Prof.Dr.Aytekin Akyüz C.Ü. Tıp Fak. Nöroloji AD PARKİNSON HASTALIĞI Prof.Dr.Aytekin Akyüz C.Ü. Tıp Fak. Nöroloji AD

Klinik Görünümler 1817 James Parkinson “Titrek Felç” (An Essay of the Shaking Palsy) Tanı için 3 taneden ikisi gereklidir Bradikinezi, rijidite, tremor (primer olarak istirahatte) Diğer belirtiler : Maske yüz, hipovolemik konuşma, yutma güçlüğü, mikrografi, eğik postür, ayak sürüyerek yürüme, başlamada tereddüt ve donma Başlangıç: Sinsi, tek taraflı ilerleyerek bilateral

Parkinson Hastalığı Kronik, progresif nörodejeneratif hastalık Substantia nigra pars compacta kısmındaki dopaminerjik nöronların yavaş ve selektif kaybı Klinik belirtiler Bradikinezi, rijidite, tremor ve geç dönemde postüral instabilite Otonomik disfonksiyon Ortostatik hipotansiyon, kabızlık ve mesane disfonksiyonu, sexüel bozukluklar Nöropsikiyatrik Bozukluklar Depresyon, demans, psikoz

Belirti ve Bulgular Kardinal Özellikler İstirahat tremoru Diğer Bradikinezi Rijidite Diğer Mikrografi Maske yüz Postüral instabilite Günlük aktivitelerde yavaşlama Öne eğik,ayak sürüyerek yürüyüş Yürürken kolları sallamada azalma

Bradikinezi: hareketlerde yavaşlamadır Bradikinezi: hareketlerde yavaşlamadır. Hipokinezi: tekrarlayan hareketlerde amlitüd küçülmesi Tremor: 4-7 Hz istirahat tremorudur. “ekmek ufalar”, “hap yapar” tarzda kaba tremordur. Rijidite: agonist ve antagonist kaslarda tonus artışıdır. Tremorda eklenmişse “dişli çark belirtisi” görülür

Ek Belirti ve Bulgular Sandalyeden kalkmada güçlük Yatakta dönmede güçlük Hipofonik (kısık) konuşma Salya akışı Koku duyusu kaybı Ayakta distoni Sık düşme, eğik postür, donma atakları

4-7 Hz “hap yapar” tarzda istirahat tremoru

Epidemiyoloji 50 yaşında % 0.1, 60 yaşında % 1, 65 yaşında % 3, 80 yaşında % 10 İnsidans 5-25/100000, prevelans 50-350/100000 Tipik başlangıç 40-70 yaş ort.başlangıç 62 yaş 40 yaş altı % 4-10 Erkeklerde biraz daha fazla ABD’de 1 milyon (% 0.03) PH (yıllık kişi başı maliyet 24 bin $)

Etyoloji İdyopatik Genetik Predispozisyon Alfa sinüklein, ubikuitin, tau (OD) Parkin (OR) Oksidatif Stress (serbest radikal artışı hücre ölümüne neden olur) MAO-B metabolizmasında artış Azalmış glutation ve serbest radikal “klerensi”

Etyoloji Artmış eksitatör aminoasitler – kalsiyum sitotoksisitesi Trofik faktör yetmezliği Mitokondriyal disfonksiyon İnflamasyon Çevresel toksinler-MPTP, karbon monoksit, ağır metaller, pestisid, petrokimyasallar ÇEVRE+GENETİK FAKTÖRLER

Risk Faktörleri Yaş Aile öyküsü Erkek cinsiyet Kafkaslar Kişilik –içe kapanık, çekingen, asabi, sorumluluk duygulu, titiz, kurallara bağlı Çevresel riskler- toksin, herbsid, pestisid, ağı metal, endüstri bölgesi, kırsal alan, yumuşak su, tekrarlayan kafa travmaları

Parkinsonizm Nedenleri Parkinson Hastalığı (%87) Parkinson Plus Sendromları Progresif Supranükleer Palsi Multi Sistem Atrofi (MSA) Striatonigral dejenerasyon (SND) Olivopontoserebellar atrofi (OPCA) Shy Drager Send. (SDS) Diğer nörodejeneratif hastalıklarda parkinsonizm Kortiko-bazal ganglion dejenerasyonu (KBGD) Alzheimer, Pick Hst., Guam tipi parkinson demans kompleksi Huntington Hst, Hallervorden Spatz Hst.

Sekonder Parkinsonizm İlaca bağlı (nöroleptikler) İnfeksiyon (postensefalitik, viral ensefalitler, Creutzfeldt-Jakop Hst) Toksinlere bağlı (Mn,CO, MPTP, siyanid, karbon disülfid) Strüktürel lezyonlar (kominike hidrosefali, tm, bazal ganglion kalsifikasyonu, aterosklerotik-vasküler parkinsonizm) Diğer (Wilson Hst, psikojenik)

Ana Biyokimyasal Anormallik Belirgin striatal DA deplesyonu “Striatal dopamin yetmezliği sendromu” Ölümde, DA kaybı > %90 DA kaybı < %50 asemptomatik -%70 DA kaybı semptomlar ortaya çıkar DA kaybının şiddeti PD’de bradikinezi ile koreledir

Patolojik Bulgular Substantia nigrada dopamin salgılayan ve depolayan pigmente nöronlarda kayıp Levy cisimcikleri

Tanı Kriterleri Bradikinezi ve istirahat tremoru veya rijidite Levodopaya yanıt Sekonder sebeplerin yokluğu – ilaç, multiple infarkt,metabolik. Kesin tanı sadece otopsi ile konabilir

Tedavi Seçenekleri Preventif Tedavi Semptomatik tedavi Yoktur (kahve-sigara ?) Semptomatik tedavi Farmakolojik Cerrahi Non-motor yaklaşım Restoratif- sadece eksperimental Transplantasyon Nörotrofik faktörler

PD İlaçlar Levo dopa+periferik dekarboksilaz inhibitörleri (Madopar, Stalevo) Dopamin agonistleri (bromokriptin, pergolid, kabergolid, pramipeksol, ropinirol, apomorfin, amantadin COMT inhibitörleri (entakapon) MAO-B inhibitörleri (selejilin) Antikolinerjikler (biperiden, difenhidramin)

Cerrahi Tedavi Talamotomi Pallidotomi Subtalamotomi Derin Beyin Stimülasyonu (beyin pili) implantasyon