İşletme Bilimine Bakış

İşletme Biliminin Anlamı Ekonomide, kaynakların kullanımını gerçekleştiren en somut birimler “işletme” adını verdiğimiz örgütlerdir Bu birimler, insanların gereksinimlerini ve isteklerini karşılamak amacıyla oluşturulmuşlardır

Herhangi bir ekonomi, onbinlerce işletme biriminden oluşan bir bütündür Bu birimlerin davranışları ekonominin işleyişini yansıtan göstergelerdir

İşletme Biliminin Diğer Bilimlerle İlişkisi Ekonomi ve işletme bilimi Davranış bilimleri ve işletme bilimi Matematik-istatistik ve işletme bilimi Hukuk ve işletme bilimi

Ekonomi ve İşletme Bilimi Makroekonomi:Tüm ekonomiyi kapsayarak inceleme yapar Mikroekonomi:ekonominin birimleriyle ilgilenir (tüketicilerin davranışları)

Mikro birimler olarak işletmeler, makro yapının çevresindeki bütünün birer parçasıdır

Sürekli yüksek oranlar izleyen enflasyon, işletmelerin ayrı bir çaba göstermesine gerek bırakmadan ellerindeki varlıkların değerini yapay olarak arttırmakta, üretilen malların fiyatını yükseltmekte, borçların değerini düşürmekteydi. Bu durumda girişimci kolaylıkla darboğazdan kurtulabilmekteydi

Davranış Bilimleri ve İşletme Bilimleri Davranış bilimleri, gözlemler ve deneyler yoluyla bireylerin ve toplumların davranışlarını çözümlemeyi amaçlar Psikoloji, sosyoloji, sosyal psikoloji, antopoloji

Matematik-İstatistik ve İşletme Bilimi İşletme biliminde sayısal çözümlemelerden son yıllarda çok yararlanılmakta Çeşitli işletme sorunlarının çözümünde matematik ve istatistik geniş ölçüde kullanılmakta Doğru karar vermek için…

Hukuk ve İşletme Bilimi Devletin yasaları, yasaklar, özendirme (teşvikler)

İşletme Bilimine Tarihsel Bakış

İşletme Kavramının Tarihsel Gelişimi Günümüzden 700.000 yıl önce insan ilk iş araçlarını yapmak için taşları işlemeye başlamıştır İnsanlığın tarım ve hayvancılıkta uzmanlaşmasıyla birlikte ilk toplumsal işbölümü ortaya çıkmıştır Ekonomi, kendine yetme düzeyindeydi.

İşletmenin Birim olarak gelişimindeki aşamalar İlkel aşama Tarımsal aşama Zanaatkarlık aşaması Lonca aşaması Ev işçiliği aşaması Fabrika aşaması

İlkel aşama İlkel toplumlarda, ürünler ticaret yapmayı sağlayacak ölçüde bol değildi İnsanlar, maddeleri doğada bulunduğu biçimiyle kullanıyorlardı Artık ürün bu aşamada yok!

Tarımsal aşama Artık ürün çıkmaya başlamış Değiş-tokuşlar

Zanaatkarlık aşaması Zanaat:El ustalığı isteyen işler Zanaatkarlık, elle kas gücüyle üretme Çeşitli güçle çalışan makineler bulunmadan önce, yalnızca insan çabasıyla hammaddelerin bitmiş ürünler haline dönüştürülmesi zanaatkarlık Sabun, mum, nal, sandal, masa, kılıç Bu sistemde işletmelerde gelişim başlamış!

Lonca aşaması Lonca: Belli bir iş kolunda usta, kalfa ve çırakları içine alan dernek, oda Ortaçağda (1100-1500) Tüccar ve zanaatkar loncaları Ortak çıkarları korumak için işbirlikleri Çalışma saatleri, çalışma yöntemleri, fiyat ayarlamaları, vergi, gümrük

Ev işçiliği aşaması Bu aşama, zanaatkar loncaların yaptığı anlaşmaların geliştirdiği bir aşama Ev işçiliğinde üretim üreticinin evinde Yeni bir işadamı ortaya çıktı: girişimci girişimci, hammaddeyi sağlar, üretimi kendi yapmaz, zanaatkarlar kiralar Çalışanlar herhangi bir yatırım yapmazlar İşin üretim ve satışına ilişkin risk girişimcinindir

Fabrika aşaması 1760’lardan sonra Bir kezde birden çok iplik bükebilen makinenin bulunuşu Buhar gücünün bulunuşu Küçük çaplı üretimler, büyük çaplı olmuş Yalnızca üretim yapılan binalar gerekmiş:FABRİKALAR Düşük maliyetler Son teknoloji fabrikalar

İŞLETME KAVRAMI İnsan ihtiyaçlarını karşılamak için kurulan, işleyen ve işletilen iktisadi birimdir. Bir ekonomik sistemin ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet sağlayan, tüm kâr amaçlı faaliyet ve teşebbüslerdir.

