ADIǴE ALFABE www.danef.net 1
HARFXER – HARFLER - LETTERS B C Ç Ć D E É F G Ǵ Ğ H Ḣ I İ J K Ḱ L Ĺ M N O Ö P Ṕ Q R Ś S Š Ş T Ṫ U Ü W X Y Z Ź Ĵ Ḟ Ǩ Ṩ V Kaberdey EK harf www.danef.net 2
SADECE EK ADIǴE HARFLER Ć E Ǵ Ḣ Ĺ Ḱ Ṕ Q Ś Š Ṫ W Ź ćapse pe ǵın pḣe aĺın ḱu ṕe qon śe še yaṫe wate baźe ip burun barut odun yüzük araba yatak gitmek diş bit toprak çekiç sinek www.danef.net 3
Guş`aĺem harfxer apostrofow yit. Adıǵe Klavyem yilink: http://www.danef.net/dosyalar/ad/16_q_keyboard Adıǵe Harfxer kızićıre çıuxer ćeğ tablom yit DİAKRİTİK HARF KLAVYEDE ÇIKIŞ YERİ ć Altgr + c ǵ Altgr + g ḣ Altgr + h ḱ Altgr + k ĺ Altgr + l ṕ Altgr + p ṫ Altgr + t ś Altgr + s ŝ Altgr + ö ź Altgr + z www.danef.net
Yaperıye yeğejaṕ - Başlangıç seviviyesi - Beginner level TİBZE ZETEĞAŞ`E Yaperıye yeğejaṕ - Başlangıç seviviyesi - Beginner level www.danef.net
Kursta ünitelerin anlatım süresi 50 saattir HEDEFLENEN SEVİYE Adıǵece bilmeyenler için başlangıç seviyesi esas alınmıştır. Öncelikle Latin harflerle okuma ve yazmayı Günlük konuşmalarda geçen kelime ve cümleleri Günleri, sayıları, renkleri, konumları öğretmektir İstenilen seviye sitedeki diğer slaytlar ile geliştirebilir. Kursta ünitelerin anlatım süresi 50 saattir www.danef.net
NEDEN LATİN ALFABE ? Adıǵelerin % 80 Türkiye’de yaşamakta, latin harfleri kullanmaktadır. Telefon ve bilgisayarlarımızdaki harfler, latin harflerdir.. Dünya iletişiminde (Facebook, Twitter, MSN, SKYPE) kullandığımız harflerdir Dil öğrenim yaşındaki çocuklarımızın ve ebeveylerinin güncel kullandığı harflerdir Tek harf – Tek ses, okunduğu gibi yazılan, yazıldığı gibi okunan Fonetik alfabedir Tek harf sistemi öğrenimde, bilgisayar programlarında kolaylık sağlamaktadır. İlave harfler 13 olup, bunlarda taban harfleri ile rahat hatırlanabilmektedir ( C / Ć , H / Ḣ , G / Ǵ , K / Ḱ, L / Ĺ , S / Ś, P / Ṕ , T / Ṫ , Z / Ź ) www.danef.net
NEBǴIRE ŠERIĞ Şahıs Zamirleri SE seqo BEN gidiyorum woqo WO SEN gidiyorsun AR maqo O gidiyor TE gidiyoruz teqo BİZ ŞÖ şöqo gidiyorsnuz SİZ maqox AXER ONLAR gidiyorlar www.danef.net
ZİYE ŠERIĞ İyelik Zamirleri Sİ Wune Benim Evim Wune WÜ Senin Evin Yİ Wune Onun Evi Tİ Evimiz Wune Bizim ŞÜ Wune Eviniz Sizin YA Wune Onların Evi www.danef.net 9
PĹIŞÖÁŠEXER sıfatlar wune Šıqu` küçük ev mıarıse pĺıj kırmızı elma Sıfatlar, isimleri niteler ve belirgin özelliklerini tanımlar. Bir isime ait bütün özellikler o ismin sıfatıdır. Dilimizde sıfat tamlamaları Türkçe ve İngilizcenin tersine, nitelediği isimden sonra gelmektedir wune Šıqu` küçük ev mıarıse pĺıj kırmızı elma pşaşe daxe güzel kız ćale (éále ) pşer şişman çocuk www.danef.net 10
