Merkezi Sinir Sistemi İnfeksiyonları Dr.H.Reyhan EĞİLMEZ

Hematojen yol Direkt implantasyon Lokal ekstansiyon Periferik SS MSS ne infeksiyonun ulaşması dört temel yolla olur. Hematojen yol Direkt implantasyon Lokal ekstansiyon Periferik SS

Hematojen yol: Arteryel ya da yüz ve serebral dolaşımla ilgili retrograd anostomozlar Direkt implantasyon:Değişmez olarak travmatik nadiren iyatrojenik (LP veya ilişkili konj malformasyon –meningomyelosel gibi) Lokal ekstansiyon: mastoid veya frontal sinus infeksiyonları,infekte diş,kraniyal veya spinal osteomyelit gibi Periferik SS:Kuduz ve herpes gibi viral infeksiyonlar

İnfeksiyonlar Akut meninjit Akut fokal süpüratif infeksiyonlar Kronik bakteriyel meningoensefalit Viral meningoensefalit Fungal meningoensefalit Diğerleri

Akut meninjit Leptomeninjit (meninjit): leptomeninkslerin ve subaraknoid aralıktaki BOS’un yangısal reaksiyonu Meningoensefalit:Meninks ve beyin parankiminin yangısal reaksiyonu

Meningeal karsinomatozis: Subaraknoid aralıkta kanser hücrelerinin olması

AKUT PYOJENİK (Bakteriyel) MENİNJİT Etyoloji: E.coli, B streptekok-- Yenidoğanlarda H.influenzae-–infant ve çocuklarda N.meningitidis-adölesan ve genç erişkinlerde S.pneumoniae,L.monocytogenes-yaşlılarda

AKUT PYOJENİK (Bakteriyel) MENİNJİT Klinik:meningeal irritasyon,ense sertliği BOS pürülan,90.000nötrofil/mm3, protein,glikoz↓ Ted. Edilmezse fatal seyreder.İmmun yetm. hastalarda Klebsiella veya anaerobik organizm ile olb.

AKUT PYOJENİK (Bakteriyel) MENİNJİTİS BOS bulanık ve sıklıkla pürülandır. Eksüda beyin yüzeyini örten leptomeniksde aşikardır.Meningeal damarlar belirgindir H.influenza sıklıkla bazalde, pnömokok meninjiti serebral konveksitede sagittal sinüs çevresindedir. Meninjit fulminan olduğunda yangı ventriküllere uzanır.

AKUT PYOJENİK (Bakteriyel) MENİNJİTİS Mik: Subaraknoid aralıkta yoğun PMNL saptanır. Fokal serebrit,filebit ve infarktüs Leptomeningeal fibrozis ve sonuçta hidrosefalus gelişebilir. Pnömokok meninjitte kronik adeziv araknoidit gelişebilir.

AKUT ASEPTİK (VİRAL) MENİNJİT İsimlendirme olarak yanlış ancak meningeal irritasyon nedeniyle söylenir En sık etken enterovirus BOS: lenfositik pleositoz,orta derecede protein yüksekliği, ancak şeker içeriği genellikle normaldir.

AKUT ASEPTİK (VİRAL) MENİNJİT Morfoloji :beyin ödemi dışında tipik bulgusu yok,mik:belirgin bir patoloji yok hafif veya orta derecede leptomeningeal lenfosit infitrasyonu Klinik pyojenik olana göre daha az fulminan

AKUT FOKAL SÜPÜRATİF İNFEKSİYONLAR 1.BEYİN ABSESİ 2.SUBDURAL AMPİYEM 3.EKSTRADURAL ABSE

BEYİN ABSESİ Direkt,lokal(mastoidit,paranazal sinuzit) Hematojen yolla infeksiyon gelişir. Predizpoze nedenler(akut bakteriyel endokardit,siyanotik konjenital kalp hastalığı,kronik pulmoner sepsis) En sık etkenler Streptekok ve stafilokoklardır.

BEYİN ABSESİ Mak:merkezinde likefaksiyon nekrozu çevresinde fibröz yanıt ve ödemle karekterli lezyonlar En sık etkilenen yerler: frontal lop,paryetal lop ve serebellum

BEYİN ABSESİ Mik: nekroz çevresinde aşırı neovaskülarizasyon ve granülasyon dokusu saptanır. Kan damarlarının duvarından gelişen fibroblastların oluşturduğu kapsül ve çevrede reaktif gliozis bulunur. Klinik:KİBAS bulgusu Cerrahi+AB ile mortalite %10↓

SUBDURAL AMPİYEM Kemikler veya sinüslerden subdural alana yayılarak kitle oluşturan lokal infeksiyondur. Tromboflebit ve beyinde infarktüs saptanır. Tedavi cerrahi drenaj

EKSTRADURAL ABSE Osteomyelit ile ilişkilidir. Abse spinal epidural alanda ise acil cerrahi gereklidir.