İŞLETME KAVRAMI Kişi veya kurumların ihtiyaçlarını karşılamak üzere, üretim faktörlerini bir araya getirerek mal veya hizmet üreten, pazarlayan, maddi ve manevi kar elde etmeyi amaçlayan iktisadi, teknik, sosyal ve hukuki birimlerdir.

İŞLETME KAVRAMI İhtiyaç duyulan ekonomik mal ve hizmetleri üretmek ve/veya pazarlamak, böylece var olan talebi karşılayarak fayda yaratmak, dolayısıyla kar elde etmek için faaliyette bulunan ekonomik kuruluşlara/Teşebbüslere işletme denir.

TEMEL KAVRAMLAR İhtiyaç: Karşılandığında insana mutluluk ve huzur, karşılanmadığında ise elem ve sıkıntı veren duygulardır.

İhtiyaçların Sınıflandırılması Birincil İhtiyaçlar: Yemek yeme, su içme, giyinme, barınma gibi temel ihtiyaçlar. İkincil İhtiyaçlar : Sosyal veya ekonomik temelli zorunlu ihtiyaçların dışındaki ihtiyaçlar. Örn; sinemaya gitmek, müzik dinlemek, kendini bir alanda geliştirme istemek vb.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Fizyolojik İhtiyaçlar Yemek, su, uyku, dengeli beslenme, ısı, giyinme, barınma, v.b. Güvenlik İhtiyacı Tehlikeye, tehdide ve yokluğa karşı korunma ihtiyacı. Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı Ait olma, sevme, sevilme (Örn: İşletme içinde oluşan enformel gruplar) Saygı Görme İhtiyacı İnsanlar başkalarının kendisine değer vermesini, saygı göstermesini ister. Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı Bundan önceki her türlü ihtiyaçlarının tatmin olma mutluluğunu görmüş olan kişiler için ortaya çıkar. Kişinin kendi kendine yeterli olması, devamlı olarak kendisini geliştirmesi, yaratıcı olma. Örnek: Rahmi Koç ve Koç Sanayi Müzesi

Basamaklar Örnekler Fizyolojik ihtiyaçlar Yemek ve barınma için yeterli maaş Güvenlik ihtiyaçları Uzun süreli iş sözleşmesi,güvenli bir çalışma ortamı,eşit fırsatlar Ait olma ve sevgi ihtiyacı Çalışma arkadaşları tarafından kabul görme,yakın dostluklar Saygı Görme İhtiyacı Etkileyici unvan, büyük ofis,şirket arabası Kendini gerçekleştirme ihtiyacı Kendini geliştirmesini sağlayacak bir iş imkânı

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı Saygı Görme İhtiyacı Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı Güvenlik İhtiyacı Fizyolojik İhtiyaçlar

Temel Kavramlar Gereksinim İstek Talep-İstem Tüketici-Müşteri Yönetici Girişimci Yarar Mal Hizmet Ürün

Yarar Fayda: Ekonomik uğraşılar sonucu, üretilen mal veya hizmetlerin ihtiyaçları gidermesi nedeniyle sağlanan tatmindir. Şekil faydası; Ağaçtan masa Yer faydası; Manisa kavununu Bartın’a getirmek Zaman Faydası; Kömürü yazın çıkarıp, kışın satmak Mülkiyet faydası; Ürünü yetiştirenden almak/sahibinden almak ve yetiştiremeyene vermek (üretici- toptancı- tüketici hattını kurmak) Bilgi faydası; Eğitim öğretim faaliyetleri

Mal İnsan gereksinimlerini ve isteklerini gidermeye yarayan somut araçlar Ekonomik olmayan mallar (serbest mallar) Hava, gün ışığı, yağmur suyu Ekonomik mal: Elde olunması için emek harcanan mallar Ekmek, buzdolabı, uçak, bilgisayar, konserve, kitap Dalgıç tüpü?

Mallar Tüketim malları (gereksinimleri doğrudan doğruya giderebilen mallar) Ara mallar (Vida, sehpa ayağı):Başka malların içinde yer alıp yeni mallara dönüştükten sonra kullanılırlar Üretim malları (Yatırım malları): Başka bir malın üretilmesi için gerekli olan mallar (İşletme binası, makine, hammadde)

Mallar Dayanıklı mallar Dayanıksız mallar

Hizmet üretimi İnsan gereksinimlerini karşılayan ancak somut olmayan araçlar

Tüketici Son tüketici Endüstriyel tüketici Tüketici miyiz? Üretici miyiz?

Üretim ve Üretim Faktörleri İşletme biliminde her türlü fayda yaratmaya, diğer bir deyişle iktisadi mallar ve hizmetler meydana getirmeye üretim denir. Üretim faaliyeti için bir araya getirilmesi gereken bazı temel unsurlara da “üretim faktörleri” denir.

