Prof.Dr.Mükremin Özkan ARSLAN KAÜ Vet. Fak. Parazitoloji AD Öğretim Üyesi

Trypanosomatidae Trypanosoma Leishmania Soyları (genus) bulunur. Trypanosoma türleri omurgalı konakların kan plasmasında lanset, iğ şeklinde olup, veziküler çekirdeğe sahip, 15-30 mikrondur. Leishmania türleri omurgalı konakların makrofaj hücrelerinde, mononuklear fagosit hücrelerinde bulunur.

Trypanosomatidae- gelişme formları Trypomastigote, omurgalı konakta, Trypanosoma Epimastigote, Vektörde, Glossina, Triatoma, Melophagus Leishmania Promastigot Vektörde, phlebotomus Amastigot Omurgalı konakta

Trypomastigote =Trypanasoma formu Epimastigote = Crithidia formu Amastigote = Leishmania formu Promastigote = Lepromonas formu

Trypanosoma Stercoraria grubu Salivaria grubu: T.brucei, T.congolense, T.vivax, T.evansi, T.equinum, T.equiperdum T.gambiense, T.rhodesiense Stercoraria grubu T.cruzi T.melophagium, T.theileri T.rangeli T.lewisi

Trypanosoma türleri-özellikleri T.brucei: equidae, ruminant, domuz, kemirici-Nagana-biyolojik vektör, Glossina T.congolense, T.vivax: ruminant, equidae-nagana, souma, paranagana-biyolojik vektör, Glossina T.evansi: equidae, ruminant , köpek-surra-mekanik vektör, Tabanidae T.equinum: equidae, ruminant-mal de cadares, çapraz ayak felci-mekanik vektör, Tabanus T.equiperdum: equidae- dourine- coitus ile

Trypanosoma türleri ve bazı özellikleri Görüldüğü Bölge Konak Vektörü/ Bulaşması Hastalık T.gambiense Batı Afrika İnsan Glossina sp. Kronik uyku hastalığı (Winterbottoms belirtisi) T.rhodesiense Doğu Afrika Akut uyku hast. T.brucei Afrika Sığır, antilop, at, deve Akut Nagana T.vivax T.congolense Kronik Nagana T.evansi Deve, at, geyik Tabanidler Surra T.equinum Malde Caderas T.equiperdum At, eşek Koitus ile Dourin hast. T.cruzi Güney ve Orta Amerika İnsan, köpek, kedi, maymun Reduvidler Chagas hast.

Nagana-Afrika trypanosiasisi T.vivax, T.congolense Sığırlarda T.suis, T.simiae domuz T.brucei At Yabani memeliler rezervuardır. Hemolitik grup olup, Belirgin semptom anemi, ateş, Arteritis, glomerulonefritis, hipoglisemi

teşhis Akut dönemde perifer kanda etkenler bulunur. Akut enfeksiyoyonlarda kan ve lenf sıvısı, kronik dönemlerde serobrospinal sıvı incelenir. Kan yada inokülasyon (fare) sonrası kanın mikroskobik incelemesi (Woo metodu), Besi yerine ekim (NNN, RPMI-1640), kültivasyon, Serolojik testler (ELISA), antijen arama, Moleküler teknikler (PCR)

Glossina

Trypanosoma- mikroskopi

tedavi Diminazene aceturate, Homidium tuzlar : sığır, koyun, keçilerde Suramin, Quinapyramine: at, deve, köpeklerde Diminazene aceturate at, deve, köpeklerde toksiktir.

Surra-T.evansi enfeksiyonları Equdeler başta olmak üzere deve ve karnivorlarda görülür. Deve ve atlar çok duyarlıdır, hastalık şiddetli seyreder. Surra kokuşma anlamına gelir. Tabanidler ile mekanik olarak bulaşır. Etkenler Tabanidlerde çoğalmaz. Hortumlarında kalır. Burada 10-15 dakikadan fazla yaşayamaz. Orta ve Güney Amerika ile Orta Asya, Afrika, Hindistan görülür.

Develerde akut ve kronik seyreder Develerde akut ve kronik seyreder. Düzensiz ateş, anemi, bacak ve vücudun alt kısımlarında ödem, zayıflama, konjuktivitis, abort semptomlarıdır.