Kronik bakteryel meningoensefalit TÜBERKÜLOZ VE MİKOBAKTERİOZİS NÖROSİFİLİZ NÖROBORRELİOZİS (LYME HASTALIĞI)

TÜBERKÜLOZ VE MİKOBAKTERİOZİS Mak:Subaraknoid aralıkta jelatinöz ve fibrinöz eksüda,özellikle beynin bazal kısmında saptanır. Meningoenfalit tablosu bulunur.

TÜBERKÜLOZ Mik:lenfositler, plazma hücreleri, makrofajlar, kazeifikasyon nekrozu ve dev hücreler içeren granülomlar, obliteratif endarterit bulunur. Tek veya sıklıkla multipl intraparenkimal tüberkülom gelişimi ile kitle etkisi görülür. ARB saptanır. Etkenin BOS dolaşımı ile uzun süren olgularda fibröz adeziv araknoidit (bazalde) gelişir.

AIDS li hastalarda diğer hastalar gibi M.tuberculosis görülür HIV+ hastalarda M.avium-intracellulare daha sıktır Sıklıkla yaygın infeksiyon bulgusu olarak saptanır.

NÖROSİFİLİZ Tersiyer evrede tedavi edilmeyen hastaların %10 saptanır HIV infeksiyonunda nörosifiliz riski artmıştır Meningeal-meningovasküler sifiliz Paretik nörosifiliz Tabes dorsalis Üç form ayrı ayrı saptanabilir. Birlikte de olabilir (Taboparezis)

Meningeal-meningovasküler sifiliz Beynin bazali, serebral konveksite ve spinal leptomenikslerde görülür

Obliteratif endarterit (Heubner arterit) perivasküler plazma hücrelerinden zengin yangı –tipik- Serebral gom,serebral hemisfer, diensefalon, spinal kordda saptanır

Paretik nörosifiliz Beyin dokusunun T.pallidum ile invazyonuna bağlı klinik olaral mental ve fiziksel fonksiyonlarda orta derecede bozukluk …sonunda ağır demans Mik:meningeal yangı,frontal lop ve isokorteksde nöron kaybı ve mikroglia proliferasyonu (rod hücreleri), mikrosirkülasyondaki bozulma nedeniyle perivasküler demir depolanması Spiroketler dokuda görülebilir. Subependimal glianın proliferasyonu-granüler ependimit- saptanır

Tabes dorsalis Dorsal kökteki duyu sinirlerinin spiroketlerle zedelenmesi ile gelişen eklem zedelenmesi (Charcot eklemi), ataksi (lokomotor ataksi), ağrı duyusunda kayıp-lightning pain- Mik:Hem akson hem de myelin kaybına bağlı olarak spinal kordda dorsal kolumnada atrofi Kord lezyonlarında organizm görülmez

NÖROBORRELİOZİS (LYME HASTALIĞI) Borrelia burgdorferi nin (Ixodes) bit ile bulaşan hastalığıdır. Aseptik meningit Fasiyal sinir paralizisi Hafif ensefalopati Polinöropati oluşturur.

LYME HASTALIĞI Mik:Nadir olgularda ve otopsilerde mikroglial hücrelerin fokal proliferasyonu ,mikroorganizmanın ekstraseluler saptanması (Dieterle boyası) yanısıra granülom ve vaskülit görülebilir Evre1 Akut hastalık (haftalar).:Bit ısırığı-eritematöz plak,eriteme kronikum migrans,lenfadenit Evre 2 Disseminasyon (haftalar-aylar):SSS meningoensefalit,kraniyal nörit; kalpte blok, perikardit,myokardit Evre 3 geç kronik dönem:destriktif kronik artrit,akrodermatitis atrofikans,nöropati

VİRAL MENİNGOENSEFALİT ETYOLOJİ ARBO VİRAL ENSEFALİT HERPES SİMPLEKS VİRUS TİP1 HERPES SİMPLEKS VİRUS TİP2 VARİSELLA ZOSTER VİRUS(HERPES ZOSTER): SİTOMEGALOVİRUS POLİOMYELİT KUDUZ(RABİEZ) HIV 1 PROGRESİF MULTİFOKAL LÖKOENSEFALOPATİ SUBAKUT SKLEROZAN PANENSEFALİT

VİRAL MENİNGOENSEFALİT Beyin parenkiminin infeksiyonudur. Karekteristik histolojik bulgu Perivasküler ve parenkimal mononükleer infiltrat (lenfosit,plazma hücresi ve makrofaj),glial hücre reaksiyonu(mikroglial nodül) ve nöronofajidir. Viral inkuluzyon cisimleri, EM, IHK ve moleküler tetkikler ile saptanır.

Arbo viral ensefalit epidemik ,tropikal bölgelerde Nörolojik defisit, epilepsi, konfüzyon deliryum,koma, refleks asimetri ve okuler paralizis

Herpes simpleks virus tip1 Daha çok çocuklarda %10 kadarına labial herpes öyküsü olan temporal lop ve frontal lopları tutan nekrotizan hemorajik yangı Nöron ve gliada Cowdry intranükleer viral inkluzyon

Herpes simpleks virus tip 2 ağır formu yenidoğanda primer HSV genital infeksiyonu nedeniyle gelişir. AIDS li hastalarda nadiren akut,hemorajik nekrotizan ensefalit gelişir.