ZAĞORE PĹIŞÖÁŠEXER dıcı acı cade büyük gou şirin bğuże dar ule ahmak pşerı şişman şenıç asabi uşı akıllı ĺḣançe alçak wuçöáğ bitkin www.danef.net 11
ḢUŞIEFEŞI` Zarflar ḱur fabjew yefı Arabayı süratli sürüyor Zarflar eylemleri niteler. Bir eyleme ait bütün özellikler o eylemin zarflarıdır. ḱur fabjew yefı Arabayı süratli sürüyor Sabiyır cegunew yejejığ Çocuk yeniden oyuna başladı Terezew kao Doğruca söyle Femiyew qoáğe İstemiyerek gitti Yizakow keqo ! Yanlız geliyor. www.danef.net
ZAĞORE ḢUŞIEFEŞ`IXER guaw lıdew wuzew jajew neşöw rénew şıpkew daow Bazı Zarflar guaw lıdew wuzew jajew neşöw rénew şıpkew daow psınćew yamışew tḣew dırsew wodew qo betew guşü`ew yeğazığew femiyew gum diştew şhafew karıwuşüxew wućıtew sakew www.danef.net
ĹEPSAPE Edatlar Edatlar, ismi nitelemezler. Tek başına kullanılmayan, bir isim ile kullanılıp ismin anlamını tamamlayan kelime gruplarıdır. Murat ḱum yipe yit Murat arbanın önünde duruyor. Unćıbzer yiqošı yiĺ Anahtar içinde Yate re yiko re zećerıt Baba oğul yan yana duruyor Bzıwur çıǵı şhapem pıs Kuş ağacın tepesinde oturuyor. www.danef.net
ZAĞORE ĹEPSAPEXER Bazı Edatlar yićeğ (yiş`eğ) yipaşha zetét ćerıt (érıt) ćet (ét) yićıu` (yişıu`) xet zetéĺ det şıt yiwuj peut yićıbıće (yıibıće) yiqoš yićıb (yıib) zerıt kot zexet fedew peşü`et upe zećerıt (zeérıt) pıs zegoĺ pıt yipe zegot ut zepıt www.danef.net
TÉT TÉĹ k o n u m l a r www.danef.net GOT GOĹ
YİT YİĹ k o n u m l a r www.danef.net DEĹ DET
ĆET (ÉT) ĆEĹ (ÉĹ) k o n u m l a r www.danef.net UT UĹ
KOT KOĹ k o n u m l a r www.danef.net XET XEĹ
DES KOS k o n u m l a r US ĆES (ÉS) www.danef.net
GOS k o n u m l a r YİS TÉS www.danef.net
PIS PIĹ k o n u m l a r XES www.danef.net
FİİL ÇEKİMLERİ Dilimizde 65.000 üzerinde fiil mevcuttur. Tesbit edebildiğimiz 155 zaman çekim formunun bilgisayar programı bitmiştir. Fiiller; eylemin yönüne, nesne alıp almamasına göre çekim formuna girerler Başlangıç seviyesinde dil öğrenimi için güncel 200 civarındaki fiil kafi gelebilir Geçmiş zaman, şimdiki zaman gelecek zaman çekimlerini öğrenmek ile başlanabilinir. Tüm fiil çekimlerini www.danef.net de yüklü olan fiilmatik ile yapabilirsiniz. www.danef.net
VEKTÖREL FİLLER ( téxın, kıćexın, uźın, yeźıxın, kéźıxın, xetḣın, koźen...) Dilimizde ön ekler, tekil veya kombine olarak fiil kökü ile kaynaşırlar. Konum ekleri ile eylemin yönünü belirler. Fiil çekimlerinde şahıs zamiri, ön ek ile fiil kökü arasına girer Eylemin yönünü belirler (tésexı: üstünden alıyorum) Fiilerimizin çoğunluğu bu fiil gurubundadır. www.danef.net
ḢUŞIE VEKTÖRXER kı fı ko źın şı ze de şın kı ze će fın fı şüı té xın ĹAPSE şı ze de şın kı ze će fın fı şüı té xın ze dı xe şen kı şı pe aben P I Ḣ O X E R kı ki fi fı şı ze zı şü`ı dı će go xe de ko ye yi té u pı pe ĺı www.danef.net