Mal de caderas-T. Equinum enfeksiyonu Çapraz ayak felci hastalığıdır. Güney ve Orta Amerikada equdelerde görülür. Tabanidlerle mekanik bulaşır. Genellikle kronik seyreder. Vücut ısısında artış ve ateş başlangıcından 2-3 hafta sonra arka ayaklarda felç oluşur.

Dourine-T.equiperdum enfeksiyonu Equdelerde bulaşıcı çiftleşme hastalığı, Exanthem Coital Paraliticum, beygir firengisi, Dourine arapça anlamı kirlilik, Bulaşma: çiftleşme ile olur. Etkenler kanda, lenf sıvısında, genital organların mukozasında, deride oluşan ürtikerlerdeki sıvılarda sıvılarda bulunur. Etkenler uzunlamasına ikiye bölünerek çoğalırlar.

dourine Dünyada yaygındır. Kuzey ve Güney Afrika, Ortadoğu’da ve Güney Amerika’da endemiktir. Güney ve Orta Avrupa’da sporadiktir. Türkiye, Batı Avrupa ve Amerika’da eradike edilmiştir. Enfeksiyonun belirgin olmayan dönemlerinde de etken taşınması mümkündür.

Dourine hastalığı T.equiperdum etkenleri atlarda genital organların derisinde, lenf, kan ve serebrospinal sıvıda persiste (inatçı, sürekli) olarak aylarca-yıllarca parazitlenir. İnkubasyon süresi 2-12 haftadır. Bu süreyi takiben semptomlar ortaya çıkar. Semptomlar 3 sistemde (genital organlar, deride ve MSS nde) görülür. Hastalığın seyri genellikle kronik olup, 1.5-2 yıl sürer.

Farklı 3 sistemde ki belirtiler , 3 ayrı safhada görülür. Dourine hastalığı semptomlar Farklı 3 sistemde ki belirtiler , 3 ayrı safhada görülür. Bunlar; Birinci safha: genital organlarda ödem, mukoid vaginal akıntı, vagina, prepusyum ve penis üzerinde ülseratif bozukluklar, karın altından göğüs altına kadar ödem.

Dourine semptomlar İkinci safha: Hastalık başladıktan 4-6 hafta sonra deride ürtikerler görülür. Özellikle vücudun yan taraflarında oluşur. Üçüncü safha: Gluteal kaslarda atrofiyi takiben inkordinasyon , yüz, boyun, arka ayaklar ve bütün vücutta felçler oluşur.

Dourine-teşhis Etiyolojik teşhis serumda antikor tespiti ile yapılır. CF ve ELISA Endemik bölgelerde semptomlar tanıda önemli ipucu verir. Etkenin mikroskobik tespiti güçtür. Teşhiste Equine Herpes Virus1 ve 3 enfeksiyonları dikkate alınmalı. Ülkemizde ihbari mecburi bir hastalıktır. Bulaşmanın engellenmesi için karantina yoluna gidilir.

İnsanlarda Trypanosoma enfeksiyonları T.gambiense: insan, maymun, Batı Afrikada, T.rhodasiense: insan, rat, kobay, Doğu Afrika da, zoonoz, sığır, antilop, aslan, sırtlan rezervuar, Uyku hastalığı, İnsanlarda Afrika trypanosomiasisi Glossina biyolojik vektör T.cruzi: Güney Amerika, Amerika’nın güney eyaletleri, Arjantin ve Orta Amerika, Chagas hastalığı, Amerika Trypanosomiasisi, Köpekler ve kemiriciler olmak üzere 150 kadar memeli hayvan rezervuardır, zoonozdur. Reduvidler (Triatoma , Rhodnius) vektördür. Myokarditis, MSS bozukluğu, ödem belirtilerdir. Köpeklerde anemi, splenomegali, kedilerde konvülüsyonlar ve posterior paraliz görülebilir.

