BASINÇ günlük hayattan birkaç örnek: >bir çiviyi iki parmağımız arasına aldığımızda çivinin sivri kısmı parmağımızı daha çok acıtır. >odunu balta ile kesebiliriz. >bıçağın keskin kısmı ile ekmeği ancak kesebiliriz. >bisiklet tekerleğine ancak pompa ile hava basabiliriz.

>bataklıkta kuşgillerden olan ördek çok daha rahat yürür. >su da yüzerken derinlere inildikçe vücudumuza etki eden büyük bir kuvvet hissederiz >dağların yüksek kesimlerine çıkıldıkça kulaklarımızın tıkandığını hissederiz

BASINÇ kuvvet uygulanarak yapılır. Yukarıdaki olayların nedeni BASINÇTIR. BASINÇ kuvvet uygulanarak yapılır. BİRİM YÜZEYE DİK OLARAK ETKİYEN KUVVETE BASINÇ DENİR bir yüzeye uygulanan basın,uygulanan kuvvetin ,yüzey alanına bölünerek bulunur. basınç “P” ile gösterilir. basınç=dik kuvvet / yüzey P=F / S şeklinde ifade edilir.

kuvvet birimi:NEWTON (N) yüzey alan birimi :M (kare) olduğunda SI birim sistemine göre, kuvvet birimi:NEWTON (N) yüzey alan birimi :M (kare) olduğunda basınç birimi=paskal (Pa) olur. 1kpa =1000 pa Basınç konusu dört başlık altında incelenir. 1-katılarda basınç 2-durgun sıvılarda basınç 3-açık hava basıncı 4-kapalı kaplarda gaz basıncı

1- KATILARDA BASINÇ tüm katılar ağırlıklarından dolayı bulundukları yere basınç uygularlar. cismin yüzeye uyguladığı kuvvet (F) ağırlığı (G) kadardır.( F= G ) BU DURUMDA BASINÇ: BASINÇ =CİSMİN AĞIRLIĞI / YÜZEY ALANI olur. p = G / S şeklinde formüle edilir.

katıların basıncı iki etkene bağlı olmak üzere değişir. 1-katı cisimlerin basınçları,ağırlıkları (uyguladıkları kuvvet) ile doğru orantılı olarak değişir. tuğlaların sünger zemine bırakılmaları deneyi örnek olarak gösterilebilir. kumsalda yürüyen kişinin önce yüksüz daha sonra sırtına çanta yüklenmesi suretiyle yürümesi etkinliği… P(bir)<P(iki)<P(üç)

F F S(1) S(1) F S(2) S(2) F 2-katı cisimlerin Basınçları temas yüzey alanı ile ters orantılı olarak değişir.

UYARI: katı cisimler,üzerlerine etki eden kuvveti aynı yönde ve büyüklüğünü değiştirmeden iletirler. Traktör,kamyon,greyder gibi araçlarının lastiklerinin yere değme yüzeyleri geniş olduğundan batmazlar. Örnek uygulamalar: Kramponların yere değme yüzeyi küçültülerek basınç büyütülür Kütlesi büyük olan filler, ayak tabanları geniş olduğundan yere batmazlar. Raptiyenin sivri kısmı Büyük basınç uygulandığından ele batar

soru

SORU

SORU

SORU

sıvıların katılara göre en önemli farkları akışkan olmalarıdır. 2- Sıvı basıncı: Baraj duvarlarının şekildeki gibi aşağılara inildikçe kalınlaşacak biçimde yapıldığını görüyoruz. Denizde yüzerken aşağılara doğru inildikçe suyun vücudumuza yaptığı etkinin arttığını hissederiz. Dalgıçlar bu etkileri azaltmak için özel giysiler giyerler.Bu gibi olayların nedeni sıvı basıncıdır. sıvıların katılara göre en önemli farkları akışkan olmalarıdır.

sıvı basıncından sıvı içinde bulunan cisimlerde etkilenir. Nasıl masa üzerine bırakılan bir kutu ağırlığından dolayı masa yüzeyine basınç uyguluyorsa,sıvılar da basınç uygularlar. yalnız ; sıvılar sadece bulundukları kabın tabanına değil,temas ettikleri her noktaya basınç uygularlar. sıvı basıncından sıvı içinde bulunan cisimlerde etkilenir.

sıvı basıncı nelere bağlıdır? Not= Sıvı dolu kabın tıkaçları açılırsa sıvı fışkırır. Fışkıran sıvının yatayda aldığı yol fışkırma hızına bağlıdır. sıvının fışkırma hızı ise yapılan sıvı basıncı ile doğru orantılıdır. delikten fışkıran sıvı yatayda fazla yol alıyorsa,sıvı basıncı büyüktür. P (L) >P (k)

