Antik Mezopotamya Tıbbı Yrd.Doç.Dr. Mehmet KARATAŞ Tıp Tarihi ve Etik AD

MEZOPOTAMYA KÜLTÜRÜ Güney batı Asya’da yer alan Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki bölge “Mezopotamya” MÖ 4.yy şehir devletleri kurulmuş En çok meşhur olan “Sümerler” (yazı keşfi)

MEZOPOTAMYA KÜLTÜRÜ Doğaüstü güçler ve günahların etkisine inanılmış Astroloji çok önemli Güneş ve ay yılı doğru bir şekilde hesaplanmış

Mezopotamya Tıbbı Hastalıkların Nedeni Tanrının hastalıkları gönderdiği ve buna insanların günahlarının sebep olduğu Günahlar; ahlaki ya da dini bazı ritüelleri yapmamak, küçük hatalar ve büyük suçlar

Mezopotamya Tıbbı Kişi işlediği suçun cezasını Tanrıların kendine şeytanlar aracılığıyla hastalığı göndermesiyle görüyor

Mezopotamya Tıbbı Başağrısı, ağrı. barsak hastalıkları, impotans vb rahatsızlıklardan farklı şeytanların sorumlu olduğuna inanılıyor Büyü ve çeşitli dini ritüllerle tedavi sağlanıyor

Mezopotamya Tıbbı Rahip Baru ya da kahin hastalıkların gizli sorumlusu günahı buluyor ve prognozu belirliyor. Aynı zamanda rüya yorumu da yapıyor. Rahip Ashipu, büyü yaparak, dua ederek, kurban vererek, tılsımlarla hastalık nedeni şeytanı kovuyor. O bir “exorcist”. Aynı zamanda hastalarını Asu’ya havale ediyor.

Mezopotamya Tıbbı Asu ne bir hekim ne de rahip-hekim. O üst sınıf bir ailenin üyesi ve uzun yıllar kıdemli hekimlerin uygulamalarını takip etmiş. Tıbbi tedavilerde bitkisel tedavi kullanmış. Bu medeniyet bitkisel ilaçlar hakkında önemli bir bilgiye sahip. Yüzlerce terapotik etkili bitki kullanılmış.

Mezopotamya Tıbbı Hepatoskopi Anatomi hakkında bilgileri olmamasına rağmen karaciğer yaşamın merkezi olarak kabul edilirdi. Kilden yapılmış karaciğer modelleri arkeolojik kazılarda bulunmuştur. Kilden yapılan bu karaciğer modelleri hastalıkların teşhisinde büyü ritüelleri içerisinde kullanılırdı. Kurban edilen hayvanın karaciğeri kil modellerle karşılaştırılırdı.

Mezopotamya Tıbbı Hammurabi Kanunları ve Hekim Sorumluluğu Hammurabi medeniyetinin sonlarında (MÖ 1700-) tapınaklardaki dikili taşlara kraliyetin bu kanunları kazılmıştır. Bu dikili taşlardan biri çok iyi korunmuş bir halde 1901 yılında bulunup Paris’teki Louvre müzesine götürülmüştür. Tıp ve hekimlerle ilgili yasal düzenlemeler de içermektedir.

Mezopotamya Tıbbı Hammurabi’nin 282 hükmünden 10’u hekimlerin ücretlerini, tıbbi hatalarla ilgili alacakları cezaları içeriyordu. Bu cezalara göre hekim yaptığı tıbbi hata nedeniyle organ kaybına neden olmuşsa kendine ait aynı organını kaybederdi. (dişe-diş) Bütün bu uygulamalar tıbbi müdahalelerin devlet kontrolünde olduğunu göstermektedir.

Hatırlanması Gerekenler Bu kültürdeki hastalık inancı Çeşitli hekimler-farklı sınıflar Hepatoskopi Bitkisel tedavi Tıpla ilgili Hammurabi yasaları

Konuyla İlgili SORU/CEVAP Antik Mezopotamya tıbbının tanıda özellikle kullandığı yöntem neydi? Cevap 1: Hepatoskopi Soru 2: Hammurabi yasaları gereği tıbbi müdahalelerde yapılan hatalarda uygulama neydi? Cevap 2: Kısasa kısas ile ceza uygulanmıştır

Kaynaklar A. Selim ATAY, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, çeviri Tolga GÜVEN, Marmara Üniversitesi Tıp Tarihi ve Etik AD ders notları Ali Haydar BAYAT, Tıp Tarihi Emine ATABEK, Şefik GÖRKEY, Başlangıcından Rönesansa Kadar Tıp Tarihi Çağlar Boyu Tıp, Roche Yayınları http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page