Kavrama ve Transmisyon HAZIRLAYANLAR: MUSTAFA YÜCEL 2001010503019 MUSTAFA SONKAYA 2001010503018 MAHMUT ÇAPKURT 2001010503014 SERKAN AY 2001010503023

KAVARAMA NEDİR? Dönen bir milin hareketini aynı doğrultuda diğer bir mile iletmek veya hareketi kesmek için kullanılan bir mekanizmadır. Kavramalar araçlarda daima motor ile vites kutusu arasına yerleştirilmiştir. Duruştan kalkışa geçmeyi veya hareket esnasında  motor ile vites kutusu arasındaki kuvvet akışını keserek vites kutusunda basamak değiştirmeyi mümkün kılar

KAVRAMANIN GENEL YAPISI: 1.      Volanlıdisk                                                2.      Balata                                       3.      Baskı plakası 4.      Baskı yayları 5.      Kavrama muhafazası 6.      Kavramayı çalıştıran bağlantılar                                                                       

VİTES KUTULARI Motorlu taşıt araçlarında hızla yol alma ve hızı taşıyabilme özellikleri aranmaktadır.Yükü taşıyabilme ve yük altında istenilen hıza ulaşabilme motorun momentine daha doğrusu çekiş kuvvetine bağlıdır.Araç motoru tarafından üretilen gücün aracı yürütebilmesi , araca hareket verebilmesi için döndürücü kuvvetin arttırılarak tekerlere kadar iletilmesi gerekir.

Çeşitleri: 1-Standart vites kutuları a)Kayıcı dişli tip b)Senkromeçli tip  2-Otomatik vites kutuları

1-Standart vites kutuları a)Kayıcı dişli tip:                                                                                                  1)Kılavuz bilya 2)Priz direkt mili bilyası 3)Piriz direkt mili 4)Gurup mili yataklanmış konumda 5)Gurup mili 6)Geri vites ara mili yataklanmış konumda 7)Kutu 8)Çıkış mili masuralı yatağı 9)Çıkış mili 10)Çıkış mili bilyası 11)Giriş dişlisi-Priz direkt dişlisi

b)Senkromeçli tip: Otomobil hareket halinde iken, ilgili vitese bağlı olarak çıkış mili devamlı ve belirli hızlarda dönecektir.Vitesin değiştirilmesi sırasında kavrama çözülüp çıkış miline giden hareketi kestiği zaman, çıkış milinin üzerinde bulunan ve mile frezelenmiş olan dişliler dönmelerine devam etmek isterler ve gerçekten de dönmelerini sürdürürler.Bu sırada bu kayıcı dişlilerden birini, vites değiştirmek için grup dişlisi üzerindeki dişlilerden biriyle kavraştırmaya çalışırsak dişliler birbirlerin e çarpacak ve darbeli bir kavraşma meydana gelecektir.Dişliler birbirini öğütmeye çalışır gibi sesler çıkaracaklar; hatta bu tür çalışma devam ederse dişliler birbirlerini kırmaya çalışacaklardır.

VİTES KUTUSUNUN VİTES DURUMUNDA HAREKET İLETİMİ: Motordan gelen hareket priz direk  mili dişlilerine geçer.Manşonlar herhangi bir dişli ile kavraşmadığından hareket vites kutusundan dışarı çıkmaz. Priz direk  mili dişlisinden hareket grup mili daimi iştirak dişlisine geçer.Dişliler vites durumunda olamadığından dişliler boşta döner.

HİDROLİK TİP KUMANDA TERTİBATLI KAVRAMALAR Aracı kullanırken sürücü yol koşullarına ve gerçekleştirilen sürüş tipine göre direksiyonu, vites kolunu gaz pedalını debriyaj pedalını fren pedalını ve benzer kumanda cihazlarını kullanır. Burada, debriyaj pedalının ve vites kolunun sık kullanılması gereklidir, bu da sürücü işin büyük bir yüktür. Bu yük¸ azaltmak işin geliştirilen bir yöntem olan Otomatik Transmisyon (ya da AT) aracın vites değiştirme işlemlerini yük, hız ve diğer ilgili koşullara bağlı olarak otomatik olarak gerçekleştirmesini sağlar. Mekanik Tip kavrama tertibatında kavrama pedalının hareketi, kavrama çatalına mekanik bağlantılarla iletiliyordu. Kavrama pedalının bulunduğu şoför mahalli ile kavrama çatalı arasında uzunca bir mesafenin bulunuşu mekanik tertibatın teferruatını arttırmakta ve karışık bir duruma getirmektedir. Bu nedenle bazı taşıtlarda hidrolik kumanda tertibatı kullanılmaktadır.

Çalışma Sistemi: Kavrama pedalına basıldığı zaman pedal, itme çubuğu aracılığıyla merkez pompası pistonuna hareket verir ve piston önündeki hidroliğin basıncını arttırarak hidrolik silindirine gönderir. Basınçlı hidrolik, silindir pistonunu iter ve itme çubuğu aracılığıyla ayırma çatalını hareket ettirir. Ayırma çatalı da ayırma yatağını ayırma parmaklarına bastırarak kavramayı hareket iletmez duruma getirir. Kavrama pedalı serbest bırakılınca kavrama baskı yaylarının ve çatal geri getirme yayalarının tesiriyle hidrolik silindir pistonu eski konumuna gelerek hidroliğin tekrar merkez pompasına dönüşünü sağlar ve kavrama tekrar iletir duruma gelir.

PLANET DİŞLİ SİSTEMİ ÜSTÜNLÜKLERİ: Otomobillerde uygulanmasına başlanan planet dişli düzenlerinin tertibatı şekilde gözükmektedir bu dişli düzeneğinde merkezde bulunan dişli güneş dişli çevresindeki içten dişli olan yörünge dişlisi içten dişli ile kavraşmış bulunan ve güneş dişli ile hareket iletimi sağlayan dişlilere planet dişlisi ve bu dişlinin üzerinde bulunduğu sisteme de planet taşıyıcısı denir.

GOVERNOR: Governor taşıt hızı belli bir hızı geçince elektrik sisteminin şasi ile bağlantısını sağlar ve sistemi çalışır hale getirir. İçerisinde bir çift platin takımı vardır. Bu platinlerden birisi yalıtılarak dışarı çıkarılmış diğeri gövdeye bağlanıp şasileşmiştir. Platin takımının bağlantı şeklinden dolayı elektrik sisteminin şasi ile bağlantısı35 km’de oluyorsa; bağlantının kesilmesi daha düşük taşıt hızında olmaktadır. Governor hareketini çıkış milinden bir dişli vasıtasıyla alır. Dişlinin bağlandığı milde bazı governorlarda iki, bazılarında çok sayıda ağırlıklar vardır.