Varisella zoster virus (herpes zoster) Persistan postherpetik nöraljiyi takiben gelişir %10 hastada ağır demiyelinazyon ve nekrotik ensefalit Nöron ve gliada inkuluzyon cismi bulunabilir.

SİTOMEGALOVİRUS İki tip infeksiyon oluşturur. Fetus:periventriküler nekroz, mikrosefali ve periventriküler kalsifikasyon İmmunsuprese kişiler: En sık oportunistik infeksiyon,AIDSli hastalarda %15-20si etkilenir Ependimal ve subependimal yerleşimde daha sık olarak nöron,glia,ependim ve endotel hücrelerinde (CMV inkuluzyonu )

POLİOMYELİT Aşılanmamış kişilerde poliovirus infeksiyonu subklinik veya hafif gastroenterit şeklinde saptanır.Az olarak MSS infeksiyonu aseptik meninjit şeklindedir. Ön boynuz motor nöron tutulumu ile kalıcı nörolojik bulgu gelişir. Ön boynuz motor nöronlarda nöronofaji ve perivasküler mononükleer hücreler saptanır.

KUDUZ(RABİEZ) Virus MSS ne yaralı alandaki Periferik SS ile ulaşır Mak:beyin ödemi ve konjesyon Mik:bazal ganglion,4.ventr. Tabanı, medullada nöronal dejenerasyon ve yangısal reaksiyon Negri cismi:patognomonik- hipokampal veya serebellar purkinje hücrelerinde yuvarlak oval sitoplazmik eozinofilik inkuluzyon,bu alanda yangı genellikle bulunmaz.

HIV 1 HIV-1 meningoensefalit: Demansla karekterli diffuz kortikal atrofi,ventriküler dilatasyon Vakuoler myelopati: spinal kord bulgusu AIDS ilişkili myopati,periferal nöropati: segmental demyelinizasyon,endonöronal mononükleer yangı

Çocuklarda AIDS İlk yılda konjenital AIDS e bağlı olarak bazal gangladaki damarlarda anormal kalsifikasyon ve derin serebral beyaz maddede,myelin kaybı ve mikroglial nodüller

PROGRESİF MULTİFOKAL LÖKOENSEFALOPATİ Poliomavirus (JC virus) bağlı oligodendroglia infeksiyonu nedeniyle demyelinizasyon gelişen ensefalit İmmunsuprese kişilerde ,progresif nörolojik bulgular morf.:beyaz maddede irregüler mm den tüm lobu içine alabilen zedelenme,mik:yama şeklinde demyelinizasyon,lipid yüklü makrofajlar oligodendrial nükleusda amfofilik viral inkuluzyon

SUBAKUT SKLEROZAN PANENSEFALİT Dawson inkuluzyon cisim ensefaliti:nadir progressif, çocuklarda kızamık infeksiyonu takiben gelişir Gliozis,myelin dejenerasyonu saptanır. Aşılama ile görülmesi azalmıştır.

FUNGAL MENİNGOENSEFALİT Kronik meninjit: Cryptococcus Sistemik derin mikozların immun yetmezlikte endüstriyel gelişmiş ülkelerde SSS hastalığı görülebilir. Vaskülit: Mucor ve Aspergillus Parenkimal invazyon: Granülom veya abse Candida ve Cryptococcus ile meydana gelir. Mucor ketoasidozda olan DM da görülür.

Protozoal infeksiyonlar Serebral toksoplazmozis: AIDS epidemik olduğu yerlerde %4-30 görülür. Fetusda primer maternal infeksiyon olabilir multifokal serebral nekrotizan lezyonlar ve kalsifikasyon saptanır. Beyinde abse , vaskülit bulguları; serbest takizoid ve kistik bradizoitler rutin ve giemza boyalarında saptanır Kronik lezyonlarda lipid ve hemosiderin içeren makrofajlar ve gliozis saptanır.

TRANSMISSIBLE SPONGIOFORM ENSEFALOPATİLER PRION HASTALIKLARI

Creutzfeldt-Jakob hastalığı(CJD) Gertzmann-Straussler-Scheinker sendromu(GSS) Fatal familyal insomnia mink transmissible ensefalopati sığır spongioform ensefalopati(deli dana hastalığı)

Prionu tanımlayan Prusiner 1997 de fizyoloji ve tıp Nobeli aldı. Etyolojik olarak nörodejeneratif ve infeksiyon hastalıklardan farklı Nöral hücrelerde spongioform değişiklik Klinik olarak progressif demans KURU PLAKlarında ekstraseluler anormal protein depolanması (Congo red +,PAS +) Anormal formda spesifik protein-prion proteini-(PrP) olarak tanımlan infeksiyöz ve transmissible dir. Prionu tanımlayan Prusiner 1997 de fizyoloji ve tıp Nobeli aldı.