SANTRAL SİNİR SİSTEMİ: 1) İstemli Sinir Sistemi 2) Otonom Sinir Sistemi Sempatik Sistem Parasempatik Sistem 14

OTONOM SİNİR SİSTEMİ: İç organ düz kaslarını ve kalp kasını denetler. Salgı bezlerinin fonksiyonlarını düzenler İstemsiz çalışan iç organlarımızın ve yaşamsal fonksiyonlarımızın denetimini yapar.

OTONOM SİNİR SİSTEMİ Omurilik, beyin sapı ve hipotalamus tarafından kontrol edilir. Hipotalamus en üst düzey kontrol merkezidir. Diensefalon Bölgesi

SEMPATİK SİSTEM (Torkolomber Sistem) Nöron gövdeleri, medulla spinalisin torakal ve üst lomber kısmındaki “intermediolateral gri kolon”dadır. Aksonlar spinal sinirlerin ön köklerinden çıkar. Sempatik trunkus ve prevertebral ganglionlarda sonlanır. 17

SEMPATİK SİSTEM Ganglionlarda çoğu myelinsiz, post ganglionik sekonder visseral motor nöronların lifleri ile sinaps yapar. 18

Postganglionik lifler Preganglionik lifler Postganglionik lifler Torakalüst lomber uzun kısa Prevertebral ganglionlar, sempatik trunkus Ön kökler İç organlar, bezler, Vücut duvarı,arter duvarı,kıl folikülleri, Ter bezleri vb. 19

Torakal Lumbar

Sempatik sistemin preganglionik nöronlarından Asetilkolin, Postganglionik nöronlarından Adrenalin ve Noradrenalin salınır.

Sempatik sistemin etkisi ile böbrek üstü bezinden salgılanan katekolaminler, sempatik sistemin yaptığı etkiye benzer şekilde kan basıncını arttırırlar. Daha yavaş devreye giren ama etkisi daha uzun süren bir mekanizmadır.

SEMPATİK SİSTEM Sempatik sistemden salınan adrenalin ve noradrenalin etkilerini  ve adrenerjik reseptörler aracılığı ile gösterirler  ve  adrenerjik reseptörler (adrenoseptörler) vücudun farklı organlarında farklı miktarlarda bulunurlar. 21

a1 reseptörler : Periferik damarlarda daralmadan, idrar sfinkterlerinde büzülmeden, mesane boynu, prostat ve üretrada tonus artışından sorumludur. a2 reseptörler : Presinaptik reseptörlerdir. Adrenalin ve noradrenalinin sinaps boşluğundan presinaptik nörona geri alımında rol oynar

b1 reseptörler : Kalbteki + kronotrop, +inotrop, + dromotrop, + bathmotrop ve aritmojen etkiden sorumludur . Jukstaglomerüler aparattan renin salınımını sağlar. b2 reseptörler : Karaciğerde glikojenin yıkımından, bronşlardaki genişlemeden, periferik damarlardaki genişlemeden sorumludur.

SEMPATİK SİSTEM Sempatik sistem aktivite ve panik durumlarında hakim olan sistemdir.

Kalpde  adrenoseptörler çoğunluktadır. SEMPATİK SİSTEM Kalpde  adrenoseptörler çoğunluktadır. Sempatik sistem  adrenoseptörler aracılığı ile kalbin hızını artırır. kasılma gücünü artırır. İleti hızı artar. Uyarılabilirlik artar. Aritmiye duyarlılık artar. + dromotropi + kronotropi + inotropi + bathmotropi aritmojen etki 23

SEMPATİK SİSTEM Kan damarlarında Beta2 reseptörler aracılığı ile genişleme, (Vazodilatasyon) Alfa1 reseptörler aracılığı ile daralma yapar. (Vazokonstrüksiyon)

SEMPATİK SİSTEM Gözlerde, pupillada genişleme, Silier kasa etkisiz

SEMPATİK SİSTEM Ekrin ve apokrin ter bezlerini uyararak koyu, kokulu ve bol terlemeye neden olur.

