YTÜMED Yıldızlıyız! Cumartesi Toplantıları- 21 İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ ve İŞ GÜVENCESİ Yrd. Doç.Dr. Reşat SARAOĞLU

İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİREN DURUMLAR : Tarafların Anlaşması Taraflardan Birinin Ölümü Belirlenen Sürenin Dolması Bildirimli Fesih Bildirimsiz Fesih (Haklı Nedenlerle Fesih ) a) İşçinin Haklı Nedenlerle Feshi b) İşverenin Haklı Nedenlerle Feshi

Her tür iş sözleşmesi için Tarafların Anlaşması Her tür iş sözleşmesi için “Sözleşme Özgürlüğü Prensibi “

Taraflardan Birinin Ölümü (Her tür iş sözleşmesi için) İşçinin Ölümü : İş Sözleşmesi derhal sona erer İşverenin Ölümü : İş sözleşmesinin akıbeti ölen işverenin mirasçılarına bağlı

Belirlenen Sürenin Dolması (Belirli süreli iş sözleşmeleri için ) Belirlenen süre dolduğunda iş sözleşmesinin kendiliğinden sona erer

4. Bildirimli Fesih (İŞ K. M. 17) Belirsiz Süreli ( Süresi Belirsiz ) İş Sözleşmeleri için Fesih Bildirimi Bildirim Süreleri İş Sözleşmesinin (İhbar Önelleri ) sona ermesi 0 – 6 ay 2 hafta 6 ay - 1,5 yıl 4 hafta 1,5 yıl - 3 yıl 6 hafta 3 yıl + 8 hafta veya İhbar Tazminatı

Kötüniyet Tazminatı : İhbar Tazminatı x 3 Bildirimli fesihte işçiye çalışma süreleri içinde günde en az 2 saat ücretli izin verilir . Kötüniyet Tazminatı : İhbar Tazminatı x 3

Kıdemi 6 aydan fazla olan işçinin iş sözleşmesinin feshinde geçerli 30 ‘dan fazla işçi çalıştıran işyerlerinde Kıdemi 6 aydan fazla olan işçinin iş sözleşmesinin feshinde geçerli bir fesih nedeni bildirmek gerekir.

Geçerli fesih nedenleri : İşçinin yetersizliğinden veya davranışlarından ya da İşyerinin/işletmenin gereklerinden kaynaklanmalıdır .

Geçerli sayılmayan fesih nedenleri (İK 18/3 ) Özellikle aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz: a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak. b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak. c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak. (1) d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler. e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek. f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.

Geçersiz feshin sonucu İşe İade Davası Mahkeme/Özel Hakem Kararı 1 ay içinde işe iade veya : İşveren en az 4 ay – en çok 8 aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür.

5. Bildirimsiz Fesih ( Haklı Nedenlerle Fesih ) İşçinin İşverenin Haklı Nedenlerle Feshi Haklı Nedenlerle Feshi ( İş K. 24) ( İş K. 25) Sağlık İşverenin Zorlayıcı Sağlık İşçinin Zorlayıcı Nedenleri iyi niyet Nedenler Nedenleri iyi niyet Nedenler ve ve Ahlak Ahlak Kurallarına Kurallarına uymayan halleri uymayan halleri vb. vb.

Sağlık Nedenleriyle İş Sözleşmesinin Bildirimsiz Feshi İşçinin, İş Sözleşmesinin İşverenin,İş Sözleşmesinin Sağlık Nedeniyle Feshi Sağlık Nedeniyle Feshi (İK 24/1) (İK 25/1) a)İş sözleşmesinin konusu a) İşçinin kendi kastından veya derli olan işin yapılması işin toplu olmayan yaşayışından niteliğinden doğan bir yahut içkiye düşkünlüğünden sebeple işçinin sağlığı doğacak bir hastalığa veya veya yaşayışı için sakatlığa uğraması halinde, tehlikeli olursa. bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi. b) İşçinin sürekli olarak yakından b)İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi ve doğrudan  buluşup görüştüğü edilemeyecek nitelikte olduğu işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı ve işyerinde çalışmasında sakınca veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir bulunduğunun Sağlık Kurulunca hastalığa tutulursa. saptanması durumunda.

İşçinin, İşverenin İyiniyet ve Ahlak Kurallarına Uymayan Halleri Nedeniyle İş Sözleşmesinin Bildirimsiz Feshi : (İK 24/2) a)İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında   yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa. b)İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa. c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.   d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa. e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları  uygulanmazsa.

İşverenin iyi niyet ve Ahlak Kurallarına Uymayan Halleri Nedeniyle İş Sözleşmesinin Bildirimsiz Feshi : (İK 24/2) a)İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması. b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması. c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması. d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 84 üncü maddeye aykırı hareket etmesi. e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması. f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi. g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi. h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi. I) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

Bildirimsiz Fesihde Hak Düşürücü Süre ( İK.26) İşveren veya işçinin iyiniyet ve ahlak kurallarına uymayan halleri nedeniyle iş sözleşmesinin feshi için İK 24/2 ve 25/2 de belirtilen durumları karşı tarafın öğrenmesinden itibaren 6 iş günü olayın vukuundan itibaren de 1 yıl içinde bildirimsiz fesih hakkının kullanılması gerekir.