Cıre Ĺeḣan Şimdiki Zaman Séce Séca ? Sécerep Sécereba ? Wöce Wöca ? Yecen: Okumak Okuyorum okuyormuyum ? okumuyorum Okumuyor muyum ? Séce Séca ? Sécerep Sécereba ? Wöce Wöca ? Wöcerep Wöcereba ? Yece Yeca ? Yecerep Yecereba ? Téce Téca ? Técerep Técereba ? Şöce Şöca ? Şöcerep Şöcereba ? Yecex Yecexa ? Yecexerep Yecexereba ? SE WO AR TE ŞÖ AXER www.danef.net
Blećığe Ĺeḣan Geçmiş Zaman Sécağ Sécağa ? Sécağep Sécağeba ? Wöcağ Yecen: Okumak okudum okudum mu ? okumadım okumadım mı ? Sécağ Sécağa ? Sécağep Sécağeba ? Wöcağ Wöcağa ? Wöcağep Wöcağeba ? Yecağ Yecağa ? Yecağep Yecağeba ? Técağ Técağa ? Técağep Técağeba ? Şöcağ Şöcağa ? Şöcağep Şöcağeba ? Yecağex Yecağexa ? Yecağexep Yecağexeba ? SE WO AR TE ŞÖ AXER www.danef.net
Keqoşt Ĺeḣan Gelecek zaman Séceşt Séceşta ? Séceştep Séceştıba ? Yecen: Okumak okuyacağım okuyacak mıyım? okumayacağım Okumayacak mıyım ? Séceşt Séceşta ? Séceştep Séceştıba ? Wöceşt Wöceşta ? Wöceştep Wöceştıba ? Yeceşt Yeceşta ? Yeceştep Yeceştıba ? Téceşt Téceşta ? Téceştep Téceştıba ? Şöceşt Şöceşta ? Şöceştep Şöceştıba ? Yeceştıx Yeceştıxa ? Yeceştıxep Yeceştıxeba ? SE WO AR TE ŞÖ AXER www.danef.net
śe xeme tığoáqo xeme śığo xeme şejye xeme mı xeme mo xeme ZIPÇAĞE – BEPÇAĞE tekil - çoğul Tekil kelimenin sonuna ( XE ) eki alarak çoğul hale gelirler. İsmin -i halinde ( r ), ismin -de halinde ( me ) ses uyumu ekini alır śe xer śe xeme tığoáqo xer tığoáqo xeme śığo xer śığo xeme şejye xer şejye xeme mı xer mı xeme mo xer mo xeme www.danef.net
İSMİN HALLERİ Ev Güzel ev Yalın hal Wune Wune daxe Evi Evi sattı -i hali Wuner Wuner yişağ Eve Eve gidiyorum -e hali Wunem Wunem seqo Evde Evde kaldı -de hali Wunem kinağ Evden Evden getirdim -den hali wunem Wunem kisxığ Dilimizde e, de, den hali aynı formdadır www.danef.net
1. BLIPE Pazartesi 2. ĞUBCI Salı 3. BERESKÉJİY Çarşamba 4. MEFEḰU` PÇAĞEW MAFEXER GÜNLER 1. BLIPE Pazartesi 2. ĞUBCI Salı 3. BERESKÉJİY Çarşamba 4. MEFEḰU` Perşembe 5. BERESKÉŞXO Cuma 6. MEFEZAKU` Cumartesi 7. THAWUMAF Pazar www.danef.net
Çeşı (Şeşı ) gece Çeşıbǵı (Şeşıbǵı ) gece yarısı Nefşağo seher Pçediype(Pşediype) tanyeri Pçediy (Pşediy) sabah Şecağo öğle Şecağowuj öğleden sonra Pçıhaşhape (Pşeğaşhape) günbatımı Pçıhaşha (Pşeğaşha) akşam www.danef.net
ĞEXER MEVSİMLER ĞATXE İlkbahar ĞEMAF Yaz BJIHA Sonbahar ĆIMAF Kış www.danef.net
MAZEXER Şılemaz Ocak Mezay Şubat Ğetxape Mart Melĺfeğu Nisan Jönığo Mayıs Mekuwoğ Haziran Beźewoğ Temmuz Şışhau Ağustos Onığo Eylül Şepwoğ Ekim Şeqoğu Kasım Tığeğaz Aralık www.danef.net