SEMPATİK SİSTEM Bronşlarda Beta2 reseptörler aracılığı ile genişleme yapar.

SEMPATİK SİSTEM Barsak peristaltizmi ve barsak düz kasları tonusunu azaltır. Sfinkter tonusunu arttırır.

SEMPATİK SİSTEM Karaciğer, safra kesesi ve safra kanallarında inhibisyon

SEMPATİK SİSTEM Böbrekte idrar miktarında azalma, Üreterlerde inhibisyon yapar Böbrek üstü bezinin salgılanmasını uyarır. Renin salgılatır (Beta1)

SEMPATİK SİSTEM Kan pıhtılaşmasında artma, Kan glükozunda artma, Bazal metabolizmada % 100’e varan artma

SEMPATİK SİSTEM Zihinsel aktivitede artma İskelet kasında glükojenolizde artma, İskelet kası kasılma kuvvetinde artma

PARASEMPATİK SİSTEM İstirahat şartlarında hakim olan sistemdir. Ana siniri Nervus Vagus’tur.

PARASEMPATİK SİSTEM (Kraniosakral Sistem) Medulla spinalisin kranial ve sakral bölgelerinden çıkar. Preganglionik lifleri uzun, postganglionik lifleri ise kısadır. 34

Okulomotor, Fasiyal, Glossofaringeal, Vagus (%75) Preganglionik lif Post ganglionik lif Kranial uzun kısa Okulomotor, Fasiyal, Glossofaringeal, Vagus (%75) Sakral 2,3,4 Pelvik sinirler Ön kökler 35

Kranyal Sakral

Parasempatik sistemin hem preganglionik hem de postganglionik liflerinden Asetilkolin salgılanır.

PARASEMPATİK SİSTEM Parasempatik sistem kolinerjik reseptörler veya muskarinik reseptörler aracılığı ile etki gösterir. Örneğin kalbde parasempatik sistem kalb atım hızını azaltır. 37

PARASEMPATİK SİSTEM Parasempatik sistem kalp atım hızının azalması yanı sıra, atriyumların kasılma gücünde hafif bir azalmaya neden olabilir. Deri kan damarlarında genişleme ve koroner damarlarda daralma dışında sistemik damarlara etkisi yoktur.

PARASEMPATİK SİSTEM Gözde pupillada daralma yapar, silier kası uyarır. Gözyaşı sekresyonunu uyarır.

PARASEMPATİK SİSTEM Barsakta peristaltizm ve tonüsü arttırır. Sfinkterleri gevşetir. Tükürük bezleri, mide ve pankreastan birçok enzim içeren bol sulu sekresyon salınımını uyarır. Safra kesesi ve kanallarında eksitasyon oluşturur.

PARASEMPATİK SİSTEM Bronşlarda daralmaya neden olur. Üreterleri uyarır.

PARASEMPATİK SİSTEM Ter bezleri, Glükoz salınımı, İdrar miktarında azalma, Kan pıhtılaşması, Bazal metabolizma Zihinsel ve iskelet kası aktivitesi Böbrek üstü bezi salınımına ETKİSİ YOK

Sempatik ganglion zinciri Tükürük salgısını uyarır. Kalp atımını yavaşlatır Bronşları daraltır. Peristaltizm ve sekresyonu uyarır Safra salınımını uyarır Mesaneyi kasar Pupilleri genişletir Tükürüğü yapışkanlaştırır Kalp atımını artırır Kasılma gücünü artırır Aritmiyi uyarır Bronşları genişletir. Peristaltizm ve sekresyonu baskılar Glikojenin glükoza dönüşümünü uyarır Adrenalin ve noradrenalin salınımı Mesane kasılmasını baskılar Sempatik ganglion zinciri PARASEMPATİK SEMPATİK