların kırılması sonucu iyonlaşma olur.

İyonlaşabilen elektromanyetik ışınımları, hücrenin genetik materyali olan DNA'yı parçalayabilecek kadar enerji taşımaktadır. DNA'nın zarar görmesi ise hücreleri öldürmektedir. Bunun sonucunda doku zarar görür. DNA'da çok az bir zedelenme, kansere yol açabilecek kalıcı değişikliklere sebep olur.(Çernobil)

İç Radyasyonun Etkileri

Hematopoetik Sistem Kan hücrelerini yapan organlar (kemik iliği, lenf bezleri) radyasyona son derece hassastır. Tüm kan hücreleri ve plateletleri oluşturan kemik iliğindeki ana hücreler (stem cell), dalak, karaciğer, lenf nodları, timusda bulunan lenfoid dokular radyasyona aşırı hassastır. Lenfositler, radyasyona oldukça hassas olup normal titrerlerinden (2100/ml) ışınlama sonrası ölçülebilir düşüş kaydedilebilir

Lenfatik Sistem Dalak, lenf bezleri ve timus, radyasyona oldukça duyarlıdır. Dalak da radyasyona bağlı olarak mitotik aktivite inhibisyona uğrar, kütlesi azalır. Lenf bezlerinde ise küçülme meydana gelir. Alınan doza göre şişme, ödem ve hemoraji görülebilir

Reprodüktif Sistem Reprodüktif sistem hücreleri radyasyon etkilerine son derece hassastır. Erkekte ana hücreler ve çoğalmakta olan spermetogonia oldukça duyarlıdır.

Gastrointestinal Sistem Mukoza epiteli radyasyona oldukça hassastır. Bu hassasiyet, hematopoetik sistem ve gonodlarınki (cinsiyet bezi) kadar değildir. Ġlk önce mitoz durur. Ödem, dejenerasyon ve nekroz görülür.

Deri Deri, radyosensitif bir organdır. Deriye radyobiyolojik etkiler; total doza, doz hızına ve radyasyon kalitesine bağlıdır. Radyasyon etkilerini eritem (deride kızarıklık), tırnak ve saçlarda değişiklikler, kıllanmada azalma gibi belirtilerle gösterir.

İç Radyasyondan Korunma

Kurşunlu Paravanlar Radyoloji departmanında, kumanda masası dışarıda değil ise kumanda masası önünde en az 2 m eninde ve 2,25 yüksekliğinde kurşunlu paravan bulundurulur.Kumanda masası ile inceleme masası arasında en az 1,5 m mesafe olmalıdır. Işınlama sürecinde radyasyon kaynağında uzak durmaya önem gösterilmelidir. Radyo

Kurşunlu Eldivenler Özellikle floroskopi cihazları ile yapılacak incelemelerde kurşunlu önlüklerle beraber, kurşunlu eldivenler de kullanılır.

Kurşunlu Önlükler Radyasyon çalışanları, radyoloji laboratuvarında çalışırken kurşunlu önlük kullanmalıdır. Kurşunlu önlükler direk x-ışınından değil ikincil (yansıyan) radyasyona karşı bir koruma sağlamak üzere tasarlanır.