Sehatır thapş ? Saat kaç? Sehatır bğu Sehatır bğum pş`ı blećı Sehatır bğure nıkore Sehatır bğum pĺ`ane yiı` Sehatır bğum pĺ`ane blećı www.danef.net Sehatır bğum ṫuć yiı`
TIĞEMIWO TIĞEKOHAṔE TIĞEKOĆIṔE TIĞAṔE www.danef.net TIĞEMIWO TIĞAṔE www.danef.net TIĞEKOHAṔE TIĞAṔE TIĞEKOĆIṔE TIĞAṔE
ZANĆE GUPE SEMEGU CABĞU ĆIB www.danef.net
ŞÖXER renkler Renk tonları ćıfı açık renk ćap'še koyu renk şö zexeĺ rengarenk şö zeyić tek renk www.danef.net 38
ŞÜŠE FIJI ŞḢOÁNṪE ĞOJI HAPĹI ŞEPĹI PĹIJI WUŚIŞÖ www.danef.net 39
SAYILAR Danef de sayılar YİRMİLİ sayı sistemine göre verilmiştir Sayımatik ise ONLU sayı sistemine göre düzenlenmiştir ! www.danef.net sitesinden yükleyeceğiniz SAYIMATİK ile istediğiniz rakamın on tabanlı sayı sistemine göre Adıǵece söylenişini bulabilirsiniz. www.danef.net
ziy 1 zı 2 ṫu 3 şı 4 pĺ`ı 5 tfı 6 xı 7 blı 8 yi 9 bğu RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM ziy 1 zı 2 ṫu 3 şı 4 pĺ`ı 5 tfı 6 xı 7 blı 8 yi 9 bğu www.danef.net
10 pş`ı 11 pş`ı zı pş`ıqu`ız 12 pş`ı ṫu pş`ıquṫu 13 pş`ı şı pş`ıquş 14 RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 10 pş`ı 11 pş`ı zı pş`ıqu`ız 12 pş`ı ṫu pş`ıquṫu 13 pş`ı şı pş`ıquş 14 pş`ı pĺ`ı pş`ıqupĺ`ı 15 pş`ı tfı pş`ıqutfı 16 pş`ı xı pş`ıquxı 17 pş`ı blı pş`ıqubl 18 pş`ı yi pş`ıquyi 19 pş`ı bğu pş`ıqubğu www.danef.net
20 ṫućı ṫuć 30 şıć ṫućıre pş`ıre 40 pıĺ`ıć ṫućiṫu 50 tfıć RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 20 ṫućı ṫuć 30 şıć ṫućıre pş`ıre 40 pıĺ`ıć ṫućiṫu 50 tfıć ṫućiṫure pş`ıre 60 xıć ṫućiş 70 blıć ṫućişre pş`ıre 80 yić ṫućipĺ`ı 90 bğuć ṫućipĺ`ıre pş`ıre 100 şe www.danef.net
ṫućipĺ`ıre pş`ıquxıre 101 şe zı şere zıre RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 22 ṫućı ṫu ṫućre ṫure 33 şıć şı ṫućıre pş`ıquşre 44 pıĺ`ıć pĺ`ı ṫućiṫure pĺ`ıre 55 tfıć tfı ṫućiṫure pş`ıqutfıre 66 xıć xı ṫućişre xıre 77 blıć blı ṫućişre pş`ıqubĺıre 88 yić yi ṫućipĺ`ıre yire 96 bğuć xı ṫućipĺ`ıre pş`ıquxıre 101 şe zı şere zıre www.danef.net
AKRABALIK Tı - bab baba Nı - nan anne pḣu kız evlat ko oğul şıpḣu kız kardeş bebej büyükbaba nenej anneanne şı erkek kardeş maĺḣo damat nıse gelin ćale (éále) pşaşe kız ahıl ahbap blağe dünür korıĺf torun (erkek) pıḣurıĺf torun (kız) goáşe kaynana www.danef.net 45
CÜMLELER / GUŞIEBLER Hoş geldiniz Şükéblağ İyi akşamlar Şüpçıha şü`ı (şüpşeğaşha şü`ı) İyi geceler (tekile hitap) Wüçeş şü`ı (wüşeş şü`ı ) İyi günler (tekile hitap) Wümafe şü`ı Günaydın (tekile hitap) Wüpçediy (wüpşediy) şü`ı Af edersin elimden bir şey gelmiyor. Kısfeğeğu` sia ziy kiferep. Af edersin duyamadım. Kısfeğeğu` zexesxığep. Yardım et Kızdeapeku` (kısdeapı`) Müsait misin ( telefon konuşması )? Yiğo wufita? www.danef.net 46
