PANKREAS HASTALIKLARI Çeşitli şekillerdeki pankreas hastalıkları köpek ve kedilerde sık görülebilir. Pankreas akut veya kronik hastalıklardan etkilenebilir ve bu durum pankreas yetmezliği ile ilgili sindirim sorunlarına yol açabilir.

A. Akut Pankreatitis Akut pankreas hastalıklarına yol açabilen çeşitli faktörler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir.

a) Mekanik faktörler Safra kanalından pankreas kanalına fazla safra akımı, fazla yağlı beslenmeyle ilgili yağ asitlerinin duodenumu etkilemesi sonucu pankreas yangısı oluşabilir. Travmatik ve hemorajik pankreatitis binalardan düşen kedilerde sık olarak bildirilmiştir. Pankreolitiazis'in sığırlarda diğer hayvanlardan daha çok oluştuğu bildirilmiştir

b) Enfeksiyoz hastalıklar Safra perfüzyonunun Escherîchiella coli ile enfeksiyonunda ödematöz pankreatitis ve asinar nekroz ile sonuçlanabilir.

c) İskemi Iskemi, Ödematöz pankreatitisin akut hemorajik pankreatitise dönüşümünde rol oynar.

d) Beslenme faktörleri Yetersiz beslenen köpeklerde iyi beslenenlere oranla pankreatitisden daha fazla etkilendikleri bildirilmiştir. Ağız yolu ile çinko zehirlenmelerinde danalarda asinar doku nekrozu oluştuğu gösterilmiştir

e) Kalsiyum Kedilerde hiperkalsemi ile ilgili pankreatitis olguları bildirilmiştir. Hipokalsemili bir köpeğe fazla miktarda kalsiyum uygulandığında pankreas nekrozu ve kanama görülmüştür.

B. Kronik pankreatitis Hastalık; karın ağrısı, emilim ve glikoz tolerans bozukluğu ile seyreder. Emilim bozukluğu, besinlerin sindirilmesi ile ilgili olabilir ve pankreas lipazının salınımı azalmıştır. Lipaz azalması hastalığın ağırlığı ve ana pankreatik kanalların tıkanması ile ilgili olabilir. Alkol önemli bir etiyolojik faktördür. Ekzokrin fonksiyon testleri yardımcı olmayabilir. Pankreasın kalsifikasyonu x-ışınları ile belirlenebilir. Ultrasonografi pankreas morfolojisi hakkında bilgi verir. Tedavi, emilim bozukluğunun önlenmesi şeklinde olabilir.

Kronik pankreatitlerde biyolojik bilanço başlıca iki inceleme üzerine dayanır. Uyarılmış duo-denal tübaj ve çeşitli sindirim denemelerinin eklenebileceği dışkı (feçes) incelemeleri. Lipaz yetmezliği, amilaz yetmezliği sık gözlenir. Hücresel yetmezliğin ağırlaşmasıyla proteazda bir yetersizlik görülür, daha sonra salgı hacminde düşüşle hidroelektrolit salgılamada yavaşlama ve bikarbonat debîsinde azalma gözlenir. Pankreas yetersizliği Vit A, Vit D, Vit E ve Vit K'nın emilim bozukluğuyla birliktedir. Enzimlerin sindirim sıvısından plazmaya geçişini amilazemi veya nadiren lipazemi tayini izler. Bu incelemeler kronik pankreatitler sırasında iki yönde gelişme sağlar.

C. Pankreas kistleri Yetişkin hastalarda pankreasta başlıca iki tip kiste rastlanır. En sık rastlanan membran yokluğu ile karakterize olan pankreasın yalancı kistleridir. Gerçek kistler pankreas kanallarının ampuller dilatasyonu veya sisto-adenom şeklindedirler.

Diğer adenom tiplerine endokrin pankreasta rastlanır Diğer adenom tiplerine endokrin pankreasta rastlanır. Zollinger-Ellison sendromu tümörü söz konusu edilebilir. Bir hiperinsulinizimle birlikte olan adenomlarda vardır. Ekzokrin pankreas salgısının enzimlerinin İncelenmesi enzimatik yetersizliği ortaya çıkarmaz. Özetle, pankreasın biyolojik incelenmesi bu organın bozukluklarının tanısında klinik ve radyolojik incelemeyi de gerektirir. Kantitatif bir bilanço zorunludur.

D. Kistik fibrozis Pankreasın ekzokrin salgılarının yoğunluğunun artması ile pankreas kanallarının tıkanması sonucu doku fibrozu gelişebilir. Besinlere pankreas ekstraktlarının ilavesi ile önlem alınabilir. Tanı, proteinden sorumlu dokuların enzim aktivitelerindeki azalma ile karakterizedir.

E. Pankreas kanallarının tıkanması (pankreas stazı, lithiazis) Pankreas, organizmanın kalsiyumdan zengin organlarından biridir (165 mg/kg). wirsing kanallarının taşları az eriyebilir kalsiyum tuzlarını içerir (Ca-fosfat veya Ca-karbonat). Herhangi bir tıkanmanın sonuçları 3 sıra dahilinde olur. Pankreas sıvısında sindirim salgısının azalması Kalsifikasyonların endokrin fonksiyonları etkilemesi Kalsifiye edici pankreatitisin gelişmesi

Pankreas sıvısının duodenuma alınmasının ardının kesilmesi başlıca proteinler ve lipidleri içine alan sindirim bozukluğuna neden olur. Besin alımına rağmen sıkça zayıflama görülür (dışkıda sindirilmemiş proteinlere rastlanır). Günde atılan amino azotu yüksektir (kreatöre). Sindirilmemiş kas fibrillerine de rastlanır. Lipaz yokluğuna bağlı olarak dışkıda anormal yağ varlığı da saptanır (steatore). Glikozüri ve biperglisemi endokrin pankreas bozukluğunun erken belirtileridir. Ağız yoluyla oluşturulan hiperglisemi pratikte insulin bağımlı bir diyabet varlığını göstermeye hizmet eder.

F. Pankreas kanseri Water ampulü yakınında gelişen kötü huylu tümörler neoplaziktir.Bu tümörler pankreas salgısında sekonder bir taş oluşumuyla birlikte bir staza da yol açarlar. Hastalarda zayıflama şiddetlidir. Enzimatik yetmezlikle proteinlerin sindirim yokluğu söz konusudur. Kreatöre ve bilhassa steatore ağırdır. Diyabet sabit değildir, sekretin etkisi altında alınan duodenal tubajda salgının hacminde azalma sabit değildir. Enzimatik tayin değerleri belirgin olarak düşmüştür. Pankreas fonksiyon göstergesi sıklıkla çok düşüktür.

Serumda diğer stazla pankreatik formlardan daha sabit bir amilazemi ve lipazeminin görünmesi salgılamanın blokajının yansımasını doğrulamak için izlemede değerlidir. Pankreas karsinomasının tanısı güçtür. Pankreas tümörü baş tarafta ise tıkanma sarılığı görülebilir. Tanıda biyokimyasal testler çok nadir kullanılır ve diğer teknikler (radyografi gibi) çok etkili değildir. Bundan dolayı pankreas karsinoması geç teşhis edilir ve metastaz sık görülür.