DİRENÇLERİN BAĞLANMASI

DİRENÇLERİN BAĞLANMASI A ) SERİ BAĞLANMASI B ) PARALEL BAĞLANMASI C ) KARIŞIK BAĞLANMASI

Her dirençten geçen akım şiddeti aynıdır. A ) DİRENÇLERİN SERİ BAĞLANMASI VE EŞDEĞER DİRENÇ Bu tür bağlamada dirençler uç uca getirilerek bağlanır. Devrenin eşdeğer direnci bağlanan bütün dirençlerin değerlerinin toplamına eşittir. Her dirençten geçen akım şiddeti aynıdır. Reş R1 R2 R3 I Eşdeğer direnç S ERİ BAĞLI DİRENÇLER

Seri bağlı dirençlerin yerini tutacak tek dirence EŞDEĞER veya DENK DİRENÇ denir. Eşdeğer direnç devredeki tüm dirençler toplamına eşittir.

SERİ BAĞLAMA VE ÖZELLİKLERİ Dirençlerin uç uca bağlanmasıyla elde edilen bağlama şekline SERİ BAĞLAMA denir.Bu tür bağlamalarda üreteçten çekilen toplam akım kollara ayrılmaz Üretecin bağlandığı kola ana kol denir.

SERİ BAĞLAMA VE ÖZELLİKLERİ SERİ BAĞLI R1 , R2 , R3 DİRENÇLERİ VKL R1 R2 R3 I I1 I2 I3 L K V1 V2 V3 + - VKL SERİ BAĞLI R1 , R2 , R3 DİRENÇLERİ

C. Dirençlerin toplamı,eşdeğer direnci verir. A. Seri bağlı dirençlerin her birinden aynı akım geçer.Bu akım,toplam akıma eşittir. I = I1 + I2 + I3 B. Her bir direncin uçları arasındaki potansiyel farklarının toplamı,üç direncin uçları arasındaki potansiyel farka eşittir. VKL = V1 + V2 + V3 C. Dirençlerin toplamı,eşdeğer direnci verir. R eş = R1 + R2 + R3

RT = R1 + R2 + R3 RT = 4 + 6 + 9 R1 = 4 R2 = 6 R3 =9 RT =? ÖRNEK: 4 Ohm, 6Ohm ve 9 Ohm’ luk üç direnç seri olarak bağlanmıştır.Toplam direnci bulunuz. ÇÖZÜM: RT = R1 + R2 + R3 R1 = 4 R2 = 6 R3 =9 RT =? RT = 4 + 6 + 9 RT = 19 

SORU : 12 Ohm ve 16 Ohm’ luk iki direnç seri olarak bağlanmıştır SORU : 12 Ohm ve 16 Ohm’ luk iki direnç seri olarak bağlanmıştır.Toplam direnci bulunuz. SORU : 4 Ohm,6 Ohm ve 8 Ohm’ luk üç direnci seri olarak bağlayıp,toplam sirenci bulunuz.

SORU : 5 Ohm ve 7 Ohm’ luk iki direnci seri olarak bağlayınız. SORU : Direnç nedir? Tanımlayınız? SORU : Bir iletkenin direnci nelere bağlıdır? Yazınız. A.Ç

B ) DİRENÇLERİN PARALEL BAĞLANMASI VE EŞDEĞER DİRENÇ Önce dirençlerin uçları kendi aralarında bir araya getirilir.Sonra bu uçlar asıl devreye bağlanır. Burada devrenin toplam direnci küçülür.Her bir koldan geçen akım şiddeti direncin büyüklüğüne göre değişir. R1 R2 I1 I2 I3 R3 I PARALEL BAĞLI DİRENÇLER

Paralel bağlı dirençlere eşdeğer olan direncin tersi,paralel bağlı dirençlerin tersleri toplamına eşittir. 1 /REŞ = 1 / R1 + 1 / R2 + 1 / R3 + ...

PARALEL BAĞLAMA VE ÖZELLİKLERİ Birer uçları bir noktaya diğer uçları ise başka bir noktaya bağlanarak elde edilen bağlama çeşidine paralel bağlama denir. R1 I1 V1 I2 I R2 I3 V2 R3 V3 + - I Vkl

A. Kollardan geçen akım şiddetleri toplamı ana koldan geçen akım şiddetine eşittir. I= I1 + I2 + I3 B. Dirençlerin uçları aynı noktaya bağlandığından her direncin uçları arasındaki potansiyel farklar birbirine eşittir. VKL = V1 + V2 + V3