CÜMLELER / GUŞIEBLER nereye gidiyorsun ? tede wuqore ? o kim ? ar xet ? o ne diyor ? ay sıd yiorer ? o ne istiyor ? ar sıd zıfayer ? yaşınız kaç ? wü nıbj thapş ? adınız ne ? wüše sıd ? bu kim? xet mır ? fiatı kaç ? yi woáse thapş ? kimlerdensin ? xetxeme waşış ? nasılsınız ? sıde şü`şıtıx ? ne içeçeksin ? sıd wöşöşt ? ne istiyorsun ? sıd wufay? ne kadar uzakta ? sıd fedizew peçıj (peşıj) ? ne zaman gideriz ? sıdiğo tıqon ? nerelisin ? tede wuşış? yavaş konuş jajew guşıe affedersiniz kısfeğeğu` biliyorum seş`e www.danef.net 47
CÜMLELER / GUŞIEBLER Yirmi yaşındayım ṫućım (ṫ`oim) sit. Ayda sen misin ? Ayda wora? Adıǵece öğreniyorum Аdıǵabze zeseğaş`e Benim ismim Nart Se siše Nart Soyadın ne ? Wüĺekoášer sıd ? Senin adın nedir? Wo wüše sıd ? Düğüne gidecekmisin ? Cegum (nısaşem) wuqoşta ? Düğün nerede yapılıyor ? Cegur (nısaşer) tıde şaş`ıre ? Oynayacak mısın? Wukeşöşta ? (wukéş`eşta?) Beğendin mi? Wugurihığa ? (wugu yihağa?) www.danef.net 48
CÜMLELER / GUŞIEBLER annem nerede? séáne tıde şıı` ? annem mutfakta séáne pıtım yit babamız işe gitti téate ofım qoáğe abim okula gitti sişıneḣıj yecap'em qoáğe ablam uyuyor sişıpḣu neḣıj meçiye (meşiye) dedem bahçede oturuyor séátej xatem xet kardeşim ağlıyor sişıneḣıće (sişınahié) meğı acıktım melaće sıl`ağ (melaé sıĺ`ağ) anne ne yemek yaptın? nan sıd şxın pş`ığer ? çok güzel olmuş ĺeşew daxe ḣuğe tuzu ver ! şığur kıset ! su istiyormusun? psı wufaya ? şeker getireyim mi? şöşığu` keshına ? televizyonun sesini aç ! televizyonum yimake ux ! pencereyi kapat ! şhağupçer (şhanupşer) ğepıt ! www.danef.net 49
CÜMLELER / GUŞIEBLER 26 km. km ṫućıre xıre. Ankara kaç saat sürüyor ? Ankaram sehat thapş yekudıyi? araba ile gideriz. ḱuće tıqon. bir bardak çay kaç lira ? zı şayı bjem yiwase thapş ? bir sonraki durak hangisi? kıćeĺıqore (kıĺıqore) wuçüp'er tarı? bu gün gidelim. nepe tığaqu`. kaldığın yer nasıldı ? wuzdeşıağe ćap'er (ćıp'er) sıd fedağ ? kilosu kaç lira yikilo lira thapş ? Maykop a ne zaman taşındınız ? Miyekoápem sidığo wuḱoşıjığ ? nereden bilet alabilirim ? biletır tede kışısşefışü`şt (kışısçefışüşt) ? neyle gidelim ? sıdıće tıqon ? ağrını tarif edermisin ? kowızırer kep'`oteşüna ? ateşim var maşü`e kısćeĺ. (kıséĺ) başım ağrıyor sişha mewuzı boğazım ağrıyor siçiy mewuzı dişim çürük, ağrıyor si śe şüğe, mewuzı midem bulanıyor sıgu zeeha www.danef.net 50
