ÜRİNER KATETERLER VE İLİŞKİLİ ENFEKSİYONLAR Doç. Dr. Emel YILMAZ

= Nozokomiyal üriner sistem enfeksiyonları Katetere bağlı üriner sistem enfeksiyonları =

%10-15 %1-5 %80 diğer sebepler (bakteremi ) kateterle ilişkili %80 Üriner siteme yapılan girişim %10-15 diğer sebepler (bakteremi ) %1-5 NÜE

Kateter bir kez takıldığında bakteriüri prevalansı % 3-10 Kateter 2-4 gün kalırsa bakteriüri prevalansı % 10-30 Kateter çıkarılırsa 24 saat bakteriüri devam eder

En sık hastanın kendi intestinal florası Uzun süre hastanede kalan, öncesinde antibiyotik kullanan hastalarda endojen floranın yerini hastane florası alır Sağlık personelinin işlem ya da bakım sırasında elleri ile çapraz kontaminasyon Steril olmayan malzeme kullanımı ile olur Hematojen yol ile sekonder NÜE gelişebilmektedir ( Örn: S aureus, Candida spp)

Kateterizasyon Kısa süreli Orta süreli Uzun süreli

Kateterizasyona alternatif yöntemler (1): Kondom kullanımı Cilt laserasyonu, Fimozise neden olabilir Sonuçta üretra ve cilt üropatojenle kolonize olur, bakteriüri gelişir 24 saat süreli kondom kullanımından kaçınılmalı, gece alt bezi veya emici örtülerle dönüşümlü kullanılmalıdır

Kateterizasyona alternatif yöntemler (2): Suprapubik kateter Üretral striktür, ağrı gibi komplikasyonlar daha azdır Bakteriüri riski düşüktür Ancak NÜE gelişmesini önleyememektedir

Kateterizasyona alternatif yöntemler (3): Steril intermittant kateterizasyon Temiz aralıklı intermittant kateterizasyon Hasta ve yakınları tarafından da uygulanabilir Kontamine olma riski vardır

Ellerin Yıkanması Kateter takılırken ve tüm manüplasyonlardan önce ve sonra eller yıkanmalı

Kateter Yerleştirme Aseptik teknik ve steril malzeme kullanılmalı Eldiven, yeşil örtü, gazlı bezler steril olmalı, periüretral temizlik uygun antiseptiklerle yapılmalı Kayganlaştırıcı jeller tek kullanımlık olmalı Minimal travmatize eden uygun boyuttaki kateter kullanılmalı İşlem bittikten sonra kateter sabitleştirilmeli

Kapalı Drenaj Sistemi: Mümkünse kapalı drenaj sistemi kullanılmalı İrrigasyon gerekmedikçe sistemin bağlantı yerleri ayrılmamalı Uygunsuz takılmışsa ya da sızıntı varsa yenisi ile değiştirilmeli

İrrigasyon Obstrüksiyon olmadıkça irrigasyondan kaçınılmalı Kateterin bağlantı yerlerini ayırmadan önce dezenfeksiyon işlemi yapılmalı İrrigasyonda büyük, steril enjektörler ve aseptik şartlar kullanılmalı Sık irrigasyon gerekiyorsa kateter değiştirilmeli

İdrar Örneği Alma: Örnek alınacaksa kateterin distal ucu, varsa örnek alma yerinden dezenfektan ve steril enjektör kullanılarak alınmalı Özel tetkikler için büyük miktarda idrar gerekiyorsa, drenaj torbasından, aseptik şartlarda alınmalıdır

İdrar Akımı Sürekli akım sağlanmalı Kateter ve toplama tüpünün kıvrılması önlenmeli Torbalar düzenli olarak her hasta için ayrı olan toplama kabına boşaltılmalı (3/4 doluluk) Torba daima yatak hizasının altında olmalı

Meatal Bakım Meatal bakım önerilmemektedir Yapılan çalışmalarda günde 2 kez antiseptik solüsyonlarla yapılan meatal bakımın enfeksiyonu önlemediği gösterilmiştir Günlük duş almak yeterli Meatal kültürü pozitif olan, meatal akıntısı olanlarda su ve sabunla yıkama yararlı olabilir

Kateter Değiştirme Rutin uygulamada keyfi olarak belirli aralıklarla kateter değiştirilmemelidir

Bakteriyolojik Takip: Düzenli idrar kültürü gerekli değildir İdrar örneği oda ısısında bekletilmemelidir Örnek kesinlikle torbadan alınmamalı Kateter ucu kültüre gönderilmez

Mutlaka tedavi öncesi idrar ve kan kültürü alınmalıdır

Özet Üriner kateterizasyon endikasyonu iyi belirlenmeli, Kateter uygun olan en kısa zamanda çekilmelidir