C. Eşdeğer direncin tersi,dirençlerin tersleri toplamına eşittir. 1 1 1 1 = + + R2 R3 R eş R1

Dirençler devreye paralel bağlandığında eşdeğer direnç daima küçülür Dirençler devreye paralel bağlandığında eşdeğer direnç daima küçülür. Hatta en küçük dirençten daha küçüktür. İki direnç paralel bağlandığında eşdeğer direnç, dirençlerin çarpımlarının, toplamlarına eşittir. R1 . R2 R eş = R1 + R2

Her birinin direnci R olan n tane özdeş direnç paralel bağlanırsa eşdeğer direnç

PARALEL BAĞLI DİRENÇLERLE İLGİLİ SORULAR SORU 1: 3 Ohm,6 Ohm’ luk iki direnç paralel bağlanmıştır. Toplam ( Eşdeğer ) direnç kaç Ohm olur? ÇÖZÜM: 1 1 R1 = 3  R2 = 6  R = ? 1 + = R eş R1 R2 2+1 1 1 1 1 = + = 6 3 6 R eş R eş (2) ( 1 ) 6 R eş = R eş = 2  3

SORU 2 : 3 Ohm, 6 Ohm ve 12 Ohm’ luk üç direnci bir elektrik devresine paralel olarak bağlayınız? SORU 3 : 4 Ohm,5 Ohm ve 20 Ohm’ luk üç direnç birbirlerine paralel olarak bağlanmıştır.Toplam direnci bulunuz? SORU 4 : 6 Ohm ve 12 Ohm’ luk iki direnç paralel olarak bağlanmıştır.Toplam direnci bulunuz?

C ) DİRENÇLERİN KARIŞIK BAĞLANMASI Bir elektrik devresinde; dirençler hem seri hem de paralel bağlanmış olarak karışık halde bulunabilir. R2 R1 R6 R3 R5 R4 - + - + Yukarıdaki devrede paralel ve seri bağlı dirençler hangisidir? R1 = 1 ohm R2 = 2 ohm R3 = 2 ohm R4 = 6 ohm R5 = 5 ohm R6 = 4 ohm ise eşdeğer direnç kaç ohm’dur?

R2,3 ile R1 paralel bağlı olduklarından eşdeğer direnç; 1 1 + 2 = R eş SORU 5 : Aşağıdaki devrede bağlı olarak verilen dirençlerin toplam direnç değerini bulunuz? R2 =4 R3 =2  R4 = 5  R1 = 3  I I I. II. R2,3 =R2 + R3 R2,3 = 4 + 2 R2,3 ile R1 paralel bağlı olduklarından eşdeğer direnç; 1 1 + 2 = R eş 6 1 1 1 R2,3 = 6  = + R eş R2,3 R1 1 3 = R eş 6 1 1 1 = + R eş 6 3 3 R eş = 6 (1) (2) R eş = 2 

III. R eş = 2  R 4 = 5  R1eş = ? R1eş = R eş + R4 R1eş = 2 +5 R1eş = 7  olur.

ELEKTRİK AKIMININ ETKİLERİ * IŞIK ETKİSİ * ISI ETKİSİ *KİMYASAL ETKİSİ

IŞIK ETKİSİ CAM FİTİL DUYA TAKILAN KISIM Ampul

ELEKTRİK AKIMININ ISI ETKİSİ Her iletkenin, üzerinden geçen elektrik akımına zorluk gösterdiğini(direnç) biliyorsunuz. Bu direnç sonucunda, iletken ısınır.Bu ısınma;elektrik akımını meydana getiren akan elektronlarla, telin atomları arasındaki çarpışma sonucu oluşur. Elektriğin ısı etkisinden yararlanılarak; ütü, elektrik sobası, elektrik ısıtıcısı, klima gibi araçlar yapılmıştır. Siz de, elektriğin ısı etkisinden yararlanılarak üretilen araç ve gereçlerden örnek bulunuz.

Zaman zaman çevrenizde elektriğin kesildiği oluyor mu? Elektriğin ısı etkisinden yararlanılarak üretilen araçların içinde, evlerde en çok kullandığımız ütüdür. Bir ütüde ısıtıcı olarak, direnci büyük olan krom-nikel tek kullanılır. Bu tel, yalıtkan bir madde ile sarılmıştır. Bu telin iki ucuna akım verilir. Tel ısınınca ütünün demir kısımları da ısınır. Tüm ısıtıcı araçlarda dikkat edeceğimiz en önemli husus, iletken tellerin birbirine eğmesini (kısa devre) önlemektir. Zaman zaman çevrenizde elektriğin kesildiği oluyor mu?