Wukızeretéḣoáğer şü`ışejı. doğum günün kutlu olsun CÜMLELER / GUŞIEBLER bilmiyorum sış`erep (ćerep) çok güzelsin wu daxeded acele et! guzajö ! anlıyormusun zexewoş`ıća ? ayakkabılarını boya. wu çöákexer ğalex beni bekle hele ! kısaj mow ! ben sana demiştim se wo kos`oğağ bende yok siap. (siep) iyi ki doğdun Wukızeretéḣoáğer şü`ışejı. doğum günün kutlu olsun wu kızḣuğo mafer kıfebırsın. seni cok seviyoruz. iyi ki varsın wo be şü`ı woteĺeğu. Wuzereşıer şü`ışejı. beni saat 7 de uyandırabilir misiniz.. sehatır blım sıkebğewuşışüna ? bilmiyorum. bir dakika. onu şimdi çağıracağım zı dakıke. Cı sıkéceşt bir saat içinde dönerim zı sehat qošım zıkezğezejışt. bir şey mi kaybettiniz ? zıgore bğeqodığa ? borcum ne kadar ? sićıfe (sış`ıfe) thapş ? www.danef.net 51
pçıha (pşeğaşha) sıd pş`ere ? bu araba kimin ? mı ḱur xetı yiy ? CÜMLELER / GUŞIEBLER bu akşam ne yapıyorsun ? pçıha (pşeğaşha) sıd pş`ere ? bu araba kimin ? mı ḱur xetı yiy ? bu ayakkabı bol mı çöáker bıḣu bu ayakkabı dar mı çöáker zeju bu bir zevktir. mır zı tḣağo. bu evinin telefonu mu? mır yiwune yitéléfona? bu fazla büyük mır yinışe bu fazla dar mır bğużaşe bu fazla kısa mır ćeḱoáşe bu fazla uzun mır ćehışe (ćıhaşe) bu hesap yanlış gibi. mı hesapır pxencım fed. bu kedi. mır çetuw. bu Sinemis mır Sinemis buna inanmak çok zor mır şü`eşı hunır bow kinışe bunu beğendim. fiyatı ne kadar ? mır sigurihığ (sıgu rihağ) . yiwase thapş ? bunu duyduğuma sevindim mır zızerexesxığem sićeguşü`ığ (si`éguşü`ığ) bunun rengi ne ? miy yişö sıd ? buraya oturabilir miyim ? momdey (mıṫequm) sıkeṫısışüna ? www.danef.net 52
çok üzgünüm, ama imkansız. CÜMLELER / GUŞIEBLER buyurun şükéblağ şimdilik çok erken cıreće pesaşe Adıǵe misin ? wu Adıǵa ? Adıǵece biliyor musun ? Adıǵabze woş`a ? uykum geliyor çıye (şiye) kısequ çok üzgünüm, ama imkansız. cade sıgu kéwo, şhaćem (şhaém) ḣuşüne şıtep. dışarıda yağmur yağıyor mu ? şewum woşxı kışéşxa? dolu yağıyor woşü` kéxı dün akşam evde miydin ? tığoáse pıçıha (tğopşıha) wunem wüsığa ? evet ama neden ? arı şhaćem (şhaém) ha? evet ben Adıǵeyim. arı se sı Adıǵ evet bence de uygun arı serıćiy yequ gelmelisin wukeqon fay gerçekten mi ? o nasıl ? şıpka ? ar sıd fed ? gerçekten mi? niçin ? şıpka ? sıd papć (peé`) gidelim tığaqu` gidemiyorum sıqoşürep www.danef.net 53
CÜMLELER / GUŞIEBLER gir kih !, yih ! girebilir miyim? sıkihaşüna?, sihaşüna ? gördünüz mü ? siz unutmuşsunuz. şüĺeğuğa? şö kuşüçığupşağiy. gününü hatırlıyormusunuz ? yimafe wügukećıja ? hadi çabuk ol otobüsü kaçıracaksın zığepsınç otobüsüm p'`apıćışt. hayır bunu yapamam hau` mır sıfeş`eşüştep. hayır onu buradan aldım. hau` ar mızṫequm kışısçağ. herşey iyi zéće değu. hesabı nakit olarak ödeyeceğim hesapır arıĺhaw kestışt. hey dane kalk. saat 8 dane ketec. sehatır 8 hiç bir fikrim yok. xesohınew (xes`uhane) ziy ćerep. öyle istiyorsanız olur areştew şüfayeme ḣun iki yıldır burdayım. yiĺesiṫum miy sışıı` inanıyor musun ? wüşü`eş meḣoá ? iş ve kalacak yer arıyorum of re sıkızdeneştı ćap'em sıĺeḣu (yiwujı sit) işte biletim marı, sibilét söyle ne yapabilirim ? kao sıd sışıeşüşt (ćeşüşt) ? www.danef.net 54