P (L) > P (k) 1-SIVININ DERİNLİĞİ ARTTIKÇA ,SIVI BASINCI DA ARTAR. sıvıların temas ettikleri yüzeye uyguladıkları basınç,sıvı yüzeyinden derinlik ile doğru orantılıdır. P (L) > P (k)

Sıvı içindeki bir cisme etki eden sıvı basıncı,cismin üzerinde kalan sıvının (sıvı sütununun) ağırlığından kaynaklanır. cisim aşağılara indikçe,sıvı sütunu büyüyüp ,ağırlığı artacağından cisme etki eden sıvı basıncı da artmış olur. P(1) P(2) P(2) > P(1)

NOT: Sıvı içindeki bir cisme etki eden kaldırma kuvveti de cismin tabanına ve tavanına etki eden sıvı basınçlarının farklı olmasından kaynaklanır. P(1) P(2) P (2) > P (1)

SORU

d (s) > d (R) olduğundan P(s) > P (R) OLUR. 2-sıvıların temas ettikleri yüzeye uyguladıkları basınç,sıvının yoğunluğu (öz kütlesi) ile doğru orantılıdır. d (s) > d (R) olduğundan P(s) > P (R) OLUR. X (S) > X (R)

NOT: FARKLI YOĞUNLUKLU VE HOMOJEN KARIŞIM OLUŞTURMAYAN (BİRBİRİNE KARIŞMAYAN) SIVILARIN HER BİRİNİN BASINCI HESAPLANARAK TOPLANIR. d d P =P (1) + P (2)

SORU

SIVI BASINCININ BAĞLI OLMADIĞI FAKTÖRLER: not: Sıvı basıncı,sıvının bulunduğu ortamın yer çekim kuvvetiyle doğru orantılı olarak değişir. SIVI BASINCININ BAĞLI OLMADIĞI FAKTÖRLER: 1-sıvıların temas ettikleri yüzeye uyguladıkları basınç,(derinliğin sabit kalması şartıyla)kabın şekline bağlı DEĞİLDİR. 2-sıvıların temas ettikleri yüzeye uyguladıkları basınç,(derinliğin sabit kalması şartıyla) kaptaki sıvı miktarına bağlı DEĞİLDİR.

PASKAL PRENSİBİ sıkıştırma parçalama, döndürme, Basıncın cisimler üzerinde ; sıkıştırma parçalama, döndürme, hız ve hareket kazandırma, itme , çekme gibi birçok etkisi vardır. birkaç örnek: tulumbalar yardımıyla derinlerden su çıkarılır. kriko ve forkliftler yardımıyla ağır yükler kaldırılır.

kömür tozları yine basıncın yardımıyla blok haline getirilirler. Tonlarca kütleli makine araçlar pistonların üzerinde yukarılara doğru hareket ettirilir. pamuk balya,saman, kağıt gibi maddeler basıncın etkisiyle balya haline getirilir. kömür tozları yine basıncın yardımıyla blok haline getirilirler. yukarıdaki örneklerde PASKAL prensibine göre çalışan aletler kullanılır.

bu özellik paskal prensibinin işlerlik kazanmasını sağlar. PASCAL PRENSİBİ: SIVILARIN, KENDİLERİNE BİR YÖNDE UYGULANAN BASINCI HER YÖNDE VE AYNI BÜYÜKLÜKTE İLETEBİLMESİ İLKESİNE DENİR. Sıvıyı oluşturan tanecikler arasında boşluk olduğundan,sıvılar ,akışkandır.tanecikleri birbiri üzerinden akar. bu özellik paskal prensibinin işlerlik kazanmasını sağlar.

içinde sıvı olan şırınganın ucunu tıkayalım. Bir şırınganın çalışma paskal prensibine etkilidir. içinde sıvı olan şırınganın ucunu tıkayalım. pistonu ittiğimizde sürgünün hareket etmediği görülür. çünkü SIVILAR SIKIŞTIRILAMAZLAR. ancak şırınganın ucuna iğne takılıp pistonu itilirse,sıvı basıncı her tarafa ulaşacağından iğnenin ucundan su fışkırdığı görülür.

1- bileşik kaplar: tabanda birleştirilmiş Paskal uygulamaları: 1- bileşik kaplar 2- u borusu 3- su cenderesi 1- bileşik kaplar: tabanda birleştirilmiş Farklı şekil ve biçimdeki kaplara denir. Her kabın tabanına yapılan basınç Eşittir. 2- U borusu: basit bir bileşik kaptır. Yoğunluğu bilinmeyen sıvının yoğunluğunun bulunması için kullanılır. h(1) x d(1) = h(1) x d(2)

farklı kaplara sıvı doldurulduğunda oluşan basınç-zaman 3- su cenderesi : yarı çapları farklı bir bileşik kaptır.büyük kütleleri kaldırmak ,sıkıştırmak için kullanılır. F(1) / S(1) =F(2) / S(2) Not: farklı kaplara sıvı doldurulduğunda oluşan basınç-zaman grafikleri

SORU

SORU