Nüfus artışı ve sanayinin sürekli gelişmesi nedeni ile elektrik enerjisi ihtiyacımızın her geçen yıl artığını söyleyebilir miyiz? Artan elektrik ihtiyacını karşılamak için; yeni santrallere ihtiyaç olduğunu sık sık yetkililerce belirtilmektedir. Elektir enerjisi üretmek oldukça zor ve pahalıdır. Elektriğin ısı kaynağı olarak kullanılması bu nedenle ekonomik değildir.

ELEKTRİK AKIMININ KİMYASAL ETKİSİ Saf su, elektrik akımını iletmez. Ancak;suyun içine asit, baz veya tuz gibi maddeler konulduğunda, oluşan çözelti elektrik akımını geçirir. Elde edile bu çözeltiye elektrolit adı verilir. Elektrolitteki maddeler, iyon adı verilen (+) ve (-) yüklü atom veya atom guruplarına ayrılır. Elektrolitin konulduğu kaba, elektroliz kabı denir. Elektrolit içine daldırılan metal levhalara elektrot denir. Üretecin artı(+) kutbuna bağlı olan elektrota anot, eksi(-) kutbuna bağlı olan elektrota da katot denir.

Tuzlu su elektrik akımını iletir. Katot - Anot + Elektrot + - - + Tuzlu su elektrik akımını iletir.

Elektrotlar pil veya bataryaya bağlandığı zaman, elektrolit içindeki (+) yüklü iyonlar katoda, eksi (-) yüklü iyonlar da anoda doğru hareket eder. (5. Sınıf elektrik konusunda; zıt kutupların birbirini çektiğini ,aynı kutupların birbirini ittiğini hatırlayınız. İyonlar hareketi sonucunda, elektrik akımı oluşur. Elektrolitin, iletkenli özelliği iyonların hareketiyle oluşur. Bir bileşiği oluşturan elementleri, elektrik akımından( Doğru akım) yaralanarak ayırma işlemine elektroliz denir. - -

METAL KAPLAMA Evinizde altın, gümüş ve kromla kaplanmış metal eşya var mı? Araştırınız. Bazı metaller, havaya temas ettiğinde çabuk paslanır ve çürür. Bu metaller, paslanmayı ve çürümeyi önlemek, güzel görünmeleri ve sağlamlığını arttırmak için metallerle kaplanır. Metallerin bir başka metalle kaplanması daldırma, püskürtme, elektroliz gibi yollarla yapılır.

ELEKTROLİZ YOLU İLE KAPLAMA Elektrik akımı( doğru akım) kullanarak bir metali başka bir metal ile kaplamak mümkündür. Kaplama maddesi olarak kullanılacak metal, paslanmaz özellikte olmalıdır. (altın, gümüş, nikel, krom gibi) Kaplamak istediğimiz metalin suda çözünen bir tuzu alınır. Bu tuzun, saf suda çözünmesi ile çözelti(elektrolit)hazırlanır. Kaplama yapılacak cisim katoda, kaplama maddesi olarak kullanacağınız metal ise anoda asılır.

Elektrotlara akım verilince, bir süre sonra katoda asılan kaplanacak olan metalin üzeri, ince bir tabaka ile kaplanır. Anoda asılan kaplama metalinin ise kalınlığı giderek azalır. Aşağıdaki şekilde alüminyum kaşığın gümüşle kaplanması düzeneği verilmiştir. Şekli inceleyiniz.

Aşağıdaki şekilde alüminyum kaşığın gümüşle kaplanması düzeneği verilmiştir. Şekli inceleyiniz. (-) (+) Gümüş nitrat çözeltisi Alüminyum Kaşık Gümüş

Suyu depo ettiğimiz gibi, elektriği de depo edebilir miyiz? AKÜMÜLATÖR Suyu depo ettiğimiz gibi, elektriği de depo edebilir miyiz? Otomobil motorlarının çalıştırılmasında gerekli elektrik akımını nereden sağlıyoruz? Akümülatörler; elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo edebilen, gerektiğinde ise tekrar elektrik enerjisine dönüştürebilen düzeneklerdir. Akümülatörler, uzun süreli elektrik akımını elde edebilmek için pil yerine kullanılabilirler. Akümülatörler kara, deniz ve hava araçlarında yaygın olarak kullanılırlar.

Akümülatörler ( AKÜ ) boşaldıklarında tekrar doldurulabildikleri için sürekli kullanılabilen elektrik üreteçleridir. Akümülatör doldurulurken elektrik enerjisini depolar.Kullanım sırasında ise biriktirdiği elektrik enerjisini kimyasal yolla elektrik akımına çevirir. Akümülatörlerden doğru akım denilen türde elektrik elde edilir.Doğru akım gerektiren fen deneylerinde, telefonlarda, uçak tren ve otomobil gibi taşıtların elektrik devrelerinde akümülatör kullanılır.