CÜMLELER / GUŞIEBLER kapıyı kapatırmısın pçer feş`ına (bığepıtena) ? kırmızı gömleğim nerede? sicane pĺıj tede şıı` ? kim arıyor lütfen ? xaşxım xet kıĺıḣurer? kimin oğlusun ? xetı würişaw? kiminle beraber geleceksin ? xetı wüş`iğew wukeqoşt ? Konya lıyım. Konye`m sışış. koş çe (şe) köye gelecekmisin ? çılem wukeqoşta ? anne lütfen perdeyi kapat. nı haşxım uḣor uxojıba şunu (bunu) tut mor (mır) kewubıt ne güzel. kimler geliyor sıdew daxe. Kaqorexer xet ? neyin nesi sıdım yiĺ`ewuj ? ne kadar izin alabiliyorsun ? sıd fediz izın kaipxışüre ? ne kadar ödiyeceğim kesıpşıştır sıd fediz ? ne zaman geri geleceksin ? sidığo kebğezejışt ? nedir? bana söyle ? sıd? se kısau` ? nerede ? bilmiyormusun ? tedeşıı` ? pş`ereba ? www.danef.net 55
CÜMLELER / GUŞIEBLER yarın sizin için uygun mu ? newış worıće yeqoá ? o ekmeği verirmisin. mo halığur kıseptına. o kaç yaşında ? ay yinıbj sıd fediz ? olacak ḣuşt oldukça soğuk çıaded (şıaded) onu bulamaz mısın ? ar kebğotışüştıba ? onun ismi Nağo ay yiše Nağo onun ismi ne ? moy yiše sıd ? öyle olur umarım aşreştew ḣune seguğe. pardon ne dediniz ? kısfeğeğu` sıd p'`oáğer ? peki görüşürüz ḣun tızereĺeğun. susadım psı faĺ`e sıĺ`ağ. tuvalet nerede? psıwuner tede şıı`? rengini sevmedim yişö şü`ısĺeğuğep. sağol wopsew yaklaşık 4 saat yipeblağemće sehat pĺ`ı seni özledik wutleğu tıćesağ (ti`esağ). www.danef.net 56
CÜMLELER / GUŞIEBLER sana yardım edebilirmiyim ? wuzde apekuşüna ? (Sıkıpdepı`aşüna) şemsiyeniz nasıldı ? wüşetre sıd fedağ ? acıktım melaće (melae) sıĺ`ağ bu gün günlerden ne? nepe sıdı maf? gözlerin çok güzel Wünexer dexeded senden hoşlanıyorum sigu wuréhı (würéha) seni her zaman seveceğim wo yeğaş`em şü`ı wusĺeğuşt seni seviyorum şü`ı woseĺeğu alış verişe gideceğim şefaqo sıqoşt. azar azar maće maćew (maé, maéw) www.danef.net 57
DEYİM / OÁĆEXER anımsatmak gu kebğećıjın beğenmek guyeu' bıkmak gu pıćın gönüllü guće fay hatırlamak gu kećın hatırlatmak gu keğećın hoşnut guće raz incitmek gu kéğewon usanmak zeşın www.danef.net 58
KARŞIT / PEŞÜ`ET açık - kapalı uxığ - feşığ yüksek - alçak ĺaǵe (atığe) - ĺḣançe alt - üst ćeğı (ş`eğı) - ćıu (şıu`) beyaz - siyah fıjı - şüıše boş - dolu nećı (nei) - yiz büyük - küçük yinı - šıqu dar - geniş bğuze - şöámbğe derin - sığ ḱuwu - çencı (şecı) doğru - yanlış şıpḣe - pxencı düz - eğri zanće (zenćı) - onṫağ getir - götür kah - hı giriş - çıkış yihap' - yićıp' gülmek - ağlamak şxın - ğın hafif - ağır psınće - onteğu (woteğu) iyi - kötü değu - deyi kalın - ince ğumı - psığo www.danef.net 59