Balıklarda Kamçılı protozoonlar Oodinium (O.limneticum, O.pillularis Amilodinium (A.ocellutum) Trypanosoma sp. Trypanoplasma sp. Cryptobia (C.branchialis) Costia (Ichtyobodo) (C.necatrix)

Balık kamçılı protozoonları Tür/cins Hastalık Adı Konakları Yerleştiği yer Coğrafi dağılımı Oodinium Amilodinium Beyaz bulut-Kadife-pas-altın tozu hast. Oodiniosis Amilodiniosis Akvaryum balıkları, Sazan, Alabalık ve deniz balıkları Deride (genellikle), solungaçlarda Avrupa, Kuzey Amerika Trypanoplasma Trypanoplasmosis Tatlı su ve deniz balıklarında Kan plazması Dünyada yaygın Cryptobia branchialis .Cryptobiosis Sazangiller, Esas olarak çayır sazanı Solungaçlar Çin, Rusya Costia necatrix (Ichtyobodo necator) Costiosis Tatlı su balıkları Deri ve solungaçlarda ektoparazit Kuzey Yarım Küre Cryptobia: Tatlı su balıklarında solungaç ve deride ektoparazit olarak, Deniz balıklarında mide ve sindirim sisteminde endoparazit olarak yaşarlar.

Oodinum ve Amilodinium Cinsleri O. pillularis: Deri bölgesini tercih eder. Sağlam deride yüzgeçlerin taban kısmını tercih eder. Solungaçlara da yerleşebilir. Enfekte balıklar taşlara ve diğer eşyalara sürtünür, zayıflar. Sekunder enfeksiyonlar görülür. Deri üzerinde gri tozlu görünüm vardır. O. limneticum: Daha çok deride bulunur. Nadiren solungaçlara yerleşir. Yumurtadan yeni çıkmış balıklar 1-2 hafta içinde ölür. Sekunder enfeksiyon olmaz, epitel dokuya girmez. Balıkların üzeri açık nefti, kahverengi, sarı toz şeklindedir. A. ocellatum: Solungaç ve deride yerleşir. Kistleri solungaçlarda opak oluşumlar olarak gözlenir. Hemoraji, yangı ve nekroz, sekunder enfeksiyonlara neden olurlar. Soluma güçlüğü, su yüzeyine çıkma, zayıflama, bitkinlik, sinirsel bozukluklar veya hareket bozuklukları. Trofontları : 15-100µ, dinosporları (20 µ), kistleri (30-115 µ), vardır. Işıklı ortam ve 23 C üstü sıcaklıkta çabuk çoğalırlar. Tanı: Klinik semptomlar ve deri-solungaçtan kazıntı alınıp mikroskopta trofontlar gözlenir. Sağaltım ve Kontrol : Bakır sülfat, metilen mavisi, akrifilavin, auromisin, tuz solüsyonları

Oodinium; Oodiniosis Diagnoz : Deride gri noktacıklar. Sanki un gibi beyaz tozlanmalar.

Kan plazmasında bulunurlar. Balık sülükleri ile bulaşır. Trypanoplasma Kan plazmasında bulunurlar. Balık sülükleri ile bulaşır. Yumurtlama zamanında enfeksiyona duyarlılık artar. Sazanlarda yaygındır. Kilo kaybı, uyuşukluk, gözlerin içeri çökmesi, Solungaçlarda soluklaşma, Anemi, kanın sulanması,anoksi, karın boşluğunda asites, Solungaçlarda jelatinöz eksudat 10-30 X 5-10 µ İki kamçı Bir dalgalı zar

Solungaç epitelleri enfekte olur. Cryptobia Bilateral ekzoftalmi 5-20 X 3-7 µ Solungaç epitelleri enfekte olur. Epiteller parçalanır. Solunum yapamazlar. Genel ödem, asites

Ichtyoboda necator (Costia necatrix) Costiosis  Zorunlu parazitdir. Yüzme esnasında bulaşır. Hücreleri nekroze ederler. Sekunder benfeksiyonlara yol açar. Üzerinde koyu benekler, mukus sekresyonu ile gri-beyaz ince bir tabaka vücut yüzeyinde oluşur. Kırmızı renkte ve hemorajiktir. Ağır enfeste olanlarda üzerleri mavimsi renkli Sümüksel tabaka ile kaplanır. Gözle görülebilen kısım kısım beyaz bölgeler, kuyruk ve yüzgeçler birbirine yapışmıştır. 5-18x3-8µ