Dersi mutlaka dikkatli ve sessiz izleyelim.
Ela denizde yüzüyor.
Serap çiçek kokluyor.
Çok güzel yağmur yağdı.
Annem yarın çamaşır yıkayacak.
Serdar top oynuyor.
Hakan bisiklete biniyor.
Anne bebeğini öpüyor. .
Örneklerdeki cümlelerde geçen “yüzüyor, kokluyor, yağdı, yıkayacak, oynuyor, biniyor, öpüyor “ kelimelerine bakalım.
Bu kelimelerin ne amaçla kullanıldığını düşünelim.
İlk cümledeki “yüzüyor“ kelimesi, Ela’nın yaptığı işi, kılış bildiriyor.
İkinci cümledeki “kokluyor“ kelimesi, Serap’ın yaptığı işi, kılış bildiriyor.
Diğer cümlelerdeki “yağdı, yıkayacak, oynuyor, biniyor, öpüyor“ kelimeleri de birer iş, kılış bildiriyor.
Duygularımızı, düşüncelerimizi, isteklerimizi, hareketlerimizi böyle kelimeler olmadan anlatamayız . Bu nedenle, her cümlede İş ve kılış bildiren kelimeler kullanırız.
Aşağıdaki cümleleri inceleyelim ve “ne yaptı?“ sorusuna cevap verelim. “Ahmet çalışıyor.“ Ahmet ne yapıyor? Çalışıyor. “Ahmet okudu.“ -Ahmet ne yaptı? -Okudu.
Yukarıdaki sarı renkle yazılan “çalışıyor, okudu“ kelimeleri iş ve kılış bildiren kelimelerdir.
Suna masada oturuyor.
Aslı yattı.
Neden gülüyorsun?
Okula gitmek için uyandı.
Oturdu Yattı Güldü Kalktı Tüm bu eylemler varlığın içinde durumu belirtmektedir.
Yapraklar sarardı.
Demir paslandı.
Anneannem artık yaşlandı.
Ayşe ve Ali çok acıktılar.
Sarardı paslandı Yaşlandı Acıktı Bu eylemler ise varlığın isteği dışında oluşur.Bu nedenle oluş eylemleridir.
Varlıkların yaptıkları iş-kılışı ,durumu ve oluşu anlatan kelimelere eylem (fiil) denir. Fiiller genellikle cümlenin sonunda bulunur.