KARŞIT / PEŞÜ`ET kalkmak - oturmak tecın - ṫısın keskin - kör çanı (şanı) - śaḱo küt - sivri paḱo - papše ön - arka gupe - ćıbı (ibı) sağ - sol cabğu - semegu sert - yumuşak pıte - şabe şişman - zayıf pşerı - wodı temiz - pis kabze - şüeyı uyu - uyan çiye (şiye) - kewuş uzun - kısa cehı (ćıha) - ćaḱo yakın - uzak blağe - çıje (şıje) yaş - kuru šıne - ğuğe yavaş - çabuk jaje - psınće (ş`exı) yaz - kış ğemaf - ćımaf (ş`ımaf) yeni - eski će (ş`e) - jı www.danef.net 60
ĞEWUNEFIPKIXER . " , ' ; ( ) : [ ] ... ? ` ! ^ _ — / - \ “ fı abjaniṫu nokta " abjaniṫu çift tırnak işareti , fıće virgül ' abjan tek tırnak işareti ; fı fıće noktalı virgül ( ) parentez : fı zetét üst üste iki nokta [ ] parentez koáp köşeli parentez ... fı şı üç nokta apostrof ? wupće soru işareti ` aksan grave ! atığ ünlem ^ pao şapka _ ćeğ ğetḣığ alt çizgi — çehı ğetḣığ uzun tire / goş slaş - ćaḱo ğetḣığ kısa tire \ pxenc goş ters slaş “ fedfed denden www.danef.com
KİRİLDEKİ SORUNLAR Kiril Alfabesinde değişken harfler LATİN г бгы bǵı гу gu кI кIакIо ćaqo ц цу çü коцы ḱośı е eсын yesın Тет tét о жъогъо jöağo гъэжъон ğejön оIо wo`o у IуакIэ uaće Iэуж awuj гъэуцун ğewuçün www.danef.net
Kiril Adıǵe alfabem zı harfew yaĺıtağe harf zexeğewuçüáğexer къирил адыгэ тхэпкъылъэм зы тхэпкъэу ялъытагъэ тхэпкъ зэхэгъэучъуагъэхэр pıçığow, şırışew 11 harf пчъыгъоу, шырышэу 11 тхэпкъ ГЫ Гъу Жъу КIу Шъу ШIу ПIу Хъу Къу ПIу Тıу ṫurıṫ`ow 26 harf тIыурытIыIоу 26 тхэпкъ Гъ Гу Дж Дз Ку Къ КI Жъ Жь Шъ ШI Цу ЦI Чъ ЧI Хъ Хь ПI ТI Лъ ЛI Iу IA IЭ IО Ы Axem yafeşhafew 30 harf ахэм япэшхьафэу 30 тхэпкъ Е Ж З A Б В Г C Д И Й К Л М Н О П Р Т У Ф Х Ц Ч Щ Ш ъ ь Э Ю я www.danef.net
КI, ЧI , КIу ЛI, ЦI, ПI, ТI тIу, лIэн mekeḣu yeş`ı мэкъэхьу yэшIы ( I) harfır Kiril alfabem 4 wunaye of zeréfe. Dijital klavyem, alfabe ğepsıćem ḱéqurep ! (I) тхэпкъыр къирил тхэпкъылъэм 4 унаyэ Iоф зэрефэ дижитал кълаIyэм, тхэпкъылъэ гъэпсыкIэм къекIурэп ! mekeḣu yeş`ı мэкъэхьу yэшIы ЛI, ЦI, ПI, ТI harfım xeha тхэпкъым хэхьа КI, ЧI , КIу Wuçüṕe meḣu учъупIэ мэхъу тIу, лIэн harfır kıréğace тхэпкъыр къырегъаджэ Iу IО IA IЭ www.danef.net
У ПIу Iу КIу Цу Къу Ку Жъу ШIу Гъу ШIу ТIу Шъу Хъу Kiril alfabem ( Y ) harfır zıxet 14 harfıxer къирил тхэпкъылъэм ( Y ) тхэпкъыр зыхэт 14 тхэпкъыхэр КIу Цу Къу Ку Жъу ШIу Гъу ШIу ТIу Шъу Хъу
Latin - Kiril Txacexer лы - лъы – лIы lı - ĺı - ĺ`ı тIу – тIупщын ṫu - ṫupşın тIIу - лъIы ṫu - ĺ`ı оIо, умыIу woo, wumıu` ХьаIу - ??? hau – hau` Радийом едэlу - ??? radyom yedeu - radyom yedeu` умыIу wumıu` Жъон - Iужъу jön -ujü шыкIэ - шк1э şıće - şıqe www.danef.net