Üretim ve Üretim Faktörleri Üretim Faktörleri Açısından İşletme: Üretim faktörlerinin uyumlu bir şekilde bir araya gelmesiyle oluşan bir birim olarak tanımlanabilir. “Uyum”; Üretilecek mal veya hizmetin niteliğine göre gerekli miktarda, gerekli nitelikte, (gerekli olduğu zaman) üretim faktörünün bir araya getirilmesi.

Üretim Faktörleri Doğal Kaynaklar Emek (İnsan Kaynakları) Sermaye Teknoloji (Girişimci)

Doğal Kaynaklar Doğal yaşamda bulunan ve üretim için girdi olabilen her türlü kaynak. Toprak, Tarımsal alanlar, Ormanlar, Akarsu, Göl ve Denizler, Yeraltı Zenginlikleri (Madenler, Doğal Gazlar, Petrol ve Yeraltı Suları)

Emek (İnsan Kaynakları) Üretimin en önemli unsuru. İnsanların Fiziksel ve düşünsel gücü, Büyük bir firmanın tepe yönetimini oluşturan yöneticilerden, kendi başına iş yapan oto tamircisine kadar herkes.

Sermaye İşletmelerin faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli olan finansal kaynaklar. Para, Hisse senetleri , Tahvil vb. + Makineler, Araçlar, Binalar, Malzemeler vs. Sermaye salt para anlamına gelmez. Sermaye, insanlar tarafından üretilmiş üretim araçlarının tümü. İnsan yapısı olan ve üretimde insan emeğinin verimliliğini arttıran her türlü alet, makine, tesis, bina ve malzeme. Sermayenin doğal kaynaklardan farkı, insanlar tarafından üretilmiş olması.

Teknoloji İnsanın çalışmasını geliştirmek ve üretim yeteneğini arttırmak için bilginin üretilmesi ve uygulanması

Girişimci Üretim faktörlerini, başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak için tedarik eden ve uygun şekilde birleştiren kimsedir. Kâr amacı güder ve risk alır.

Girişimci İşletmeyi kuran ve riskleri üstlenen Atak, ama sonu belirsiz serüvenlere girmeyen Geliştirici ama önlemli Riske katlanan ama kumar oynamayan bir kişilik Belli bir ücret karşılığı girişimcinin işlevlerini yerine getiren:Yönetici

Girişimci ve Yönetici Kavramları Girişimci: ekonomik mal ve hizmetleri üretmek veya pazarlamak için üretim faktörlerini ele geçirip düzenli bir biçimde biraraya getirip, kar amacı güden ve girişimlerinin sonucu tüm risklere katlanan kişidir. Yönetici: kar ve riski başkalarına ait olmak üzere ekonomik mal ve hizmetleri üretmek veya pazarlamak için üretim faktörlerini ele geçirip düzenli bir biçimde biraraya getiren ve böylece faaliyette olan işletmeyi amaçlarına uygun bir şekilde çalıştırma ve yönetme yetkisini girişimciden alan ve sorumluluk üstlenen kişidir.

Üretim Faktörlerinin Kazançları Emek/İnsan Kaynakları Ücret Doğal Kaynaklar /Toprak Rant Sermaye/ Hisse senedi, ana mal Faiz Girişimci/Müteşebbis Kar

TEMEL KAVRAMLAR Talep: Yeterli satın alma gücüyle desteklenmiş satın alma isteğidir. Arz: Talebi karşılamak amacıyla, faydalı mal ve hizmetlerin belirli bir zamanda, belirli bir yerde ve belirli bir fiyattan ortaya konulması veya sunulmasıdır. Tüketim: Üretilen mal veya hizmetlerin gerek nihai tüketiciler gerekse endüstriyel tüketiciler tarafından ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanılmasıdır. Rekabet: İşletmelerin daha çok sayıda müşteri kazanabilmek için bir mücadele içinde olmaları.

Rekabet Türleri Tam Rekabet Piyasada bir çok firmanın bulunması. Tek bir işletmenin kendi başına piyasa fiyatını belirleyemediği ortam. Örnek: Tekstil sektörü Monopolistik (Tekelci) Rekabet Bazı firmaların bazı ürünleri açısından rakiplerinden farklı olmaları. Bu durum işletmelere fiyatları değiştirme gücü verir. Örnek: Büyük perakende mağazalar.

Rekabet Türleri Oligopol Rekabet Piyasada az sayıda satıcı işletme vardır. Pazara giriş zordur. Az sayıdaki satıcılar piyasa fiyatını kontrol ederler. Örnek: Turkcell – Vodafone- Avea Monopol Rekabet Piyasada tek bir işletme vardır, başka rakip yoktur. Bu firma piyasada fiyatı oluşturur. Örn: Tekel – Türk Telekom

Tam Rekabet Oligopol Tekelci Rekabet Monopol